TEOG bitti, şimdi lise seçme zamanı. Ama eminim veliler öğrenciler lise seçimi için ellerinde bir tane taban puan rehberi puan kaç gelirse nereyi kazanırım diye sanal bir kandırmaca yaşıyordur. Oysa lise eğitimi çok önemlidir, lise çocuğunuzun kişiliğini, gelecekte ilgileneceği alanı, nasıl bir sosyal çevreye sahip olacağını, dünya vatandaşı olup olmayacağı, sıradan bir insan mı yoksa seçkin bir birey mi olması yolunu açan önemli bir eğitim kademesidir.

Ülkemizde lise eğitiminin bu konularda başarısız olduğunu söylememiz abartı olmayacaktır. OECD'nin eğitim raporlarında bir ülkenin ortaöğretimde başarısı için okul terk oranı ve öğrencilerin çıktıları önemlidir. Şimdi bir daha düşünün ülkemizde lise mezunları üniversite sınavları için test çözmekten başka ne yapıyor? Oysa dünyanın gelişmiş ülkelerinde lise mezuniyet kavramları bizden çok daha farklı. Örneğin her yıl ilköğretim birinci sınıfa yaklaşık 1,3 milyon öğrenci başlıyor ama bunların zorunlu eğitim kararından sonra 1 milyona yakını liseye devam ediyor. Geriye kalan 300 bin öğrencinin akıbetini bilen yok. Liseye devam eden 1 milyon öğrencinin ise %20 gibi bir kısmı lise birinci sınıfta okulu terk ediyor. Bu öğrencilerin ancak 800 bini liseyi bitirebiliyor. Yani ilköğretim birinci sınıfa başlayan öğrencilerin ancak yarısını lise son sınıfa taşıyabilen bir eğitim sistemimiz var. Peki, bu çocuklar neden okula devam etmiyor. Birincisi okuldan beklenilen ile elde edilen arasındaki büyük fark. Yani okula başlayan çocuk ve ailesinin eğitimden beklediği ile okulun verdiği arasında büyük uyumsuzluk var. Bir düşünün Anadolu liselerini kazanmak için üç yıl uğraşan çocuk bu okulları kazandığında bir ikisi hariç okulda, öğrencinin kendi yaşamı ile okulda gördüğü arasında uyum yok. Okullarımız maalesef öğrencilerin gerisine düşmüş durumda, öğretmen eksikliği, laboratuvar yokluğu, sosyal ve sportif yönden eksiklikler, dünya ile ve yeni gelişmelerden kopukluğu görünce umudunu kaybediyor.

Tam bu noktada nasıl bir lise kavramını tartışmamız gerekiyor. Şimdi liselerimizin durumu nedir? Fen liselerini ele alalım;güya bilim adamı yetiştirecektik ama laboratuvar ve bu laboratuvarı kullanacak öğretmen yok, uluslararası arenada herhangi bir buluşumuz veya patentimiz lise seviyesinde (fen ve teknoloji lisesi hariç) maalesef yok. Kısacası Türkiye'nin en zeki 5 bin öğrencisini üniversite sınavlarına hazırlayan, test tekniği gelişmiş soru çözmeye odaklı oldu fen liseleri.

İkincisi Anadolu liseleri; zamanında girmek için hayaller kurulan, rüyalarda görülen Anadolu liseleri nerede bu günkü Anadolu liseleri nerede? Şimdi her mahallede hiçbir özelliği olmayan, yabancı dil öğretmeyen, öğretim kadroları sürekli değişen, öğrenciye yeni bir şey katamayan liseler.

Üçüncüsü, meslek liseleri bu halleriyle hiçbir katkısı yok memlekete ya bu liseleri kapatalım ya da bunları bulundukları bölgelerdeki ticaret sanayi odalarına devredelim. Ama lütfen bu şekilde devam etmeyelim. Çünkü çocukları kandırıyoruz, üstelik yeni yapılanma ile öğrenciler 9'uncu sınıfta meslek lisesine yerleşiyor. Sonra o lisede çocuğun yeteneklerine uygun program var mı yok mu belli değil. Seneye öğrenciler mesleki eğitimlerine rastgele devam ederse hiç şaşırmayın. Bu da sadece bize özgü olur sanırım. Çünkü kavram olarak meslek liseleri öğrencilerin temel eğitimden sonra yetenek ve ilgilerine göre yönlendirilmesidir. Bu yapılmıyorsa mesleki eğitim olmaz zaten.

Sözün özü, bu ülkede lise denince artık işini kaliteli yapan, bir sistemi olan alanında uzman tecrübeli güçlü ve seçilmiş bir öğretim kadrosuna sahip seçkin özel okullar geliyor akıllara. Ama özel okullar farklı diyeceksiniz ama ben zaten size anlatmıyorum ben milli eğitim yetkililerine anlatıyorum. Ben onların yerinde olsam bu işin nasıl yapılacağını bu okulları kuran ve yönetenleri toplar aynı modeli devlet liselerine uygulardım. Şimdi velilere söyleyeyim TEOG sınavı veyahut elde edilen puanı falan bunları boş verin çocuğunuzu geleceğin insanı yapacak, özelliklede araştıran, soran, sorgulayan akademik yönünü güçlendirirken aynı zamanda kişilik ve karakter gelişimine de katkı sağlayacak öğrenmeyi öğretecek liseleri bulun yoksa geçen zamanın ve yanlışların bedelini siz ödersiniz.