Horasan Erleri’nin diyarı!
Akören Tarihini kaleme alan Araştırmacı-Yazar Muzaffer Tulukcu, Ziya Kuz’la birlikte Akören’in Avdan Mahallesi’ni anlattı. Avdan’ın oldukça derin bir tarihi olduğuna dikkat çeken Tulukcu, Avdan’ın 1100’lü yıllarda Horasan erlerinden Taysi Seydi (Şeyh Muhammed Taysi) tarafından kurulduğunu yazdı.
FOTO ALTI: 1938-1945 yılları arasında Avdan İlkokulu’nda görev yapan Avdanlı Mehmet Gündüz.
AVDAN
Bozkır ilçesine bağlı bir köy iken 20 Haziran 1991 tarih ve 1938043 sayılı sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Belediye teşkilatı kurulan Avdan, 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile Akören'e bağlanmıştı.
FOTO ALTI: 1984 yılında 36 yaşında cenazesi Norveç’ten gelen Mustafa Çelik.
30 Mart 2014 tarihli kanun ile Büyükşehir Belediye Yasası ile Avdan'ın köy statüsü değiştirildi ve Akören'in 14 mahallesinden biri oldu.
FOTO ALTI: Avdan’ın ilk öğretmeni Mehmet Hulusi Efendi 1924.
726 toplam nüfusun 346'sı erkek 380'i kadın olan Avdan, 1380 rakımla Akören’in en yüksek yerleşim yeri Avdan mahallesi Dutlu, Kuşca, Pınarcık, Karayahya, Akkise, Balıklava, Sobran, Sazlı ve Bademli mahalleleri ile çevrili Avdan'ın tabiat yönünden en güzel yeri Yalıhüyük-Sarayköy-Apasaraycık arasındaki 39 kilometrelik Mavi Boğaz.
FOTO ALTI: İki dönem Muhtarlık yapan Mevlüt Gökseki.
Mavi boğaz 22 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Mavi Boğaz Kanyonu Tabiat Parkı adıyla koruma altına alındı.
FOTO ALTI: 2004-2009 dönemi Avdan Belediye Başkanı Ali Gelmez.
Avdan'ın Horasan erlerinden 1100’lü yıllarda Taysi Seydi (Şeyh Muhammed Taysi) tarafından kurulduğu bilinmektedir.
FOTO ALTI: Avdan Muhtarlarından Mehmet Kutlu (Deli Hafız).
Ömer-ül Faruk (Hazreti Ömer) soyundan olduğu Avdan mezarlığındaki 300 yıllık mezar taşlarındaki kitabelerden anlaşıldığına göre Hocalar sülalesinden erkek çocuklarına Efendi, kız çocuklarına ABA demeleri bunu teyit etmektedir. Avdan’ın merkezine yerleşen Horasan erlerinden sonra, 1400’lü yıllarda Türkmenistandan 17 aile (sülaleden) oluşan Türkmenlerin Avdan’a geldikleri ve Horasan Erleri’nin yerleştiği yerin çevresini yurt tuttukları bilinmektedir. İşte bu sülaleler: Celeller, İhtiyarlar, Netifler, Bayraktarlar, Şabanlar, Kımıklar, Kemençeler, Hacılar, Nuhçalar, Şebekler, Keremler, Kiyalar, Gavesler, Bıcıklar, Osmanlar, İllezler ve Araplardan oluşan Nuhçalar (Nuhoğulları.) Bir süre sonra Talat Hoca Avdan’a gelir ve yerleşir köylü sahip çıkar ve onlara ilgi gösterir arazi verirler. Hocalar sülalesi olarak bilinen bu sülalenin önderi Talat Hoca Avdan Tekkesi’ni kurar ve Avdan o tarihten sonra meşhur olur. Zamanla Pınarcık, Hadim, Bozkır Hocaköy (Üçpınar), Belkuyu, Akkise ve Tahtalı başta olmak üzere çevre köylerden Avdan'a göçlerin olduğu bilinmektedir. Avdan'ın güneyinde bulunan Pınarcık’tan gelen Halil İbrahim Efendi'nin Avdan Hacı Bayram Camisi'nde imamlık, Avdan Medresesi’nde müderrislik yaptığı bilinmektedir. Şu an torunları Tan soyadını taşımaktadır. Akören'e 28, Bozkır'a 23 kilometre Konya'ya ise 82 kilometre uzaklıkta olan Konya'da Avdan Tekkesi unvanı ile anılan Avdan Mahallesi Konya-Akören-Bozkır yolu üzerinde olup Toros Dağları eteklerindedir. Manas dağlarının güney tarafına kurulan Avdan'ın güneyinde bulunan Kuşça, Yolören (Fart), Pınarcık, Karayahya, Karacardıç ve Bozkır tabiri caizse Avdan'ın ayaklarının altı mahiyetindedir.
FOTO ALTI: Avdan’ın ilk Belediye Başkanı Hikmet Örs (1999-2004).
AVDAN'DA MUHTARLIK YAPANLAR
Mevlüt Taşyakan (aktif-2 dönem), Ramazan Tutumlu, Mehmet, Kutlu, Ramazan Tutumlu, Mehmet Kutlu, Hüseyin Süner, Mustafa Öz, Mehmet Kutlu, Mustafa Selek, Zahrettin öncü (Dede), Mehmet Bilici, Ali Ertürk, Rasih Efendi (Tekin)
FOTO ALTI: (Tek) Ali Sezer Avusturya’da Rahmetli olan (Şakirin) Mehmet Baltacı’yı hastalığı döneminde ziyarette.
BELEDİYE BAŞKANLIĞI YAPANLAR
Hikmet Örs (1999-2004), Ali Gelmez (2004 2009), Hüseyin Doğaner (2009 2014) 12 Kasım 2012 tarihinde 6360 sayılı Büyükşehir Belediye Yasası ile 30 Mart 2014 seçimleri sonrasında Akören ilçesinin mahallesi olmuştu.
FOTO ALTI: Avdan İlkokulu öğretmenleri görevlerini sürdürüyorlar.
AVDAN'IN İLKLERİ
Doktor Tabip Albay Ramazan Aydın, Öğretmen Mehmet Bilici, Albay Aziz İçöz, Astsubay Hikmet Örs, Doktor Kutsi Öncü, Gazeteci-İmam Hatip Hikmet Örs, DYP İlçe Başkanı Ramazan Sağır, Fazilet Partisi İlçe Başkanı Abdülhalim Öncü, Mehmet Şahin İl Genel Meclisi Üyesi. Avdan'a ilk radyoyu Zahrettin Öncü (Dede) getirdi ve köy odasında tüm Avdanlılar dinleme imkanı bulmuşlardı.
FOTO ALTI: Sanayici Salih Baltacı ve oğlu Serhat Baltacı Konya Organize Sanayi de SRC Dişli adıyla mesleklerine devam ediyorlar.
Elektrik Avdan'a 1978 yılında gelmişti.
2004-2009 yılları arasında Avdan Belediye Başkanlığı döneminde yurt dışında çalışan Avdanlıların desteğiyle Avdan'a kanalizasyon şebekesi döşenmişti.
FOTO ALTI: Akören’e 28 km. mesafedeki Avdan Toros Dağı eteklerinde.
AVDAN'DA EĞİTİM
1806 yılında Ömer Seyfettin Efendi tarafından Sıbyan Mektebi'nin açıldığı beratsız ve ücretsiz mualliminin olduğu ve Ömer Seyfettin'in vefatından sonra bu görevi oğlu İsmail'in yürüttüğü bilinmektedir. 19 yüzyılın ilk çeyreğinde vefat eden İsmail Efendi sonrası Seyit Ömer, Seyyid Mehmet ve Seyit Osman müştereken görevi yürütmüşlerdi. Muallimlik yapanlar Taysi Seydi soyundan olup, aynı zamanda zaviyede de hizmetlerde bulundular. Avdan'da bir mektep daha olduğu eskilerce ifade edilmektedir. Bu mektep 1802 yılında Seyyid Hacı Hüseyin tarafından yaptırılan mescidin yanındaki Sıbyan Mektebi idi. 4-5 yaşlarında öğrenme çağına gelen çocuklar "Amin Alayı" ile mektebe başlarlardı.
FOTO ALTI: Konya’da Avdan Tekkesi ile anılan Avdan’ın otobüslerinin ismi bile dikkat çekici.
Bu okulun gayesi Kur'an-ı Kerim okuma yazı 4 işlem ve basit ilmihal bilgileri öğrenmekti Sıbyan mektepleri genelde cami ve mescitlerde açılır ve halkın bütün kesimlerine ulaştırılırdı. 1924 yılında yayınlanan Tevhid-i Tedrisat Kanunu sonrası 12 Kasım 1924 tarihinde Avdan İlkokulu'nun 1900 Bozkır -Sazlı doğumlu öğretmen Mehmet Hulusi Efendi ile birlikte eğitim öğretime başladığı görülmekte. Avdan İlkokulu Öğretmen Sicil Defterindeki kayda göre Avdan İlkokulu ilk öğretmeni Mehmet Hulusi Efendi'nin 1938 yılında şahsi hasımları tarafından katledildiği belirtilmekte. Aynı defterde öğretmen Mehmet Hulusi Efendi'nin 1750 kuruş aylıkla görevini sürdürdüğü de belirtilmekte. Sonrasında 1903 doğumlu Avdanlı Mehmet Gündüz 27 Eylül 1938-22.10.1945 tarihleri arasında Avdan İlkokulu'nda öğretmenlik yaptığı kayıtlarda mevcut. Mehmet Gündüz'ün Avdan'dan önce Bozkır Dere'de görev yaptığı bilinmekte. Gündüz öğretmen, Avdan sonrası Bozkır Merkez ilkokulunda görevini sürdürmüştü. Daha sonraki öğretmenler, Bozkırlı Ali Ünlütürk, İvriz Köy Enstitüsü mezunu 1909 doğumlu 1 Aralık 1942 tarihinde Avdan da eğitmen olarak görev yapan Ömer Güzel, aslen Bozkurt Çat'lı, Kızılçullu Kız Enstitüsü mezunu 1931 doğumlu Mehmet Emin Çınar, 1926 doğumlu Eskişehir Çifteler Köy Enstitüsü mezunu Bozkır Çat'lı Huriye Çınar (Avdan'ın ilk bayan öğretmeni), 1931 doğumlu İvriz Köy Enstitüsü mezunu Mustafa Erkan, 1928 doğumlu Bozkır Kayacıklı Ahmet Kaya ve 1926 doğumlu Bozkır Karacaardıç'lı Ahmet Yılmaz olduğu görülmekte. Avdan'ın ilk öğrencileri ise hepsi de 1920 doğumlu Ahmet oğlu Mevlüt, Hüseyin Paşa oğlu İdris, Abdullah oğlu Kadir, Ahmet oğlu Halil İbrahim, Hacı oğlu Ahmet, Küçük Mehmet oğlu Mustafa Osman, Avdan'ın ilk kız öğrencisi 1921 doğumlu 25 Aralık 1929 tarihinde okula başlayan H. İbrahim Hoca kızı Şerife olduğu öğrenci Avdan İlkokulu Öğrenci Sicil Defterindeki kayıtlardan anlaşılmakta.
FOTO ALTI: Avdan’ın son Belediye Başkanı Hüseyin Doğaner (2009-2014)
AVDANLILARIN RIZK MÜCADELESİ
Ekmek kavgası için her yörenin değişik tercihleri olduğu hepimizin malumu.
FOTO ALTI: Birçok Avdanlının Avusturya’yı yurt tutmasına vesile olan Fedakar Avdanlı İsmail Doğru.
Avdanlıların bu konuda 3 tercihlerinin olduğu görülmekte. 1960 yılı sonrası Avrupa'ya çalışmaya giden Avdanlıların özellikle Avusturya'yı tercih ettiğine şahit oluyoruz. Az da olsa bu konuda Fransa’ya giden Avdanlıların olduğu bilinmekte. Rızık mücadelesi için Avdanlıların bir tercihi de İstanbul'a giderek orada seyyar arabalarla sebze ve meyve satıcılığı yanında kunduracılık gibi mesleklerde gayretle çalıştıkları, bu konuda içlerinden Sefer Gök gibi Avdanlıların kendini geliştirerek iş adamı oldukları görülmekte. İstanbul'a yönelen Avdanlılara Letiflerden İlyas Ertürk önderlik etmişti. Avdanlıların rızık mücadelesi için meyvecilik konusunda da hayli gayret ettikleri görülmekte. Avdan'dan Konya'ya hayli göç oldu. Çoğunlukla da Karaman yolu güzergahını, Elmacı, Yaylapınar, Kovanağzı ve Karaaslan mahalle çevresini tercih eden Avdanlıların içinde SRC Dişli Salih Baltacı, İçöz Makine İsa İçöz, Karakuş Mobilya Ahmet ve Abdullah Karakuş kardeşler, Aytek Seramik Mesut Şakar, Avdan Boya Ali Özdemir, Ayakkabı imalatçısı Mehmet Tosun, Özrenk Boya Ramazan Çelik, inşaatçı Mevlüt Yaşar gibi ticaret ve sanayi ile hayatını kazanmaya çalışan Avdanlılar da eksik değil.
FOTO ALTI: Avdan İlkokulu’nun 1960’lı yıllar öğrencilerinden 3 örnek.
AVDANLILARIN İLK TERCİHİ AVUSTURYA
Geçim derdi için yurt dışına çalışmaya gidenlerin özellikle Avusturya'yı tercih etmeleri turist olarak 1960 yıllarının başında Avusturya'ya giden İsmail Doğru'nun hemşehrileri için özel gayreti olduğu görülmekte. Avusturya'nın dışında sayıları fazla olmasa da Almanya ve Norveç'te de ekmek mücadelesi veren Avdanlıların olduğu da bir gerçek. Norveç'te Sabri Çelik, Ali Çelik, Nuri Çelik ve Mustafa Çelik'in çalıştığı Mustafa Çelik ve Sultan Parlar'ın bir süre sonra Türkiye'ye cenazelerinin geldiği bilinmektedir.Bunlara ilave Norveç’teki hemşehrilerine fazlasıyla yardımcı olan İbrahim Çelik dışında Hüseyin Kaya, Hulisi Kaya, Mahmut Keşli, (torunları Emine ve Elim), Rıza Kaya’da rızk mücadelesi için Norveç’te bulunan Avdanlılardı. Almanya’da yaşayan Avdanlıların bulunduğu Şehirler: Achen, Köln, Stollberg, İngolstodt. Rızık mücadelesi için Almanya'da çalışan Avdanlılar: Mustafa Tutumlu, İsmail Tosun, Hasan Teke, Hüseyin Teke, Mehmet Ekin, İrfan Ertürk, A. Rıza Ekin, Mustafa Erdemir, Ahmet Ekin, Mevlüt Erdemir, Abdullah Koca, Yunus Koca, Yunus Burga, Mahmut Tutumlu. Avusturya'da hayat mücadelesi veren Avdanlıların aşağıda yazılı şehir ve kasabalarda yaşadıkları görülmekte. Viyana Bregenz, İmsk, Landek, Zelamse, Mittersil, Graz, Tirol, Bregenz, Feldkirch, Dornbirn, Wiener, Sallenau, Nevstadt, Linz, Sazburg, Kitzbühel, Kirchberg, İnsbrack, Fulpemes, Revte. Avusturya'da rızık mücadelesi veren Avdanlılar; İsa Dutar, Mustafa Dutar, Osman Dutar, Mehmet Turgut, Hüseyin Turgut, Mustafa Kiraz, Arif Güneş, Mehmet Hulku, Ramazan Teke, Yusuf Büyüktepe, Yüksel Akpınar, Murat Bilici, Harun Bilici, Hüseyin Söğüt, Mustafa Tutumlu, Ahmet Burga, Hakan Burga, Halil Güneş, Halil Kader, Mehmet Küpeli, Mevlüt Çürek, Mevlüt Gökseki, Ramazan Gökseki, Murat Sezer, Durmuş Dutar, Ahmet Dutar, Mevlüt Dutar, Mustafa Dutar, Ramazan Gelmez, Murat Güneş, Yusuf Yüksel, Muhammed Harman, Osman Dutar, Ali Dutar, Mehmet Akpınar, Ali Dutar Şuayb Turgut, Halil Ay, Bahattin Ay, Sefer Ay, Bahattin Yüksel, Yusuf Yüksel, Mustafa Akpınar, Osman Sarı, Durmuş Sezer, Bahattin Baltacı, Abdurrahman Baltacı, Ali Sezer, Mehmet Erdemir, Mehmet Harman, Mehmet Marsak, Ferit Şen, Mevlüt Şahin, Mustafa Şahin, Muammer Şahin, H.İbrahim Karacigay, Bayram Karacigay, Adem Karacigay, Muammer Karacigay, Halil Kader, Mustafa Harman, Ahmet Keklik, Mevlüt Ekin, Muammer Ekin, Durmuş Ekin, Ahmet Güneş, Bayram Ekin, Muharrem Kutlu, Nevzat Kutlu, Ali Kutlu, Hidayet Yorulmaz, Ramazan Hulku, Seyfettin Yorulmaz. Tüm bu isimlere ilave rızık mücadelesi için Avusturya'da çalışıp orada rahmetli olup cenazesi Türkiye'ye getirilen Avdanlılar; Mehmet Baltacı, Kemal Yozlu, İsmet Harman, Muzaffer Çelik, Ali Harman, Ayhan Cirikli, İhsan Ayral, Ali Ekin, Mevlüt Şebek Avusturya'da vefat eden İbrahim Harman ise Bregenze defnedilmiştir. Çok az sayıda da olsa Rahmetli Mustafa Tosun ve çocukları ile Mustafa Harman, Mevlüt Konur gibi birkaç Avdanlı’nın Fransa’da çalıştıkları notlarımız arasında.
FOTO ALTI: Avdan’ın tarihinin eski olduğu kabir taşlarından belli.
FOTO ALTI: Avrupa’da olan Avdanlılar Mittersil Vatan Camisi gibi birçok yerde İbadethanelere olan duyarlılıklarını gösterdiler.
FOTO ALTI: Tabiat harikası Mavi Boğaz Avdan’ın güneyinde.
MUZAFFER TULUKCU
