Dünya üzerinde her geçen gün farklı nedenlerle göç hareketliliği yaşanmaktadır. İş bulmak, daha iyi bir yaşam imkânı elde etmek, refah seviyesini yükseltmek, kendi bilgi ve beceri seviyesini artırmak, akademik kariyer nedeniyle, farklı kültürleri tanımak için her yıl yüz binlerce hatta milyonlarca insan göç hareketliliğine neden olmaktadır.
Bu konu ile ilgili olarak, geçtiğimiz günlerde, The Global Talent Competitiveness Index (Küresel Yetenek Rekabetçilik Endeksi) 2015-16 raporu yayınlandı. Rapor 109 ülkenin 6 farklı kategoride ve alt endekslerle birlikte toplam 81 verisini hesaplayarak ülkeler arasında karşılaştırma yapmaya olanak tanıyor. Türkiye ise 109 ülke içerisinde 63. sırada yer alıyor. Alt endekslere baktığımızda 6 kategoride durum şöyle; yetenek etkinliği endeksinde 51, yetenek çekmek endeksinde 105, yetenek yetiştirme endeksinde 62, yetenek tutma endeksinde 48, çalışma ve mesleki beceri endeksinde 69 ve küresel bilgi ve beceri endeksinde ise 45. sırada yer almaktayız. Rapor, Dünya Bankasına göre Üst Orta Gelir Grubu sınıflamasında ülkemizin, yetenek rekabet endeksinde çok da iyi konumda olmadığını gözler önüne seriyor.
Yukarıdaki tespit duradursun, aynı çalışmada bir de mucitlerin göç koridorunu gösteren şekil yayınlanmış. Şekle göre göç destinasyonunun buluştuğu merkez ABD olmuş. 2001-2010 yıllarını ele alan çalışmada, Japonya ve Singapur hariç hemen dünyadaki bütün ülkelerden ABD'ye mucit göçü yaşanmış durumda.
Acaba ABD'ye bu göçü sağlayan etmenler nelerdir? Ve ülkemiz için buradan hangi dersler çıkartılabilir? Beşeri sermayenin önemini her geçen gün artırdığı bir ortamda, yetiştirdiğimiz yeteneklerin bir başka ülkeye göçü, üzerinde çokça durulması gereken bir meseledir. Göç nedenleri olarak çalışmada bazı etmenler sıralanmış. Listenin başında, dil ve kültür yer alıyor. Diğer etmenler olarak da şunlar söylenmiş; fırsatlar, yönetim uygulamaları, ödeme ve yaşam tarzı ve yetenek tutma becerileri.
Ülkemiz açısından bu yetenek göçü değerlendirildiğinde, mucitlerimizin veya kâşiflerimizin Türkiye'de kalması için yapılması gereken çok işlerin ve alınması gereken çok mesafenin olduğu açıkça görülüyor. Hiç vakit kaybetmeden şartlarımızı iyileştirmeye ihtiyacımız var. İster maddi imkânlar olsun isterse manevi değerler olsun Türkiye'de kalıp Türkiye'nin değerini yükseltmek ve yetenek göçü vermek yerine yetenek çekme imkânlarımızı artırmak ülkemizin geleceği açısından oldukça önemlidir.
Göç eden her yetenek ülkemizin kaybedilmiş bir değeridir.
Y. Doç. Dr. Bülent Darıcı
