AŞK İNSANI KÖR VE SAĞIR EDER
Anne babanın çocuğuna sevgi ve şefkati Allah'ın sevgisi yanında denizin köpüğü gibidir. Köpük kaybolur, deniz kalır. Eksik söyledim, Allah'ın sevgisi yanında insanınki denizin köpüğünün, köpüğünün, köpüğüdür. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1272)
Yarasanın gözleri aydınlıkta görse veya görebilecek gözlüğe sahip olsaydı diğer kuşlar gibi onlar da gündüzleri uçabilirlerdi. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1154)
Doğruyu görmeğe sonu gören göz muktedirdir. Sonu görmeyen gözler aldanış içindedir. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1231)
Hiçbir san'at alet-edavat ve tezgâhsız icra edilemez. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1272-1303)
Fakirler cömertlik ve iyiliğin aynasıdır. Aklında olsun aynanın yüzüne hohlanmaz. (Muhtacı incitme.) (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1303)
Çok zeki ve kabiliyetli olanlar zehri görür görmez tanır, akılsızlar onu tadarak anlar. Hatta acılığının boğazındaki azabı ile mezara kadar gidenler eksik olmaz. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1232)
Şu nüktenin ruh gibi gizli sırrına kulak ver. Yılan zehiri bir yerde zehir, bir yerde en etkili ilaç olur. Bir yerde küfür olan bir yerde caiz görülür. Orada hayata kıyan burada derman olur. Koruğun suyu ekşidir, bekleyip üzüm olunca tatlı ve iyi olur: Tekrar şarap küpünde beklerse acır ve haram olur. Ama sirke olursa Peygamber Efendimiz'in: Sirke ne güzel katıktır, hadisinin mertebesine ulaşır. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1238)
Sıhhatli hekime helva zarar vermez, hastaya dokunur. Kar ve kış üzüme zarar vermez koruğa dokunur. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1239
Dünya saltanatı bütünüyle baş korkusu, can ve din korkusundan ibarettir. İnsan için bundan büyük imtihan olamaz. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1242)
Namaz, oruç, hac ve Allah için cihat; insanın inancına şahit göstermesidir. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1249)
Dostların birbirlerine hediye vermesi dostluk konusunda şekilden başka bir şey değilmiş gibi görünüyorsa da kalblerdeki gizli sevginin şahididir. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1249)
Peygamber Efendimiz: Birbirinize hediye verin birbirinizi seversiniz, buyurdu. (Hediye helal, rüşvet haram!) (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1249-1255)
Sevgi insanın kalbinde bir yol parlamaya görsün büyür ve yükselir. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1255)
Tahiru'l Mevlevî: Sevilenin güzelliği ne kadar yüksek olursa sevenin sevgi ve himmeti o derece yüksek olur.
Sorsan bana izah edemem ben neni sevdim,
Bir anladığım var ise ancak seni sevdim.
Abdurrahman Cami'nin Allah güzeldir güzeli sever sözünden sonra şerhinde Allah Âdemi kendi suretinde yarattı cümlesini ilave eder.
Sonunda İmam-ı Buseyrî'nin meşhur kasidesi Kaside-i Bür'e'den şu anlamdaki beyti verir:
Gözyaşı ve hastalık gibi iki âdil şahit senin âşıklığının şahitleri olduktan sonra kalbindeki sevgiyi nasıl inkâr edebilirsin? (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1256-1257)
Aşk insanı kör ve sağır eder. (Ş. M. c.4,s.1259)
Kalıp (beden) candan, elbise tenden haberdar değildir. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1312)
Peygamber Efendimiz: Bir şeye sevgin onu gerçek şekliyle görmekten ve hakkında söylenenleri duymaktan seni kör ve sağır eder, buyurdu. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1259)
Hazret-i Peygamber bir hadislerinde: Cenab-ı Hak, ben göklere ve yerlere sığmam, ancak mü'minin kalbine sığarım. Buyurdu. Beni arayacaksan o gönüllerde ara. (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1264)
Yunus Emre bu konuda şöyle der:
Ararsan Mevlâ'yı kalbinde ara,
Kudüs'te, Mekke'de hacda değildir.
Eğer bir mü'minin kalbin kırarsan
Hakk'a eylediğin secde değildir.
Bizim gibi baştan ayağa ışık olanların toprak misali karanlıklarla ne yakınlığı olabilir? Işık karanlıkla nasıl yaşayabilir? (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1267)
İnanç, yaşayış ve bilgide Hakk'ın lütfuna erenlerle oturmak insanı iksir gibi diriltir. Hazret-i Muhammed'in mübarek bakışı Ebubekir'e değince o doğrulukların yücesine (sıddıkiyet mertebesine) erişti. (Misk dükkânında oturan mis, demirci dükkânında oturan is kokar.) (Şerh-i Mesnevi c.4,s.1272-1303)
