RÜKNEDDİN MESUD (Ö.1156)

En uzun süre hüküm sürmüş Anadolu Selçuklu Sultanıdır. I. Kılıçarslan'ın oğludur. I. Kılıçarslan'ın genç yaşta ölümüyle Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliği sarsıldı. Anadolu'da üstünlüğü Danişmendliler ele geçirdi. Anadolu Selçuklu tahtı bir süre boş kaldıktan sonra I. Kılıç Arslan'ın diğer oğlu Melikşah (Şehin Şah) 1110'da başa geçti. Ama kardeşi Rükneddin Mesud onun sultanlığını tanımadı ve Danişmendlilerin desteğiyle iktidarı ele geçirdi. I. Rükneddin Mesud, bir süre Danişmendlilerin denetimi altında kaldı. 1142'de Danişmendli Mehmed Bey'in ölümünün ardından Anadolu Selçuklularının Anadolu'daki üstünlüğünü yeniden kurdu. Bizans ordusunu 1146'da Konya önlerinde yendi. Ertesi yıl II. Haçlı ordusunu Eskişehir yakınlarında bozguna uğrattı.

II. KILIÇARSLAN (Ö.1192 )

Babası I. Rükneddin Mesud'un yerine tahta çıkmıştır. II. Kılıçarslan devleti ayakta tutabilmek için önce Bizans İmparatorluğu'yla barış yapmanın yollarını aradı ve İstanbul'a giderek bir antlaşma yaptı. Buna göre, karşılıklı yardımlaşma yapılacağı gibi, Türkmenler de Bizans'a akınlarda bulunmayacaktı. Batı sınırını güvence altına alan II. Kılıçarslan Anadolu'ya yöneldi. Kardeşi Şahin Şah ile Danişmendlilerin birleşik ordusunu yendi. Ankara, Darende ve Kayseri'yi Danişmendliler'den aldı ve 1175'te Danişmendlilerin egemenliğine son verdi. Zengiler'den de bazı topraklar ele geçirdi ve Ermenileri de yendi. Bir süre sonra II. Kılıçarslan ile Bizans arasındaki barış bozuldu. Bunun üzerine Bizanslılar büyük bir orduyla Anadolu içlerine girdi. II. Kılıçarslan 1176'da Sandıklı ile Dinar'ın doğusunda, Isparta'nın Gelendost ilçesi sınırlarında Miryakefalon Savaşı'nda Bizans ordusunu pusuya düşürdü ve ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu, Türklerin Anadolu'da Bizans karşısında Malazgirt 'ten sonraki en büyük zaferdi. Bu yenilginin ardından Bizans İmparatorluğu, Türkleri Anadolu'dan çıkarma umudunu tümüyle yitirdi.

I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV (Ö.1211)

Anadolu Selçuklu Sultanı ve II. Kılınçarslan'ın oğludur. İki değişik dönemde tahta çıkmıştır. II. Kılınçarslan 1192'de ölünce I. Gıyaseddin Keyhüsrev diğer kardeşlerine üstün gelerek tahta çıktı. Ama 1196'da tahtını ağabeyi II. Süleyman Şah'a bırakarak geri çekilmek zorunda kaldı. II. Süleyman Şah, 1204 'de öldüğünde yerine bir süre II. Süleyman Şah'ın çocuk yaştaki oğlu III. Kılıçarslan geçti. Ama 8 aylık bir süre içinde yeğenine üstün gelen I. Gıyaseddin Keyhüsrev 1205'te ikinci kez tekrar tahta çıktı. I. Gıyaseddin Keyhüsrev Karadeniz'deki ticaret yollarını kesen Trabzon Rum İmparatorluğu üzerine bir sefer düzenleyerek bu yolu yeniden Türklere açtı. Daha sonra önemli dış ticaret limanı olan Antalya'yı topraklarına kattı. I.Gıyaseddin Keyhüsrev 1211'de İznik İmparatoru Teodor Laskaris ile yaptığı bir savaşta yenik düşerek şehid oldu.

RÜKNEDDİN SÜLEYMAN ŞAH(Ö-1204)

II. Kılınçarslan ülkeyi oğulları arasında taksim ettiği sırada Tokat ve çevresini de Rükneddin Süleyman’a mülk olarak vermişti. Ağabeyi Kutbeddin Melikşah kardeşi ile saltanat mücadelesine girdiği sırada onun yanında yer almıştı. 1196 yılında Kutbeddin Melikşah vefat edince Süleyman Şah kendisinin en büyük şehzade olduğundan hareketle taht üzerinde hak iddia etti. Kardeşi Gıyaseddin Key Hüsrev’i tahttan indirerek kendisi tahta oturdu. Gıyaseddin Keyhüsrev oğulları İzzettin Keykavus ve Alaaddin Keykubad ile Bizans’a iltica etti.

Süleyman Şah önce sürekli isyan halinde olan Ermeniler üzerine yürüyerek bunları tabiiyeti altına aldı.

Gürcistan seferine çıktığı sırada Malatya yakınlarında rahatsızlanarak 1204 yılında vefat etti.

SULTAN III. KILINÇARSLAN

Sultan Rükneddin Süleyman Şah’ın ölümü üzerine daha 7 yaşında olan III. Kılıçarslan 1204 yılında tahta geçti. Devlet ricali çocuk sultan üzerinde otorite kurmak için yarış içine giridler. Beyler arasında Gıyaseddin Keyhüsrev taraftarları da vardı. Bunlar Keyhüsrev’i Konya’ya davet ettiler.

Yakınları ile birlikte Uluborlu’ya gelen Keyhüsrev burada bir ordu teşkil edip Konya üzerine yürüdü. Konya direndi, teslim olmadı. Bu durum karşısında öteden beri Konya ile rekabet halinde olan Aksaray halkı başlarında bulunan valiyi kovalayarak Keyhüsrev’i şehirlerine çağırdılar ve onun adına hutbe okuttular. Bu durumu haber alan Konya ileri gelenleri de Keyhüsrev’e elçi gönderip barış teklif ettiler. Keyhüsrev’i yeğeni Kılınçarslan’ı affetmesi ve Tokat’a melik olarak ataması için ikna ettiler. Gıyaseddin Keyhüsrev 1205 yılında Konya’ya gelerek tahta oturdu.

(Devam edecek)