Bomba yapımcısı Şakir Zümre Sobacı olmuştu
Mustafa Kemal Paşa, ordunun modernize olması açısından yaptığı ilk çalışmalar 1920' li yıllara dayanmaktadır. Güçlü orduların, modern ordular olduğunu mekanik araçların gelişmeye başlaması ile güç dengesinin değiştiği ve insan faktörünün yanında, silah gücünün de savaş dengesini değiştirdiği görülmüştür.
Mustafa Kemal Paşa ve Fevzi Paşa ( Çakmak ) bu konuda ilk çalışmalarını kurtuluş savaşı sırasında yapmışlar ve Fevzi Paşa'nın akrabası ve Mustafa kemal Paşa'nın Sofya ataşemiliteri olduğu dönemde tanıştığı Şakir Zümre Bey bu konuda görevlendirilmiştir.
***
Şakir Zümre kimdir? Bir kere daha açıklayalım.
1885 Varna doğumludur. Varna'da ilk ve ortaokulu bitirdikten sonra lise ve yüksek eğitimini Cenevre'de tamamladı. 1908'de Cenevre'de Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Birinci Dünya Savaşı'nda, Varna Türk milletvekili olarak Bulgar Parlamentosu'nda bulundu. Ve o yıllarda Sofya'da görevli Türk Askeri Ataşe, Yarbay Mustafa Kemal Bey (Atatürk) ile yakın arkadaşlık kurdu. Şakir Zümre ile M. Kemal Paşa arasında Sofya'da başlayan yakın arkadaşlık ve dostluk, Türkiye'nin Ulusal Bağımsızlık Savaşı yıllarında da artarak devam etti. Mareşal Fevzi (Çakmak)'ın yakın akrabasıdır.
***
Birinci Dünya Sırasında Varna Türk Milletvekili olarak Bulgaristan meclisine milletvekili olarak görev yapan Şakir Bey, Kurtuluş savaşı sırasında, yurt dışından silah, cephane göndererek mücadeleye katkıda bulunmuştur. Kurtuluş Savaşı sırasında yerinde üretim için gerekli olan, usta ve teknisyen ihtiyacını da Şakir bey tarafından Bulgaristan'dan karşılanmış ve ilk yapılan silah ve mühimmatlar bu usta ve teknisyenlerin öncülüğünde yapılmıştır. Bu amaçla TBMM tarafından Şakir Bey İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
***
Cumhuriyetin ilanı ile Bulgaristan'dan Türkiye'ye gelen Şakir Bey, Mustafa Kemal Paşa ve dönemin Genelkurmay Başkanı olan Fevzi (Çakmak) Paşa ile bir görüşme yapar. Hazırlanan proje Türk Ordusunun silah ihtiyacının milli bir silah sanayi ile karşılanmasıdır. Bu amaçla çalışmalara başlayan Şakir Bey, dışarıdan getirttiği ilk uzman kadro ile işe başlar, 1930'lu yıllara gelindiğinde ise Mühendis, teknisyen ve ustalar tamamen Türk Gençlerinden oluşmuştu.
Şakir Bey, Türk Hava, Deniz ve Kara kuvvetlerinin silah ve bomba ihtiyaçlarını Türk Ordusunun İmalat-ı Harbiye Fabrikaları ile müşterek olarak yapmıştır.
Türk ordusunun Hava Kuvvetleri'nin ilk cephane gereksinimleri Şakir Zümre Fabrikası tarafından üretilmiştir. Bu bombalara ait kullanma biçimleri Şakir Zümre Fabrikasının teknik ekibi tarafından projelendirilerek "tarifnameleri" hazırlanmış ve 1939 yılında kitap olarak Şakir Zümre tarafından yayımlanmıştır. Türk ordusuna ait İmalat-ı Harbiye Fabrikaları, Şakir Zümre Fabrikası ile müşterek silah üretimi ve revizyonlar yapmıştır.
***
Türk Hava Kuvvetleri'ne ait ilk bombardıman uçaklarının kullandığı ilk bombalar Türk malıdır ve büyük bir bölümü Şakir Zümre Fabrikasında üretilmiştir. 100 kg, 300 kg, 500 kg, ve 1000 kg .'lık uçak bombaları ve çeşitli yangın bombaları bu fabrikada seri olarak üretilmiştir.
Türk Deniz Kuvvetleri'nin gereksinimi olan çeşitli boylardaki su bombaları ve cephaneler de fabrikanın seri üretimleri arasındadır. İlk Türk denizaltı su bombaları da bu fabrikada üretilmiştir.
Türk Kara Kuvvetleri'nin gereksinimi olan silah ve cephaneler, eğitim bombaları, işaret ve aydınlatma fişekleri ve bu fişekleri ateşlemeye yarayan silahlar Şakir Zümre Fabrikası'nın en çok ürettiği ürünlerdendir. El bombasından top kamasına ve çeşitli çaplarda kara mayınlarına değin, Türk ordusunun gereksinimi olan çeşitli cephaneler, bu fabrikada Türk teknisyen ve ustalar tarafından yapılmıştır.
Şakir Zümre Fabrikası çeşitli ülkelerden siparişler almış ve yurt dışına da üretimler yapmıştır. İhracat yaptığı ülkelerden kimileri Yunanistan, Bulgaristan, Polonya ve Mısır'dır. Yunan ordusunun "bomba" gereksinimini karşılamak üzere 1937 yılının Şubat ayında Yunanistan'la yapılan 1,5 milyon liralık "iş sözleşmesi", Türkiye'de büyük bir ekonomik zafer olarak değerlendirilmiş ve gazetelerimizin birinci sayfalarında önemli haberler arasında yer almıştır:
Harp Sanayimizin Büyük Bir Zaferi! Yunanistan bizden 1,5 milyon liralık bomba satın alıyor" başlığıyla bildirilen haberde, dönemin Yunanistan Başbakanı General Metaksas'ın şu sözlerine de ver verilmektedir:
"Bombaların iyiliğine olduğu kadar, ne bizim tarafımızdan Türkiye'ye ne de Türkiye tarafından bize karşı kullanılmayacağına da itimadımız vardır."
Şakir Zümre Fabrikasında üretilen uçak bombaları Alman saldırısı karşısında, hava kuvvetlerini güçlendirmek amacıyla Polonya tarafından da satın alınmıştır.
Türk Savunma Sanayi Tarihinde önemli ve şerefli bir yere sahip olan bu fabrika, ülkemize çok büyük ve unutulmaz hizmetlerde bulunmuştur.
***
Özellikle İkinci Dünya Savaşının yokluklarla dolu yıllarında, ordumuzun silah ve cephane gereksinimini karşılayabilmek için yoğun bir biçimde çalıştı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında fabrikada çalışan işçi sayısının 2 bine çıktığı zamanlar olmuştu. Bu yıllarda fabrikanın en büyük sorunlarından biri, uluslararası ulaşım yollarının kapalı ve abluka altında olması dolayısıyla fabrikanın ham madde, teknik alet ve makine gereksinimlerinin karşılanamamasıydı.
İsmet İnönü'nün Milli Şef döneminde elimizden hayli sanayi gücü yanında, Mustafa kemal Paşa ve Fevzi Çakmak Paşa'nın büyük gayretleri ile oluşturmaya çalıştığı bu Silah Sanayi gücü de.
Amerikalılara yaranmak için. Yerli sanayiye son verilmesi neticesi!
Şakir Zümre Harp sanayiciliğinden Soba imal çisi olmak mecburiyetinde kalmıştır.
Günümüz de gelişmiş ülkelerine baktığımız zaman, güçlü silah sanayileri ile ayakta durdukları görürüz.
***
Hoşça kalınız
