Öncelikle geçtiğimiz günlerde idrak etmiş olduğumuz Kurban Bayramınızı tebrik eder nice bayramlara sağlıklı ve huzurlu şekilde ulaşmanızı dilerim.
Son günlerde tohum ve tohumculuk çok kişinin merak sardığı konu haline gelmiştir. Tohum ve tohumculuk göründüğü kadar basit bir işlem olmadığı bilinmelidir. Özellikle son yıllarda “Ata Tohumları” diye piyasada dolaşanlar, bazı kurum ve belediyelerin gen bankası kurma çalışmaları ve gen bankası örneği okullarda proje yapıp tohum toplayanlar bu işin ne kadar ciddi olduğunu tam bilemedikleri kanaatindeyim.
Okullarda gençlere tohumu tanıtmak ve sevdirmek, onlara bu bilgileri aktarmak, demonstrasyon çalışmaları ile bitkileri göstermek güzel bir faaliyettir. Ancak orijini belli olmayan toplanılması ve bu tohumların 50- 100- 150 yıllık ata tohumları olduğu ve bunları üreterek sözüm ona eskiden ekilip dikilen bitkileri çoğaltmak olacağı gerçeklerle ilişkisi tam olarak yoktur. Her canlının bir ömrü olduğu gibi tohumlarında bir canlı kalabilme ömürleri vardır. Çeşit ve tür özelliklerine ve saklama durumuna göre değişen bu ömür binlerce yıl değildir. Bu nedenle önce tohum ve tohumlukla ilgili bilgiler verelim ki konu anlaşılsın istedim.
Tohum: Embriyosu olan ve döllenme sonucu meydana gelen generatif üreme organıdır.
Tohumluk: Üretimde kullanılan, yeni bir bitki meydana getirebilen generatif (tohum) veya vegetatif (çelik, yumru, rizom, soğan gibi) bitki kısımlarına tohumluk denir.
Tohumculuk: Tohumlukların ıslahı, üretimi, hazırlanması, organizasyonu ve dağıtımı ile ilgili tüm faaliyetlere tohumculuk denir.
Çeşit: Islah çalışmaları sonucu geliştirilmiş, bitki karakteri ve teknolojik özellikleri yönünden diğer bireylerden farklılık gösteren, genetik yapı bakımından durulmuş, yani homozigotlaşmış, yeknesak gelişme gösteren, bu özelliklerini nesiller boyu devam ettirebilen hatlardır. Çeşit verim ve kalite bakımından önemli olup tescil edilen ismiyle bilinir.
Çeşit safiyeti: Tohumun sahip olduğu genotipten farklı olan çeşitlerin tohumlarının, yabancı ot tohumlarının ve hasat artıkları gibi yabancı maddelerin ayrılması sonucu kalan miktardır. Safiyetin yüksek olması tohumun tohumluk özelliklerini artırmaktadır.
Durulmuşluk: Çeşidin tekrarlanan üretimlerden sonra tüm özellikler yönünden değişmeden aynı kalmasına durulmuşluk denir.
5553 Sayılı Tohumculuk Kanununa istinaden yayınlanan “Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği”nde yer alan tarla bitkileri türlerine ait Farklılık, Yeknesaklık Durulmuşluk(FYD) Testleri, Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri (TDÖ) alınan Standart Numunelere göre tescil işlemleri yapılır.
Sertifikasyon: Tohumlukların tarla ve laboratuvar muayeneleri sonucunda genetik, fiziksel ve biyolojik değerlerinin tespit edilmesi ve bunun bir belge ile belgelendirilmesine denilir. .
Tescil: Islah edilmiş çeşitler ile yerel çeşitlerin morfolojik, biyolojik ve teknolojik özelliklerinin, arazi ve laboratuvar koşullarında incelenmesi sonucunda, farklı ve yeni bir çeşit olduğunun tespit edilerek TTSM tarafından bir kütüğe kaydedilmesidir.
Lokasyon: Bitki yetiştiriciliği açısından iklim, toprak ve diğer çevreyle ilgili (ekoljik) faktörler yönünden kendine has özellikleri olan bir bölgeyi ifade eder.
Tohum, bitki yaşamının dayanağı, başlangıcı ve ürünü olup bitkilerin bir yöreden diğerine, bir ülkeden başka ülkelere ulaşıp yaygınlaşmasında bir araçtır. Tohum tarladan kaldırılacak ürünün ve geleceğin güvencesidir.
Ele alınan bir bitki tohumunun, cansız olduğu sanılır ise de ömür uzunluğuna göre tohumun içinde hayat sürmektedir.
Yukarda bahsedildiği gibi Tohum; “Çiçekteki dişi organın döllenmesiyle oluşan embriyonu ve yedek besinleri bulunan generatif üreme organı” olarak tanımlanmaktadır.
Tohumluk; ise bitkilerin üretilmesinde kullanılan generatif ya da vejetatif öğelerin (tohum ya da çelik, yumru, soğan) tümünü kapsayan bir terimdir.
Her ne kadar bazı bölgelerde yaygın olarak ekim tabiri kullanılsa da tohum (Generatif üreme birimleri) ekilir, vejetatif tohumluklar ise dikilirler.
Tohum embriyo, endosperm ve kabuktan meydana gelmektedir. Tohum için uygun şartların sağlanması halinde tohum embriyonundan, normal bitki oluşturma yeteneğine sahip bir yapının, yeni bir bitki meydana getirmesi başlamaktadır. Embriyonun büyüklüğü, yapısı ve görünümü, bitkiden bitkiye önemli farklılık gösterir.
Bazı bitkilerin besin olarak kullanılan kısımları aynı zamanda tohumluk olarak da kullanılmaktadır. Dünyada insan besini olarak tüketilen ürünler farklılık göstermekte olup ilk sırada buğday yer almaktadır. Uzak doğu ülkelerinde en çok tüketilen pirinç, çeltik bitkisinin tohumu olan pirinç ikinci sıradadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde çavdar, arpa, mısır, darı ve yulaf tohumları, insan besini olarak önemli yer tutmaktadır. Mısır ve çavdar Amerika ve Avrupa ülkelerinde önceliği alırken, Afrika ülkelerinde darı öncelikli tüketilen bitkilerdendir.
Birçok bitkinin tohumu endüstrinin çeşitli ve önemli ürünleri olarak kullanılmaktadır. Gıda, ilaç ve kozmetik maddelerle, alkollü içkilerin üretimlerinde de bitki tohumlarından geniş ölçüde yararlanılır.
DEVAM EDECEK...
