Konya, Türkiye’nin en büyük yedinci şehri ve Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Konya, tarihi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış ve sanatın gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Konya sanatı, Selçuklu, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde farklı biçimlerde ortaya çıkmıştır. Bu yazıda, Konya ve sanat ile olan ilişkisini eski tarihlerden günümüze kadar değerlendireceğim.
Selçuklu Dönemi
Selçuklu dönemi, Konya sanatının en parlak dönemlerinden biridir. Selçuklular, 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’yu fethetmiş ve Konya’yı başkent yapmışlardır. Selçuklular, İslam sanatının etkisiyle mimari, hat, tezhip, minyatür, seramik, halı, ahşap işçiliği, maden işçiliği gibi alanlarda eserler vermişlerdir. Konya’da Selçuklu sanatının en önemli örnekleri arasında Mevlana Müzesi, Alaeddin Camii, İnce Minareli Medrese, Sırçalı Medrese, Karatay Medresesi sayılabilir . Selçuklu sanatı, tasavvufi düşünce ve Mevlana’nın etkisiyle insanı, doğayı ve kozmosu yansıtan bir anlayışa sahiptir.
Beylikler Dönemi
Beylikler dönemi, 13. yüzyılın sonunda Moğol istilası sonucu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasıyla başlayan ve 15. yüzyılın başında Osmanlı Devleti’nin Anadolu’yu birleştirmesiyle sona eren bir dönemdir. Bu dönemde, Anadolu’da pek çok küçük Türk beyliği kurulmuş ve bunlardan biri de Konya merkezli Karamanoğulları Beyliği olmuştur. Karamanoğulları, Türkçeyi resmi dil ilan eden ilk Türk devleti olma özelliğine sahiptir. Karamanoğulları sanatı, Selçuklu sanatının devamı niteliğindedir. Mimari, hat, tezhip, minyatür, seramik, halı, ahşap işçiliği, maden işçiliği gibi alanlarda eserler üretmişlerdir. Konya’da Karamanoğulları sanatının en önemli örnekleri arasında Akşehir Nasreddin Hoca Türbesi, Ermenek Ulu Camii, Karaman Hatuniye Medresesi, Konya Atabey Eşrefoğlu Camii sayılabilir . Karamanoğulları sanatı, Türkçe’nin önemini vurgulayan ve milli bir kimlik oluşturan bir anlayışa sahiptir.
Osmanlı Dönemi
Osmanlı dönemi, 15. yüzyılın başında Osmanlı Devleti’nin Anadolu’yu birleştirmesiyle başlayan ve 20. yüzyılın başında Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla sona eren bir dönemdir. Bu dönemde, Konya Osmanlı Devleti’nin önemli bir vilayeti olmuştur. Osmanlılar, İslam sanatının etkisiyle mimari, hat, tezhip, minyatür, seramik, halı, ahşap işçiliği, maden işçiliği gibi alanlarda eserler vermişlerdir. Konya’da Osmanlı sanatının en önemli örnekleri arasında Aziziye Camii, Sahip Ata Camii, Sille Aya Eleni Kilisesi, Konya Lisesi, Konya Saat Kulesi sayılabilir . Osmanlı sanatı, İslam sanatının klasik ve zarif bir yorumunu sunan ve imparatorluk kültürünü yansıtan bir anlayışa sahiptir.
Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet dönemi, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla başlayan ve günümüze kadar devam eden bir dönemdir. Bu dönemde, Konya Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli bir ili olmuştur. Cumhuriyet sanatı, Batı sanatının etkisiyle resim, heykel, edebiyat, müzik, tiyatro, sinema gibi alanlarda eserler vermiştir. Konya’da Cumhuriyet sanatının en önemli örnekleri arasında Ahmet Davutoğlu Kültür Merkezi, Konya Bilim Merkezi, Konya Büyükşehir Belediyesi Stadyumu, Konya Şehir Tiyatrosu, Mevlana Kültür Merkezi sayılabilir . Cumhuriyet sanatı, modern ve çağdaş bir sanat anlayışını benimseyen ve ulusal ve evrensel değerleri birleştiren bir anlayışa sahiptir.
Sonuç
Konya, sanat tarihi açısından zengin ve çeşitli bir şehirdir. Konya sanatı, Selçuklu, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde farklı biçimlerde ortaya çıkmış ve her dönemin kültürünü, inancını ve değerlerini yansıtmıştır. Konya sanatı, hem geleneksel hem de yenilikçi bir sanat anlayışını sürdürmüştür. Konya sanatı, hem yerel hem de evrensel bir sanat anlayışını temsil etmiştir. Konya sanatı, hem tarihi hem de güncel bir sanat anlayışını göstermiştir. Konya sanatı, Türk sanatının önemli bir parçasıdır.