KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE AKADEMİK BAŞARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Kişilik, birçok alanla ve kavramla ilişkilendirilerek çalışmalar yapılmakta olan ve üzerinde çalışılmaya devam da edilecek olan bir muamma!
Kişiliğin, ilişkilendirildiği kavramlardan birisi de başarı kavramıdır. Türk Dil Kurumu'ndaki tanımlamaya göre; Başarı genel olarak, kişinin yetenek ve yetişmeye bağlı olarak gösterdiği anlık ya da eylemsel etkinliklerinin olumlu ürünü şeklinde tanımlanmaktadır. Akademik başarı ise bir eğitim veya öğretim kurumunda, okutulan derslerde geliştirilen ve öğreticiler tarafından takdir edilen notlarla ya da her ikisi ile belirlenen beceriler veya kazanılan bilgilerdir.
Bazı araştırmacılar tarafından bireylerin eğitim ve iş hayatında başarılı olabilmeleri için, bilişsel yetenekler yanında belirli kişilik özelliklerine de sahip olması gerektiği ileri sürülmüştür. Bu kapsamda, kişilik özelliklerinin öğrencilerin akademik başarıları ile ilişkili olduğu yönünde özellikle yabancı yazında çalışmalar vardır.
Üniversite sınavlarına hazırlanan gençlerin ve ailelerinin yaşadıkları problemlerden bir tanesi başarı düzeylerinin düşük olması. Pekala acaba burada öğrencilerin kişilik özelliklerinin etkisi var mı? Yoksa çalışmadıkları için mi durum bu! Yani hangi kişilik özelliğine sahip olunursa olunsun çalıştıktan sonra akademik başarı gelir mi?
Bu sorulardan sonra tahmin edebileceğiniz gibi, ben bu yazıda, kişilik özellikleri ile akademik başarı arasındaki ilişki üzerinde duracağım.
Türkiye'de yapılan çalışmalara nadir rastlanmakla birlikte bunlardan bir tanesinde, gelişime açıklık ve özdisiplin kişilik özellikleri ile akademik başarı arasında pozitif ilişki, nevrotiklik kişilik özelliği ile akademik başarı arasında negatif bir ilişki olduğu bulunmuştur.
Yurt dışında bir başka araştırmada, tıp öğrencileri üzerinde öğrencilerin beş faktörlü kişilik özellikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya yönelik yaptıkları çalışmanın sonucunda, özdisiplin kişilik özelliğinin öğrencilerin yılsonu notlarını yordadığı sonucuna varılmıştır.
Ayrıca, akademik başarı ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaya yönelik bir çalışmada, özdisiplin kişilik özelliğinin ve özellikle özdisiplinin alt unsurlarından olan başarı için çabalamak özelliğinin, başarıyı yordadığı sonucuna varılmıştır.
Üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bir araştırmanın sonucunda nevrotiklik kişilik özelliğinin, gelişime açıklık, uyumluluk ve özdisiplin kişilik özellikleri ile akademik performans arasında olumlu bir ilişki olduğu bulunmuştur.
Yapılan araştırmalara göre; Beş Faktörlü kişilik özelliklerinden sorumluluk faktörü akademik başarı ile olumlu ilişki içindedir ve akademik başarının en güçlü yordayıcısıdır. Bu bulgu sonuçları odaklanma ve organize olma, planlama ve ev ödevi yapma gibi sorumluluk davranışlarının önemini göstermektedir.
Buradan yola çıkılarak; Beş Faktörlü kişilik özelliklerinin öğrencilerin akademik performanslarını yordamada kullanılabileceği ve faydalı sonuçlar elde edilebileceği ileri sürülebilir. Kişilik ve akademik başarı üzerinde yapılan bir çalışmada, organize olma ve güdülenme ile ilgili olan sorumluluk, öğrenim sürecindeki en önemli olan özellik olarak tespit edilmiş ve bunun sonucu olarak, öz disiplin, başarma duygusu ve düzenli olma gibi sorumluluk özelliklerine sahip olmayan öğrencilerin sınav sonuçlarının olumsuz olacağı muhtemeldir.
Yazında yer alan araştırmalar beş faktörlü kişilik faktörlerinden, özellikle açıklık ve sorumluluk boyutunun akademik performans ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Sorumluluk faktörünün; bireye belli bir ders çalışma disiplini ve sınavlara dikkatli bir şekilde hazırlanma alışkanlığı kazandırması nedeniyle, akademik başarının güçlü bir belirleyicisi olduğu tespit edilmiştir.
Akademik başarı ile ilişkili olan bir başka kişilik faktörü de açıklıktır. Açıklık, yeni fikirleri kavrama becerisi, meraklı olma ve deneyime açık olma eğilimi ile ilgilidir.
Diğer taraftan uyumluluk, duygusal denge ve dışa dönüklük boyutlarının öğrencilerin akademik başarısını anlamlı düzeyde yordamadığı tespit edilmiştir. Kişilik özellikleri ile akademik başarı arasındaki ilişkiyi irdeleyen araştırma bulgularının farklılık göstermesinin en önemli nedenlerden birisi örneklem ile ilgilidir. Zira okul ya da öğrenim hayatının evrelerinde başarıyı yordayan farklı kişilik özelikleri olabilmektedir.
Öğrenim sürecinde uyumluluk faktörünün daha çok ilk ve orta öğrenim düzeyindeki okul başarı ile ilişkili iken; sorumluluk faktörü ise daha çok, üniversite düzeyindeki akademik başarı ile ilişkilidir.
Yapılan araştırmalar ve alan yazın taramaları sonucunda, sorumluluk, özdisiplin ve açıklık faktörleri akademik başarıyı anlamlı düzeyde yordamaktadır.
Sonuç olarak, sınavlara hazırlanan öğrencilerin başarılı ya da başarısız olarak adlandırılmalarında kişilik özelliklerinin etkileri büyüktür. Günümüzde artık kişilik ile ilgili çalışmaların artması nedeniyle bu durumu sadece genetik faktörlerle açıklamak yetersizdir. Bu kişilik özelliklerinin büyük bir kısmı, özellikle modelleme yoluyla kazanılan özellikleridir. Anne ve babalar olarak çocuklarımıza yapabileceğimiz en büyük yardımlardan bir tanesi, onlara sınav hazırlık yılında, özel hocalar tutmak, en iyi dershanelere göndermek gibi maddi imkanlar doğrultusundaki eylemlerle değil, çocukluklarından itibaren -akademik başarı için- sorumluluk, özdisiplin ve açıklık gibi kişilik özelliklerini kazandırabilmek için model olmaktır.
Sağlıcakla kalınız!.
