MISIR İTHALATININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ ve KONYA

Mısır birçok amaçlarla kullanılan önemli bir tahıldır. Bitki olarak orijini Amerika olan bu bitki zamanla dünyaya yayılmıştır. Ülkemizde de giderek önemi artan ve yetiştirme alanları artmakta olan mısır bitkisi yem ve gıda sanayisinin önemli bir ham maddesidir.

Amerika Kıtasının 15. Yüzyıl sonlarında keşfedilmesiyle birlikte, dünyanın geri kalan ülkeleri tarafından bilinmeye başlamıştır. 16. Yüzyılda Avrupa’ya, oradan da dünyanın çeşitli yerlerine ulaşan mısır bugün birçok ülkede temel gıda olarak yer edinmiştir. İlk olarak Meksika yakınlarında kullanılmaya başlandığı tahmin edilmektedir. Mısırın ülkemize girişi ise, kuzey Afrika üzerinden olmuştur. Bu bitkiye, ülkemizde mısır adının verilmiş olması, bu bitkinin Mısır ve Suriye üzerinden girdiğinin bir göstergesidir.

Mısır çeşitleri: Sert mısır, At dişi mısır, Unlu mısır, Patlak (Cin) mısır ve Kavuzlu mısırdır.

Mısır enerji değeri açısından hayvan yemi ve endüstri açısından önemli bir bitkidir. Mısır nişasta, protein dışında glikoz ve yağ ekonomik açıdan önem taşımaktadır.  Mısırın bileşimi yaklaşık olarak Mısır yaklaşık olarak şunları içerir: % 70- 87 (karbonhidratlar) nişasta (amiloz ve amilopektin), % 6-13 protein (Ort: 10), % 4 yağ (4- 7), % 1-3 şeker, % 2 kül vardır. Danedeki proteinin 3/4’ü embriyoda ve nişastanın tamamına yakını endosperm de bulunur. 100 gram mısır 365 Kcal enerji vermektedir.

Bugün dünyanın hemen hemen her yerinde gerek temel gıda gerekse hayvan yemi olarak kullanılan mısırın nişasta yağ ve protein yanında vitaminler açısından da bir hayli zengin olan mısırın diyetsel lifler, fosfor ve magnezyum için de iyi bir kaynak oluşturmakta olduğundan farklı kullanımı vardır.

Mısır, dünyada buğday ve çeltikten sonra en fazla tarımı yapılan bir tahıl bitkisidir. Dünya üzerinde çok sayıda çiftçi ailesi bunun çoğu da gelişmekte olan ülkelerdedir, mısır tarımı ile uğraşmaktadır. 2022-2023 pazarlama yılı verilerine göre, 190 milyon hektarlık ekim alanı ile dünyada buğday ve çeltikten sonra en fazla ekilen bir bitkidir. Mısır üretimi ise 1.16 milyar ton olarak verilmiştir.  Dünyada en çok mısır Amerika kıtasında üretilmektedir. A.B.D ve Çin dünya toplam mısır üretiminin büyük bir kısmını karşılamaktadır.

Türkiye ise mısıra ayrılan ekim alanlarıyla dünyada 7. ve üretimde %3.3 lük pay ile 9. sıradadır.

Tahıl ürünleri toplamı için 2023-2024 piyasa döneminde yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesi (yeterlilik derecesi) %111,9 olarak gerçekleşmiştir. Toplam tahıl üretiminde en büyük paya sahip olan buğdayın yeterlilik derecesi %118,4 (durum buğdayında %228,6, diğer buğdayda %106,0), yem sanayinin en önemli girdilerini oluşturan arpanın yeterlilik derecesi %115,7, mısırın yeterlilik derecesi %96,5, soyanın yeterlilik derecesi ise %4,1 olarak gerçekleşti. Görüldüğü gibi Mısır ve Soya bitkisinde kendine yeterli ülke değiliz. O nedenle iklimi uygun olan ve su ihtiyacı karşılanabilen bölgelerde ekim alanları artırılmalıdır.

Konya’da mısır ekim ve üretim durumuna bir bakacak olursak 2002 yılından 2023 yılına kadar mısır ekim alanları ve üretimi aşağıda tabloda görüldüğü gibi sürekli artış göstermiştir.

Konya’da mısır ekim alanı (da), üretim (Ton) ve 2002 yılından 2023 yılına kadar % değişimi

Bitki		2002 Yılı	2010 Yılı	2023 Yılı	2002- 2023 yılları arası Değişimi
Mısır (Dane)	Ekiliş (Dekar)	23.620	154.817	1.855.054	% 7754
	Üretim (Ton)	11.959	103.430	2.043.903	% 16991

Mısır bitkisi hayvan beslemede önemli bir besin (yem) kaynağı olması nedeniyle Konya’da oldukça geniş alanlarda ekilmekte dir, aşağıdaki tabloda ekiliş ve üretim miktarları ve Konya’nın ülkedeki payı (%) verilmiştir.

Silajlık Mısır Ekim Alanı, Üretimi ve Türkiye/Konya %’si

Silajlık Mısır		Türkiye	Konya	Konya/ Türkiye %si
Silajlık Mısır	Ekiliş (Da)	3.580.170 ?	382.000	10
	Üretim (Ton)	28.653.531	2.418.525	8

Son 20 yılda Dünya mısır verimliliğinde %36 iyileşme gözlemlenirken Türkiye’nin mısır verimi aynı dönemde %88 artmıştır. Son 5 yıl ortalamaları incelendiğinde Dünya ortalama mısır verimi 584 kg/da iken Türkiye’nin mısır verimi 928 kg/da seviyesindedir. Konya da bazı yetiştiricilerin verim ortalaması Türkiye ortalamasından da yüksektir.

Aşağıdaki tabloda Konya’nın Türkiye’deki üretim sırlamasında yeri verilmiş olup görüldüğü gibi sadece mısırda değil birçok bitkide ve hayvancılıkta önemli bir üretim potansiyeline sahip bir ildir. Bu potansiyelin sürdürülmesi için sulama suyuna ihtiyaç kaçınılmaz zaruret haline gelmiştir.

Türkiye’deki Üretim Sırlamasında Konya’nın Yeri (2023 Yılı)

Bitki	Türkiye Üretiminde Payı (%)	Türkiye’de Sıralamada ki yeri
Acıbakla	94	1.Sıra
Lale	89	1.Sıra
Havuç	67	1.Sıra
Şeker Pancarı	33	1. Sıra
Macar fiği (Yeşil Ot)	32	1.Sıra
Dane Mısır	23	1.Sıra
Çerezlik Ayçiçeği	21	1.Sıra
Arpa	15	1.Sıra
Buğday	10	1.Sıra
Kabak çerezlik	10	4. Sıra
Yonca (Yeşil Ot)	9	2. Sıra
Yağlık Ayçiçeği	8	4. Sıra
Pataes	8	5. Sıra
Silajlık Mısır	8	2. Sıra
Vişne	15	3. Sıra
Büyükbaş hayvan Sayısı	6	1.Sıra
Küçükbaş hayvan Sayısı	6	2.Sıra
Büyükbaş Süt Üretimi	6	1. Sıra
Küçükbaş Süt Üretimi	6	2. Sıra

Yukardaki tablolarda ekim alanı, üretim miktarlarında ve Konya’nın Türkiye’deki payı (%)  olarak önemli bir yeri vardır. Mısır bitkisi Dane üretiminde Türkiye’de 1. Sırada ve silajlık üretiminde ise İzmir’den sonra 2. Sırada yer almaktadır. Hayvancılıkta yem önemli bir girdi olduğundan mevcut işletmelerde hem içme hem de yem bitkileri yetiştirmek için su ihtiyaçtır. Konya ovasının mevcut suyu ihtiyacı karşılamadığı konu uzmanlarınca sürekli dile getirilmektedir. O halde ovaya dış havzalardan su getirilerek dünya piyasalarında ki ürün fiyatları ile rekabet edebilecek maliyette ürün yetiştirmenin yolu da daha az masrafla üretmekten geçmektedir.

Durum böyle iken 2025 yılı itibariyle 52 ilçede ve 11 ilde "yer altı suyu seviyesinin düşmesi nedeniyle" mısır ekimini yasaklama kararı alındığı haberleri yayınlanmıştır.

Mısır ekiminin münavebeli yapılması gereken İller: Tarım ve Orman Bakanlığı Ankara, Aksaray, Eskişehir, Hatay, Kırşehir, Karaman, Konya, Nevşehir, Niğde, Şanlıurfa ve Mardin illerine bağlı 52 ilçede 2025 yılından başlamak üzere mısır ekimini yasakladı.

14 Eylül 2023 tarih ve 32309 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Tarımsal Üretimin Planlanması Hakkında Yönetmelik" çerçevesinde hazırlanan düzenlemede bu yerlerde mısır ekiminin belirli bir münavebeye uygun ekilmesi gerekçesi olarak "tarımsal yeraltı su kısıtı..." gösterilmektedir.

Ülkemizde 2023/24 üretim sezonunda 9,1 milyon dekar alanda, 9 milyon ton mısır üretilmiş olup, 300.000 çiftçimiz tarafından mısır üretimi yapılmaktadır. Mısır verimliliğindeki artışla ülkemizde 2000 yılında 2,3 milyon ton olan mısır üretimi, 2023/2024 üretim sezonunda 9 milyon tona ulaşmıştır. Türkiye’nin mısır ihtiyacı 12 milyon kadardır. Bu günkü üretim durumumuza göre 3 milyon ton açığımız vardır. O halde ithalat kaçınılmazdır.

Konya Ticaret Borsasında bir kilo mısır fiyatları (30 Nisan 2025) 11819 -12245 TL arasında, Polatlı Ticaret Borsasında 11.90 – 12.00 TL arasında işlem görmüştür, TMO aynı günlerdeki fiyatı 12.332 TL/kg olarak verilmektedir. Bazı ülkelerde mısır ton fiyatı ise şöyledir; ABD’de 214 Dolar (FOB), Arjantin’de 224 Dolar, Rusya’da 241 Dolar ve Ukrayna’da 247 Dolardır. Bu fiyatın üzerine nakliye ve diğer masraflarda ilave edildiğinde yurt içi fiyatlarına ulaşılmaktadır.

Ticaret Bakanlığı verilerine göre Temmuz 2024 itibariyle Türkiye mısır denge tablosuna göre kendine yeterlilik oranı %85.8 olmuştur.  Türkiye’de 2023/24 üretim döneminde mısır üretimi 9 milyon ton ile yeni rekor seviyesine ulaştığı, fiyatların artış hızının yavaşladığı, üretimde Konya’nın ilk sırada (Şanlıurfa, Adana) yer aldığı ve mısırın % 88,5’ini yem sanayisinin kullandığı belirtilmektedir. Bu da göstermektedir ki yem için mısır önemli ve et ve süt maliyeti için de hayvan beslemede yem büyük oranda önemlidir.

Son ithalatta gümrük vergisi alınmaması yem fiyatlarında düşüşe neden olmayacağını düşünmekteyim, bu nedenle az da olsa vergi alınarak su fonuna aktarılarak kaynak oluşturulmalıydı.

Türkiye bu dönemde ülke mısır ithalat eden ve ihraç eden bir ülkedir. 2021-2022 üretim yılında 3.561.000 tın mısır ithal etmiş ve 1.270.000 ton mısır ihraç etmiştir.

İhtiyaç olduğuna göre ithalat ülkemiz için kaçınılmazdır. Ancak üretim sıralamasında yer alan Konya, Şanlıurfa,, Adana ve diğer illerimizde su ve diğer girdilerin temininde kolaylık sağlanırsa üretimin tamamını karşılamak mümkün olabilir.

Tarım ürünleri ithalatından alınan vergilerin bir kısmı, belirli bir dönem desteklerden bir miktar kesilerek ve tarımla ilgili kurumların vereceği destekleri gibi miktarlar oluşturulan su fonuna aktarılarak kaynak oluşturulmalı ve Konya’nın su ihtiyacı karşılanmalıdır. Unutulmamalı ki ithalatla; ithal edilen her ürünü yetiştiren ülkenin çiftçisi desteklenmektedir.  O halde ithalatla başka ülkenin üreticisini desteklemek yerine ülkemizde tarımda girdiler temin edilmeli ve mevcut tarım potansiyelimiz kullanılarak kendimize yeterli hale gelmeliyiz.

İklim değişikliğine bağlı kuraklık karşısında ovaya su temin edilmez ise yukardaki tablolarda görülen birçok üründe sıralamada ilk sıralarda yer almamız da bundan sonraki yıllarda mümkün olmayacaktır. Planlamalar buna göre yapılmalıdır.