Sözlükte yaklaşmak, "Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey" anlamlarına gelen "kurban", dini bir terim olarak, "Allah’a yaklaşmak ve O'nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı" ifade ediyor.
Kurbanı, akıl sağlığı yerinde, büluğa ermiş, mukim (bir yerde ikamet eden) ve dini ölçülere göre zengin sayılan müminin kesmesi uygunken, hadis kaynaklarında yer aldığı haliyle Hz. Peygamber, "Kurban Bayramı'nda Allah katında en sevimli ibadetin kurban kesmek olduğunu, kurbanın kesilir kesilmez Allah katında makbul olacağını ve kurban edilen hayvanın boynuzu, tırnağı da dahil olmak üzere her parçası kadar" kişiye hayır yazılacağını ifade ederek, bu ibadetin Allah rızası için yapılmasını tavsiye ediyor.
Kurbanla ilgili en çok merak edilen bazı sorular ve cevapları şöyle:
Kurban kesim vakti ne zaman başlar ve biter?
"Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde namaz kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan yerlerde ise, sabah namazı vakti girdikten sonra başlar. Hanefilere göre bayramın 3. günü akşamına kadar devam eder. Bu süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gündüz kesilmesi daha uygundur. Şafilere göre ise 4. günü gün batımına kadar kesilebilir."
Kurban keserken Allah’ın isminin anılmasının, besmele çekilmesinin hükmü nedir?
"İster kurban niyetiyle olsun ister başka bir amaçla olsun hayvan kesilirken besmele çekilmesi gerekir. Hayvanın kesimi esnasında besmele kasten terk edilirse, o hayvanın eti Hanefilere göre yenmez. Ancak kasıtsız ve unutularak besmele çekilmezse, bu hayvanın eti yenilir. Şafilere göre besmele kasten çekilmese bile kesilen hayvanın eti yenir."
Kurban keserken nelere dikkat edilmelidir?
"Usulüne göre bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu şekilde yapılan bir kesim sırasında, hayvanın omuriliğinin kesilmesi mekruhtur. Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına özen gösterilmelidir. Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve boğazlama işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir. Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır. Hayvanların, bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına azami özen gösterilmelidir.
Kurban kestikten sonra namaz kılmak gerekir mi?
"Esas olarak kurban namazı diye bir namaz yoktur. Bu namazın dini bir gereklilik olduğu inancı veya kanaati yanlıştır. Ancak kişi nafile namaz kılınması mekruh olmayan bir vakitte, sebepli veya sebepsiz dilediği kadar nafile namaz kılabilir. Kurban kesen kişi de böyle bir ibadeti yapma imkanına kavuştuğu için Allah’ın verdiği nimete şükür olarak iki rekat nafile namaz kılabilir."
Vekalet yoluyla kurban kesilebilir mi? Kişinin bulunduğu şehir veya ülke dışında vekaletle kurban kestirmesinin hükmü nedir?
"Kişi, kurbanını bizzat kesebileceği gibi vekalet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban, hac ve zekat gibi mal ile yapılan bir ibadettir. Mal ile yapılan ibadetlerde ise vekalet caizdir.
Vekalet, sözlü veya yazılı ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları vasıtasıyla verilebilir. Vekil tayin edilen kişi veya kurum aldığı vekaleti gereği gibi yerine getirmelidir. Kurbanda önemli nokta, kişinin niyetinin Allah için olması ve vekaleten kendisi adına kurbanın kesilmesidir. Dolayısıyla kurbanın yurt içinde başka bir ilde ya da yurt dışında kesilmesinde sakınca bulunmamaktadır.
Kurban fiyatlarının kesilen ülkeye göre az veya çok olması bu durumu değiştirmez. Ancak yaşadığı yerde muhtaç ve fakirler varsa, kişinin kurbanını orada kesip dağıtması daha uygun olur. Çünkü kişinin yaşadığı yerdeki fakirlerin ve komşuların onun üzerinde hakları vardır."
Abdestsiz kurban kesilebilir mi?
"Kurban kesen kişinin abdestinin bulunması şart olmamakla birlikte kurban Allah'a yakınlaşma aracı olduğu için kesenin abdestli olması daha faziletlidir." Kurbanlık hayvanı elektrik veya narkozla bayıltarak kesmek caiz midir?
"Dinimiz, tüm canlılara iyi davranılmasını emretmiştir. Nitekim Hz. Peygamber, kesim esnasında hayvana eziyet edilmemesini emretmiştir.
Kurbanın bilinen klasik yöntemle kesilmesi asıldır. Bununla beraber kurbana fazla eziyet vermemek (ölüm acısını azaltmak) maksadıyla, kesim esnasında hayvanın elektrik şoku, narkoz veya benzeri bir yöntemle bayıltılarak kesilmesi caizdir. Ancak hayvanın bayıltıldıktan sonra ölmeden boğazından kesilmesi gerekir. Hayvan henüz kesilmeden, şok etkisiyle ölürse, kurban olmayacağı gibi, eti de yenmez."
