SUYUN ÖNEMİ VE BÖLGEYE SU TEMİNİ (7)

BİTKİLERİN SU KULLANIMI AYAK İZLERİ

Üretici veya tüketici olarak sadece kullandığımız suyu değil aynı zamanda dolaylı yollardan tükettiğimiz su kullanımı da toplam su tüketimine dâhildir. İnsanlar çoğunlukla suyu içmek, yemek pişirmek ve gıdaları yıkamak için kullanır. Bu kullanımdan daha fazla suyu gıdamızın üretiminde, kıyafetlerimizin, arabalarımızın veya bilgisayarlarımız gibi birçok kullandığımız malzeme ve ekipmanların yapımında kullanılmaktadır.

Su ayak izi tatlı su kullanımının bir göstergesidir. Su ayak izinin yeşil, mavi ve gri olmak üzere üç bileşeni vardır.

Mavi Su Ayak İzi, bir malı üretmek için ihtiyaç duyulan yüzey ve yeraltı tatlı su kaynaklarının toplam hacmi için kullanılır ve geleneksel olarak tatlı su denildiğinde akla gelen su kaynaklarıdır.

Yeşil Su Ayak İzi, bir malın üretiminde kullanılan toplam yağmur suyudur.

Gri Su Ayak İzi, kirliliğe yönelik bir göstergedir. Ürün üretiminde yol açtığı tatlı su kirliliğinin derecesini gösteren kavramsal bir rakamdır. Bu üç suyun toplamı ürün ayak izi olarak ifade edilmektedir.

Yeşil ve mavi renkler su tüketimini, gri su ise su üzerindeki kirliliği anlatır Yalnızca üretici veya tüketici olarak kullandığımız suyu değil aynı zamanda dolaylı yollardan tükettiğimiz su kullanımının da toplamıdır.  Su sadece yetiştirmede veya üretmede kullanılmayıp her ürün için tüketim ve sonrasına kadar değişik safhalarda su kullanılmaktadır.

Mal ve hizmetler aracılığıyla tüketilen su miktarı ise kişi başı günlük 5.450 litreye ulaşmaktadır. Örneğin bir tişörtün daha hammadde halinde tarladaki pamuk bitkisinden başlar; pamuğun sulanması, pamuğun iplik, ipliğin kumaş olması, kumaşın boyanması, tişörtün tekstil tezgâhlarında dokunması süreci ve sonrasını ifade eder. Bazı ürünler için yeşil, mavi ve gri su miktarları aşağıda verilmektedir.

Hayvansal Ve Bitkisel Üretimin Küresel Su Ayak İzi Ortalaması

Su Ayak İzi litre/kg

Yeşil

Mavi

Gri

Toplam

Sebzeler

194

43

85

322

Meyveler

726

147

89

962

Tahıllar

1,232

228

184

1,644

Bakliyat

3,180

141

734

4,055

Fındık

7,016

1,367

680

9,063

Süt

863

86

72

1,021

Yumurta

2,592

244

429

3,265

Tavuk eti

3,545

313

467

4,325

Tereyağ

4,695

465

393

5,553

Koyun/Keçi eti

8,253

457

53

8,763

Sığır eti

14,414

550

451

15,415

Farklı bir kaynağa göre Bazı tarım ürünlerinin su ayak izleri (ortalama dünya değerleri) (Hoekstra 2008)

Ürün çeşidi

Birim (kg)

Global ortalama su ayak izi (Litre)

Elma/Armut

1

700

Muz                              

1

860

Sığır eti

1

15500

Ekmek (buğdaydan)

1

1300

Lahana

1

200

Peynir

1

5000

Tavuk 

1

3900

Çikolata

1

24000

Salatalık/Balkabağı

1

240

Hurma            

1

3000

Yerfıstığı (kabuklu)   

1

3100

Marul                         

1

130

Mısır  

1

900

Mango

1

1600

Zeytin              

1

4400

Portakal

1

460

Şeftali/Nektarin

1

1200

Domuz eti                  

1

4800

Patates

1

250

Pirinç

1

3400

Şeker (şeker kamışından)

1

1500

Domates

1

180

Tükettiğimiz her tarım ürününün bir su tüketimi olup bu değerler ürüne göre yeşil, mavi ve gri su tüketimleri farklıdır. Aşağıda bazı ürünlerde toplam, yeşil, mavi ve gri su tüketimleri verilmiştir

Ürün

Toplam su tüketimi

Yeşil su tüketim

Oranı(%)

Mavisu tüketim

Oranı(%)

Gri su tüketim

Oranı(%)

1 bardak süt (250 ml)

225 litre

%85

%8

%7

1 yumurta

196 litre

79%

7%

13%

1 kilo tavuk eti

4325 litre

%82

%7

%11

1 kilo sığır (büyükbaş)etinin üretimi

15.415 litre

%94

%4

%2

1 kg kırmızı et (küçükbaş)

10.412 litre

94%

5%

1%

1 kilo çikolata üretimi

17.196 litre

%98

%1

%1

1 fincan kahvenin üretilmesi

130 litre

%96

%1

%3

1 pamuklu tshirt(250 gr)

2720 litre

%54

%33

%13

1 jean pantolon (1kg)

10.850 litre

%45

%41

%14

Bir ülke için yapılabildiği gibi bir sektör, iş kolu, fabrika, birey, ürün veya nehir havzası ölçeğinde de hesaplanabilen su ayak izi, Türkiye ekonomisinde önemli bir yer tutan sektörler için daha detaylı yapılmalıdır.

Yukardaki tablolarda görüldüğü gibi sadece ürün sulamada değil birçok üründe özellikle hayvancılıkta su ayak izi daha fazladır. Bir kilogram sığır eti üretmek için yaklaşık 15.415 litre yani 15 metreküp suya ihtiyaç vardır. Bunun %93’ü yeşil, %4’ü mavi, %2’si gri su ayak izidir. Beyaz etin (4.325 litre/kg) hayvansal protein kaynağı olarak son derece çevre dostu bir üretime sahip olduğu söylenebilir. Beyaz et üretimi dünya su ve yem kaynaklarını en ekonomik ve en verimli kullanan sektör olduğu gibi kullandığı akıllı sistemler ve uygulamalarla çevreyi hayvansal gıda üretimi için en az kirleten sektördür. Bu verilere göre hayvancılığın su temini kolay olan bölgelerde ayrıca teşvik edilmesi gereği ortaya çıkmaktadır.

Susuz ve yiyeceksiz kalmamamız dileklerimle hoşça kalınız. (DEVAM EDECEK)