Akören Tarihi-76

Akören Tarihi’ni kaleme alan Araştırmacı-Yazar Muzaffer Tulukcu, ilçenin sarnıçlarını anlatıyor. Tulukcu, bölgenin su kıtlığına çare olmak için daha önceki yıllarda sıkça kullanılan sarnıçlardan bazılarının hala ayakta olduğuna dikkat çekiyor

26.01.2023 - 16:50 Yayınlanma

Akören’in sarnıçları can oldu

Önceden özellikle kırsal bölgelerde ilçenin su ihtiyaçlarını gidermek için en önemli araçlardan biri sarnıçlardı. Şuan kullanılmasa da sarnıçlar bazı bölgelerde hala ayakta duruyor. Araştırmacı-Yazar Muzaffer Tulukcu, Akören’deki sarnıçlarla ilgili önemli bilgiler veriyor.

FOTO ALTI: Başöğretmen Mustafa Çetin de sarnıç yaptırmıştı. Emeklilik sonrası çıktığı av yolculuğunda sarnıcına yakın ölmüş vaziyette bir taşa oturmuş Av köpeği başında bulunmuştu.

AKÖREN’İN SARNIÇLARI

Akören bölgesinde su kıtlığına bir çarede Kaklık denilen baharla birlikte dağlarda su birikintilerinin olduğu taş oyuklardır. Eriyen karlar ve yağan yağmurla oluşan bu kaklık suları davar güdenler için, odun kesmeye gidenler için, üzerine eğilerek o sudan içmek yanan için bir zevkti. Hatta şehirlerde yaşayanlar o yılların zorluğunu imkansızlığını anlatmak için

-sen hiç kaklıktan su içtin mi?

FOTO ALTI: Bayındır Çeşmesi’ni yaptıran Hayırsever Nazım Gündüz.

İfadesini özellikle kullanırlar. 2009 ve 2010 yılında Nasuh Çakır koordinesi bir araya gelen Durmuş Ali Varol, Sabahattin Ipıl, Ömer Türker, Sadettin Tokmak, Ahmet Karabayır ve Mehmet Çağlar'dan oluşan ekip yatılı olarak gittikleri dağda Akören'den götürdükleri kum çimento ve kalıp tahtaları ile 3 adet kaklığa şekil vererek kullanışlı hale getirdiler. Toplam 41 Sarnıcı'nın olduğu Akören'de 3 Sarnıcın otogar ve yol yapımı nedeniyle yıkılıp kaldırıldığına şahit oluyoruz. Molla Amadın (Akarsu) yaptırdığı Mindinin Sarnıcı adıyla bilinen sarnıç Akören Seydişehir yolu kavşağına Belediye Başkanı Tahir Dinç döneminde yaptırılan otogar inşaatı nedeniyle yıkılıp kaldırılmıştı. Akören-Çatören-Konya yolu yapımı esnasında da, pazarbileni mevki ve futbol sahası yakınındaki Kör Sarnıç da yıkılmıştı.

FOTO ALTI: Hacı Amadın oğlu Eşref Akarsu 1945 yılında Çomaklı’ya yerleşmişti.

Yarımca, Dolukuyu ve Gastanbullunun Sarnıcı'nı diğer 38 sarnıçtan farklı kılan üçünün de içinde su kaynağı olan kuyu üzerine inşa edilmesi. Su kaynağı yönünden fakir olan Akören'de tabii ki su kaynağı ile yapılmış 3 Çeşme olduğu görülmekte. Bayındır çeşmesi ile Kayıbileninden beslenen Kilitci M.Ali Karaman ve 1950'li yılların Belediye Başkanı Hüseyin Özkanoğlu'nun yaptırdığı Yeni Çeşme ,tabii su kaynağından beslenen Akören’in 3 çeşmesi.

FOTO ALTI: Bazı sarnıçların kovaları lastik olur.

Ali Rıza Ercan'ın 1950 yılında Demokrat Parti Konya Milletvekili olarak T.B.M.Meclisinde olması Akören ilk milletvekilini çıkarması vesilesiyle Akören'in içme suyu sıkıntısı gündeme geldi.

FOTO ALTI: İsmail Özden’in yaptırdığı Çeşme Musalla’da hizmette.

Bu yıllarda Hüseyin Özkanoğlu'nun Akören Belediye Başkanı olması da önemli bir artı idi. Bu artı ile birlikte 1950 sonrası verilen mücadelenin neticesi Akören'in okul, yol, yeni belediye binanın yapılması yanında su sorununun da gelişme kaydedildi. Çukurçimen'deki tatlı su, 1956 yılında Akören'in merkezinde bulunan GOCA ÇEŞME denilen taştan yapılmış su deposuna hat döşenerek Akörenlinin hizmetine sunuldu. Bu konuda Macar lakaplı ve sonrasında Akören'e yerleşen Çukurçimenli Mehmet Diri'nin de önemli fonksiyonu olmuştu. Goca Çeşme'nin musluğundan su akmaya başlaması Akören'de bayram havası yaratmıştı.

FOTO ALTI: Su hayrının özü Gündüzler Çeşmesi alnında yazıyor.

Tabii ki bu vesilesiyle sarnıçların zarureti azalmaya başladı.

FOTO ALTI: 9-12.Aralık.2009 tarihleri arasında 4 gün dağda yatılı olarak kalıp Kaklıklara için emek sarfeden ekip: Mehmet Çağlar, Sabahattin Ipıl, Nasuh Çakır, Adem Karabayır, Sadettin Tokmak ve D. Ali Varol.

1960'lı yılların ortasında Kelhacıgilden Mehmet-İsmail Özden kardeşlerce Akören'e ilk traktörün, sonraki yıllarda da traktörlerin, kamyon, pikap ve özellikle biçerdöverlerin gelmesi ile sarnıçların zarureti daha da düştü.

FOTO ALTI: Akviran Göleti inşaat hali.

Artık vatandaş bir iki haftada ekinini ekiyor, birkaç gün içinde de harmanını kaldırıyordu.

FOTO ALTI: 1979 Akören’in ilk sondaj kuyusu Belediye Başkanı Halil Naci Kılıçarslan ve Akörenlilerin mutlu hali.

Artık ne sap çekmek ne düğen sürmek ne de harman savurmak var idi.

FOTO ALTI: Rum ustalara yaptırılan Akören’in Goca Çeşmesi.

Oysa 1960'lı yıllar öncesinde Akören’in anneleri çamaşırlarını ancak Yeni Çeşme veya Yarımca Sarnıcı'na giderek yıkayabiliyordu. Sabun bulmak zordu. Çamaşırlar kil veya kül kullanılarak yıkanırdı. Tabiki Çukurçimen’den su gelince işler kolaylaştı.

FOTO ALTI: Veli Ergülcan Hollanda dan kazandığı ile yaptırdığı iki su hayrından birini Akören M. Yüksek Okulu bahçesi için tercih etmişti.

Çukurçimenden su getirilmeden önce Dolukuyu mevkinden çanak büzlerle Goca Çeşme'ye su getirildiği de tarihi bir vaka olarak hatırlanır. Akören'e su gelmesi ile su hayrı yapmak isteyenler genelde ölmüşlerinin hayrına Çeşme yaptırmaya yöneldiler.

FOTO ALTI: Çağaşar Sarnıcı için İbrahim Akpınar, Arif Ataç, Seyit Büber, Bedenen, Sadettin Tontur ise madden fedakarlık yapmışlardı.

Nitekim Mustafa Soydemir annesi Şerife hanım adına Dolukuyu'ya terfi hattı yaptırıp 3 km’yi aşkın hat döşeyerek Boğazın Ağzı'na Çeşme yaptırmıştı. Ne var ki belediye bu çeşmeyi 2000'li yıllarda iptal etmişti. Turcan ailesi babaları öğretmen Mustafa Turcan adına 2003 yılında Aydoğdu'daki Vakıf ilköğretim okulu bahçesine yaptırdıkları çeşmeden öğrenciler yararlanmakta. Emekli Astsubay Ali Aşık tarafından 2003 yılında Abdullah-Zekiye Aşık adıyla yaptırılan Çeşme Akören kaymakamlık binası önünde hemşehrilerimizin hizmetinde. Zengin ailesi tarafından İsmail-Halime çeşmesi adıyla Akören yolu Hatıp girişine yaptırılan çeşmeden 2003 yılında suyu akmaya başlamıştı. Akören'in arazilerinde de hayırseverlerce Terzioğlu köprüsü yanına 2 adet. Yeni çeşmenin yakınını da Kilitçi tarafından Bir çeşme yaptırıldığı görülmekte. Akören Musalla yanında 1980'li yıllardan beri Öncel ailesi tarafından hizmet görmekte olan İdris Öncel çeşmesi yakınına günün şartlarına uygun İsmail Özden tarafından yaptırılan büyükçe mermerden güzelce bir Çeşme mezarlıkların girişine yakışmış oldu. Gündüz ailesi tarafından özellikle 15 Temmuz Şehitlik Camii'ne gelen cemaatin abdest almaları için mermerden yapılan çeşme'de oldukça güzel. Çeşme Hayri konusunda Hollanda'dan emekli olan Elmas Özardıç ve Veli Ergülcan da duyarlı davranmışlardı. Veli Ergülcan Perçinkentte çifte çeşmeyi hizmete sunmuştu.

FOTO ALTI: Su hayrını yapan bazı hemşehrilerimizin çeşmenin isimlerini değil alnına yazdırdıkları yazı Sahibül Hayrat.

Polisin Bekir'in ailesi tarafından da Akören Belediyesi Otogarı önüne Fatma Günay adı ile bir çeşme yaptırmışlardı. Akören Milli Eğitim Müdürlüğü'nden emekli olan Ahmet Özcengiz'in oğlu Halis Özcengiz, 2017 yılında şehit olmuştu. Baba Ahmet Özcengiz'in 2018 yılında Akören çevre yolu Spor tesisleri kuşağına yaptırdığı Şehit Halis Özcengiz Çeşmesi etrafına dikilen ağaçlar ile ayrı bir güzel. Çeşme yanında Türk Bayrağı da dalgalanmakta. D.S.İ Emeklisi Mustafa Bakan 2018 yılında 25 yaşında vefat eden oğlu Ali Bakan adına İmam Hatip Okulu bahçesine yaptırdığı çeşme,öğrencilerin hizmetinde. 1970li yılların sonunda dönemin Akören Belediye Başkanı Halil Naci Kılıçarslan,içme suyu sorunu olmayınca tarlaların sulanması konusunda gayret gösterdi. Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğü’nde Şube Müdürü olarak görev yapan Akörenli Mustafa Necati Taşbaş’ında olaya destek vermesi ile Yarımca, Boyalık, Terzioğlu Köprüsü bölgesinde açılan sondaj kuyuları sayesinde Akören’de sulu ziraatta yapılmaya başladı. Bu konuda 1980li yıllar sonrası ikinci bir gelişme oldu. Siyasi yönden o yıllarda hayli güçlü olan Akören konuyu değerlendirdi. Aynı yıllarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Genel Saymanı hemşehrimiz Muzaffer Ünal’ın özel gayreti ile Akören gölette tanıştı. 1988 yılında projesi çizilen Akviran Göleti 1992 yılında hizmete girdi. Bu vesileyle de Bayındır ve Yeni Çeşme bölgesi tarlaları sulanmaya başladı. Sulama konusunda her zaman için sondaj yerine baraj, gölet ve nehir suları tercih edilmiştir. Bu konuda Akören yıllar önce projelendirilmesine rağmen Alan’ın kuzeyi, Karahüyük, Yarımca ve Mal Çukuru tarafını kapsayan, suyu da Mavi Boğaz’dan gelecek Karahüyük Pompaj Sulamasından yararlanamaması talihsizliktir.