ÖKÜZ YÜK TAŞIR ARABA İNLER
Dünyada her şey kendi cinsinden olanı çeker. Ateş ehli olanlar cehennemlikleri, nur ehli olanlar cennetlikleri ister. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.36)
Gözlerin kalbime göz olunca;bu görüşten mahrum gönül,en güzel görüş sahibi oldu. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.40)
Doğruların eşiğinden ayrılma. Hak yolda olan ve doğruyu bilenlerden eğriliğini doğrult. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.40)
Teraziyi doğrultan da, eksik tartışı meydana çıkaran da terazidir. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.36-233)
Doğru olmayanlarla tartışanlar hataya düşerler.
Kâfirlere karşı şiddetli olan Peygamber ashabının yolunda ol. Yabancıların dostluğuna toprak saç. (Fetih suresi, 29. ayete telmih var.) Başka bir beyitte: Din düşmanlarının başına kılıç ol, o dikenler bu gülün düşmanıdırlar. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.47-48)
Ey Hak yolunda sebat edemeyen! Mal mülk; boğaza duran çöp veya kılçık gibidir, ebedî kurtuluş bilgisinin oradan geçmesine engel olur. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.50)
Hazret-i Musa’nın asâsını senin elinde diyelim. Musa Peygamberdeki manevî kudret nerede? (Mârifet asâda değil Musa’dadır.) (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.54)
Yaratanın buyruğu.Başına gelen felaketin sebebini arayan, batan dikenin ektiği tohumlardan çıktığını bilsin. Dünyada diken tohumu ekeni gül bahçesinde değil, dikenler arasında ara. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.56)
Allah Resulü şöyle buyurdu: Çarşı ve pazarlarda iki melek daima şöyle dua ederler: İlahi, sen fukaraya yardım edenlere verdiklerinin yenisini ver, cimrilerin de mallarını telef et. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.135)
İçine çör-çöp düştü diye su saflığını terketmez.
Mehtaplı gecedeköpeklerin havlamasından ay çekinmez. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.146)
Avını yiyemeden dünyadan gitmiş ne kadar insan var. Yine ne insanlar var; kısmeti saman kadar, hırsı dağ gibi. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.161)
İmtihanda mahcup olup önünü göremeyen göz nasıl gözdür? (Burada karaltıda kayayı insan sanan, zamanı gelince doğru ile yanlışı fark edemeyen göz kınanır.) (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.166)
Taklitçilerin sözlerine inanma. Öküz yük taşır araba inler.(Şerh-i Mesnevi, c.6,s.173)
Kâfir de mü’min de Allah der fakat ikisinin arasında mühim fark vardır. Ekmek isteyen dilenci de Allah der, samimi inançlı müslüman da. Yalnız ekmek dilencisi saman için Kur’an yükü taşıyan eşek gibidir. (Kur’an’da, Tevrat’ın hükümlerini yerine getirmeyen Yahudiler, Tevrat taşıyan eşeğe benzetilir.) (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.175)
Rahat ümidiyle ıssız bir zindan köşesine çekilsen bile orada da huzurunu kaçıracak bir bela ortaya çıkar. Dünyanın tuzaksız ve canavarsız bir köşesi yoktur. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.36-233)
Ey yolcu, büyük Allah’a yemin ederim, fare deliğine bile girsen orada da bir kedi pençesinin tırnaklarıyla karşılaşırsın.Dünya zindanı hapishanede ayak ücreti ve dayak vardır. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.36-233)
Allah’ı düşünüp ona sığınmaktan başka huzur yoktur. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.202-203)
Güzel düşünen güzel hayal eder, güzel hayal eden güzel yaşar.Kötü fikir ve hayal sahibi mumun ateşte erimesi gibi erir. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.204)
Sabrın sonunda kalbte doğan ferahlık imandandır, imanda zayıflık ise ümitsizlikle karın ağrısıdır. Sabrı olmayanda iman da yoktur. (Son cümle hadis mealidir.) (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.204-205)
(Dünyanın en güzel yaratılmış insanı) Hazret-i Yusuf kardeşlerine hayvan gibi görünüyordu, babası Yakub’a ise huri gibiydi. (Çünkü ona kardeşleri kıskançlık ve kötü hayalle, babası ise kalb gözüyle bakıyordu.)(Şerh-i Mesnevi, c.6,s.209)
Namaz, oruç, yüzlerce dilek ve dua ile hâsıl olan manevî zevki şeytanın hile ve tuzağı mahv eder. Şeytan, binlerce insanın içine giren, girdiği kimseyi de kendine benzeten bir köpektir. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.227)
Seni Allah’a kulluk ve ibadetten ne soğutursa bil ki şeytan onda ve onun altına gizlenmiştir. Şeytan kendine yardım edecek bir “insan şeytanı” bulamazsa seni günaha sokmak için hayaline bürünür. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.218)
Şeytanın müflis olduğunu yüce Rabb’imiz Kur’an’da dellal çağırtır gibi haber verdi: Şeytan hilekâr, müflis ve kötü sözlüdür. Onunla ortaklık ve ticarete kalkışma. Şeytanla ortaklık edersen bahane bulmağa kalkarsın. O müflistir, ondan nasıl faydalanır, gördüğün zararı nasıl ödettirirsin? (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.222)
Kâinat çare ile doludur fakat Cenab-ı Hak senin için çare yönüne bir pencere açmadıkça çare bulamazsın. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.36-233)
Peygamber Efendimiz: Allah devasız dert yaratmamıştır, buyurdu. Ey çare arayan, gözünü mekânsızlığa yani yüce Allah’a dik. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.230-231)
Ey şefkat ve merhamet sahibi Allah’ım, bize kalb inceliği ve tesirli sözler ilham et de onunla merhametini kazanalım. (Şerh-i Mesnevi, c.6,s.233)
