Resim Sanatçısı Ayşe Nur Özkaya, sanata ve çalışmalarına dair önemli bilgiler verdi. Resim çizmenin kendisini oldukça mutlu ettiğini dile getiren Özkaya, özellikle Nostaljik moda ve araba dünyasında geçmişten gelen estetik ve tarzın yeniden keşfedilmesinin kendisine ilham olduğunu kaydetti.
Ayşe Nur Özkaya kimdir. Kısaca hayat hikâyenizden bahsedebilir misiniz?
1992’de Konya’da doğdum ve çocukluğumun bir kısmını Kastamonu’da geçirdim. Çocukluk arkadaşlarımla beraber hayatımın en neşeli dönemini doğayla iç içe yaşadım ve hala özlemle hatırlarım. Ahıska Türklerindenim ve kendimi ‘atalarımdan aldığım genlerin ilginç bir şekilde ortaya çıkması’ ile tanımlıyorum. Erken çocukluk dönemimde mahalle arkadaşlarımla vaktimi sadece oyuncaklarla ya da bilinen çocuk oyunlarıyla değil, aynı zamanda evimizin bahçesine toplanıp yazdığım senaryoyu canlandırırken eski müzik çalarla ses kaydı alarak tiyatro yapmaya çalışarak geçirdim. Hatta hepsinin önüne kağıtları dizip, suluboya etkinliği düzenlemekten kendimi alamadığımı hatırlıyorum. Umarım beni iyi hatırlıyorlardır. 2014’te Selçuk Üniversitesi’nden mezun oldum, Metalurji ve Malzeme Mühendisiyim. Babam fen bilgisi öğretmeni ve laboratuvarında öğrencileri için yaptığı çalışmalara şahit olduğum bir dönem geçirdiğim için küçük yaşta bilimle tanışmış oldum. Bilimin sadece okuyarak değil deneyerek ve emek vererek gözlemlenmesi gerektiğini savunan bir anlayıştan geliyorum. Bu sebeple içimdeki merak duygusuyla malzeme bilimi adına çeşitli çalışmalar da yaptım ve üretmenin ne demek olduğunu bilimle meşgul olarak da deneyimlemiş oldum. Anadolu’nun çeşitli illerinde uzunca vakit geçirme ve farklı kültürlerle yakın temas halinde olma gibi bir fırsatım da oldu ve benim için hayatımın önemli bir kısmını kaplıyor. Bu dönemde de daha sonra elde edeceğim sanatsal bakış açısının temellerini istemsizce attığımı söyleyebilirim. Üç dört yaş gibi küçüklük çağımdan itibaren resmettiğim bir hayal dünyam vardı. O zamanlardan beri çizmeyi hiç bırakmadım ve beni ben yapan her şeyin ortaya çıkmasıyla mesleğime ara verdiğim bu dönemde tamamen sanatla iç içeyim, çizerken beni mutlu eden eserleri sanatseverlerle buluşturuyorum. Sanatı kendim için yapıyorum ama kabul görmesi keyif veriyor.
Nostaljik moda ve araba kroki sanatına ne zaman ve nasıl ilgi duymaya başladınız?
Nostaljik modaya olan ilgim, anneannem ve annemin 70 ve 80’li yıllarda kendileri ve yakın çevreleri için giysi tasarlamaları, dikmeleri ve bu kıyafetleri benim gardırobuma kazandırmamızla başladı. Kombinasyonlar oluşturmayı, büyük ihtimalle kütüphanedeki moda dergilerine göz gezdirmeyi sevdiğim için farkında olmadan yapardım, sonuçta ben de dikiş yapmayı öğrendim ve dikiş geleneğini sürdürüyorum. Bu bağlamda klasik otomobil sanatına olan ilgim de babamın küçüklüğümde aldığı oyuncakların daha çok otomobillerden oluşmasıyla ilgili. Oyuncak koleksiyonum yarış otomobilleri, model arabalar hatta kamyonlardan oluşuyordu, benim için son derece kıymetlilerdi, özenle saklar ve oynamak istediğimde çok dikkatli davranırdım. Bu sevgimi kağıda aktarmak konusunda da cesaretli davrandım bu sebeple.
İlham kaynaklarınız nelerdir? Nostaljik moda ve araba dünyasında sizin için en önemli olan unsurlar nelerdir?
Miroslav Vomáčka gibi otomobil de çizse, çizime duygusunu katabilen ya da Peter Hutton gibi araçların motorlarını çizerken de onları sevimli gösterebilen isimlerin eserlerini takip ediyorum uzun zamandır. Çizgisinden ilham aldığım başarılı çok fazla sanatçı var ve şıklığından ilham aldığım otomobiller elbette var fakat bu isimler ilham kaynaklarım arasında önemli yer tutuyor. Nostaljik moda ve araba dünyasında benim için en önemli unsurlardan biri, geçmişten gelen estetik ve tarzın yeniden keşfedilmesidir. Özellikle eski moda trendlerinin modern dokunuşlarla birleştirilmesi ve klasik otomobillerin özgün tasarımlarının korunması beni etkiler. Bunun yanı sıra, nostaljik moda ve araba dünyasında kalite ve özgünlük de önemli unsurlardır. Zamanın izlerini taşıyan ve geçmişin ruhunu yansıtan parçaların yeniden yorumlanması benim için ayrı bir öneme sahiptir. Buna önem vermemin sebebi de geçmişten günümüze geldikçe estetik algısının yerini konforun alması ve ince düşünülerek tasarlanmış her şeyin daha basit hatlara bürünerek git gide yok olmasından korkmam olabilir.
Sanatınızda kullandığınız teknikler hakkında bize biraz bilgi verebilir misiniz? Hangi malzemeleri tercih ediyorsunuz ve neden?
Çapraz tarama tekniğini tükenmez kalem kullanırken tercih ediyorum, tek bir kalemle ışıkları ve gölgeleri hızlı bir şekilde oluşturabilmek ve kağıtta meydana gelen hafif deformasyonu hissetmek oldukça keyifli. Bunun yanısıra suluboya, markörler ve boya kalemleri renklendirme için sık sık kullandığım malzemeler arasında. Çünkü daha küçük boyutlu kağıtlar tercih ediyorum ve çizime hakim olabilmek için kalemlerle renklendirmek avantaj sağlıyor.
Nostaljik moda ve araba dünyasında ilham aldığınız belirli kişiler, markalar veya tarih dönemleri var mı?
Christina Stambolian, Lady Diana’nın meşhur ‘intikam elbisesi’ni tasarlayan, feminen görünümü güçle birleştirebilen fikri benimsediği için hayranlık duyduğum bir tasarımcı. Victoria modasını, her ne kadar ‘rahatlıktan ödün vererek iyi görünmek’ gibi dezavantajları olsa da ilham verici buluyorum ve o dönemdeki minik detayları üzerimde taşımayı ve çizimlerime yansıtmayı seviyorum. Otomobil dünyasında ise büyük radyatörlerin tasarımından etkilendiğim için 1900’lerin başında üretilen otomobilleri hem incelemek hem çizmek vazgeçilmezim. Kendinden önceki dönemdeki otomobillere yenilikçi bir bakış açısı getirirken şıklığı ve zarafeti koruması açısından Rolls-Royce Silver Cloud en sevdiğim otomobil ve dolayısıyla John P. Blatchley hayranlık duyduğum bir isim. Ford Model T günümüzdeki hava direncinin etkisini iyileştirmeye yönelik kaygıları barındırmadığı için çizgi filmden fırlamış gibi bir görüntüye sahip ve bu onu oldukça sevimli bir hale getirmiş. Bu modeli resmederken de bahsettiğim özellikleri yansıttığımı düşünüyorum. Sanırım işin sanat kısmıyla ilgilendiğimden, benim için motor gücü, hız gibi konular ikinci planda. Daha çok otomobilin hatları beynimde ne uyandırıyor diye bakıyorum.
Genellikle hangi dönemlere veya tarzlara odaklanıyorsunuz? Bu tercihinizdeki nedenler nelerdir?
Bir kroki çalışmasına başlamadan önce genellikle ne tür bir hazırlık süreci geçirirsiniz?
Eğer planlı bir çizim yapacaksam hem moda hem otomobil dönemiyle ilgili ciddi bir referans araştırma sürecim oluyor. Literatür taraması hazırlık sürecimin en önemli kısmı diyebilirim. Eğer plansız bir çizim yapıyorsam da muhtemelen bana ilham veren bir şeye şahit olmuşumdur ya da aklıma bir fikir gelmiştir. Böyle zamanlarda da ivedi bir şekilde aklımdakileri çizime döküp bir an önce sonucu görmek isterim.
Sanatınızın izleyicilere iletmek istediği mesajlar veya duygular var mı?
Didaktik bir amaç gütmemekle beraber iletmek istediğim duygular ve mesajlar elbette var. Bunların en önemlisi de ‘her ne yapılırsa yapılsın işin içinde hep zarafet olmalı’ mesajıdır. Çünkü sanat zaten insanların farklı bakış açıları kazanmalarına yardımcı olur. Özellikle klasik otomobil ve elegan nostaljik moda gibi detaylar insanlara geçmişle bağlantı kurma ve estetik değerlere önem vermek gibi fikirleri aşılar. İnce hatlı tasarımlar da özgünlük arayışını körükler ve detaylara olan hassasiyeti artırır. Bence bu durum, medeniyetin aşama kaydederken atılması gereken önemli adımlarının başında geliyor. Çünkü derin düşünme yetimiz ancak bu şekilde iyileşebilir.
Nostaljik moda ve araba dünyasında sizin için en önemli olan unsurlar nelerdir? Bu unsurlar sizi nasıl etkiliyor ve sanatınıza nasıl yansıyor?
Benim için en önemli unsurlardan biri zamansız şıklıktır. Mesela dönemin güncel moda anlayışına ayak uydurup aradan yıllar geçince ‘Bunları nasıl giymişiz biz?’ diye kendimize şaşırdığımız çok vakidir. Giyimde klasik bir çizginiz olduğunda bu durumu yaşamazsınız hatta ileride torunlarınıza gösterirken keyif alacağınız anlar yaşamanız kaçınılmaz çünkü zaten klasik bir çizgiyi üzerinizde taşıyorsunuz ve zamanında sizden öncekiler tarafından kabul görmüş bile.
Bu anlayışın içinde klasik otomobillerin ikonik tasarımları da yer alıyor. Dönemin ruhunu yansıtan estetik algısını o dönemde üretilmiş otomobillerde görebiliyoruz. Zaten ADAC'a göre klasik otomobil tanımında buna yer verilmiş ‘en az 30 yıl önce tescil edilmiş olması ve koleksiyon değeri taşıması’ gerekiyor. Hatta otomobil dünyasında tarihi birer simge haline gelmiş markaların ve modellerin nostaljik bir cazibesi vardır. Bu unsurların benim sanatıma yansıması için, çizimlerimde otomobilin detaylarına özel bir dikkat gösteririm ve onların zarif hatlarını vurgularım. Ayrıca eserlerimde klasik otomobil tutkunlarının duygusal bağ kurabilecekleri detaylar ve atmosferler bulundurmaya özen gösteririm. Böylece geçmişe biraz yolculuk yapmış biraz da tarihi atmosferi hissetmiş oluruz.
Sanatınızın izleyiciler üzerindeki etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz? İzleyicilerinizin tepkileri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Sanat eseri üretirken motivasyonum kendimi iyi hissetmek ve üretkenliğin verdiği haklı gurur olsa da sevdikleri otomobillerin benim çizimimden çıkmış hallerini görmek isteyen çok sayıda sanatseverin olması ve bu şekilde geri dönüş almak sanatseverlerle aramdaki bağı güçlendiriyor. İzleyiciler artık benim tarzıma hakim oldukları için neyi ne sebeple çizmiş olabileceğime dair fikirlerle ve çıkarımlarla geliyorlar, o zaman bana has bir şey yaptığım kanısını ispat etmiş oluyorum. İlginçtir ki çizgilerimin bir noktada otomobilseverleri yakalayacağının da tahmin ettiğim bir konu olduğunu söyleyemem. Sanatın beklenmedik yanlarının olmasının, yeni bir gezegen keşfetmiş gibi hissettirmesinin sebeplerinden biri de budur belki.
Sanatınızı sergilemek veya paylaşmak için hangi platformları tercih ediyorsunuz? İnternetin sanat dünyasına etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Eser üretmek kendimi bildim bileli yaptığım bir şey fakat sergilemekle ilgili aynı şeyi söyleyemem. Şu an için eserlerimi izleyicilerle paylaşmak için sadece Instagram’ı tercih ediyorum. Bu konuda daha yeniyim ve izleyici kitlem; sanatçılar, otomobil tutkunları, retro akımları hayatına tatbik edenler ve nostaljik modaya ilgi duyanlar gibi çok spesifik gruplardan oluşuyor. Şu an için izleyicilerimle internet ortamında birbirimizle bilgi paylaştığımız ve çizim isteği olan sanatseverler için eser ürettiğim bir aşamadayım. Sosyal varlıklarız ve internet ortamı aslında bunu uzaktan yaptığımız bir araç. Sanat dünyasına katkısı iyi yönde oluyor çünkü ortak paydada buluşma ihtimalimiz olan izleyicilerle kısa sürede etkileşim kurmuş oluyoruz. Bazen ipin ucu kaçsa da sosyal medyada denk geldiğimiz içeriklerin karşımıza çıkma ihtimallerini kendimize göre şekillendirip kaliteyi yükseltmek de bizim elimizde.
Gelecekteki projelerinizde neler var? Nostaljik moda ve araba dünyasında yeni şeyler denemeyi veya keşfetmeyi düşünüyor musunuz?
Gelecekteki projelerim arasında, daha büyük ölçekli eserler üretmek ve sergilemek var. Fiziksel bir sergi yaptığım ve izleyicilerle bir araya gelip birbirimizi tanıdığımız etkinlikler yapmak gibi fikirlerim var. O zaman insan doğasına daha uygun hareket etmiş olurum diye düşünüyorum ama sanatseverlerin varlığı ve desteklerini sosyal medya üzerinden hissetmek de gayet keyifli tabii. Sanat ile teknolojiyi birleştiren dijital sanat projelerine de ilgi duyuyorum. Kendi alanımda yeni koleksiyonlar oluşturmak daimi hedeflerim arasında. Umarım gerçekleştirebilirim ve sanatseverler de şahitlik ederken keyif alır.
