Gıda; dünyada yaşayan herkesin hayatlarını devam ettirebilme noktasında en temel ihtiyaçlardan biridir. Rusya'nın 2022 Şubat ayında Ukrayna'yı işgali ile başlayan savaş; tahıl, ayçiçek yağı, doğalgaz, en önemli girdilerden gübrede fiyatların yükselmesine ve buna bağlı olarak dünyada gıda fiyatlarının artmasına neden oldu. Ulusal Hububat Konseyi Üyesi Prof. Dr. Bayram Sade ise, 2020 yılında yaşanan koronavirüs salgınının da Türkiye’ye ciddi yansımaları olduğunu belirterek salgının en ciddi sorununun lojistikte yaşandığını dile getirdi. Bayram Sade, “Ukrayna-Rusya Savaşı’ndan sonra gıda tedarik zinciri bozuldu. Ülkeler, üretimin ve ürün hareketliliğinin azalacağı, kendi insanının beslenme sıkıntısı yaşayacağı duygusuyla içe kapandı. Yani kendi ürünlerini stoklama yoluna gitti. İhracat kısıtlamaları ya da yasakları getirildi. Koronavirüs salgını global bir gıda krizine dönüştü. Fiyat endeksi inanılmaz boyutlara ulaştı. Dünya 2022 yılına kadar zor bir 2 yıl yaşadı. 2022 yılında etkileri azalıp dünya biraz soluk alırken ulaşımdaki bireysel insan hareketlerinde kısıtlamalar azalıp ticaret daha formal bir düzene girmeye başlamıştı. O aşamada da 24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna Savaşı patlak verdi. Bu savaş dünyayı çok fazla etkiledi” diye konuştu.
UKRAYNA VE RUSYA TİCARİ NOKTADA BÜYÜK BİR SERVETE SAHİP
Rusya ve Ukrayna bölgelerinin global kalori ticaretinin yüzde 12’sini oluşturduğuna dikkat çeken Bayram Sade, bunun muazzam bir rakam olduğunu ifade etti. Bayram Sade, Ukrayna ve Rusya’nın; buğday, ayçiçeği ve arpada aşağı yukarı yüzde 30’luk bir paya sahip olduğunu söyleyerek dünyada ticareti yapılan her 100 birimin 30 birimini Rusya ve Ukrayna’nın sağladığının altını çizdi. Bayram Sade, “Ama bu savaştan beslenen ve Rusya ile Ukrayna’nın arasının kötü olmasını kendi lehine çevirmeye çalışan ülkeler de var. Türkiye hiçbir zaman bunu yapmadı” dedi.
TÜRKİYE ARABULUCU OLDU
Rusya ve Ukrayna Savaşı’nın patlak vermesiyle dünyada özellikle gelişmekte olan ülkelerde gıda sorununun ortaya çıkmaya başladığını söyleyen Bayram Sade, bunun içerisine yüzyıllardır sömürge altında yaşayan Afrika ve Orta Asya ülkelerinin girdiğini belirtti. Bayram Sade, “Türkiye bu savaştan en az etkilenen lider ülke konumuna ulaşmıştı. Çünkü Rusya-Ukrayna Savaşı’nda dünyadaki ülkelerin hepsi bir taraf tutarken, sadece Türkiye arabulucu rolü üstlendi. Ukrayna’ya, savaş sırasında destek çıkan Türkiye, aynı zamanda Rusya’yı da dünyada yalnız ülke konumuna gelmekten kurtardı” şeklinde konuştu.
LOJİSTİK ANLAMDA ZORLUKLAR VE EKSİKLİKLER ORTAYA ÇIKTI
Tahıl Koridoru ile Avrupa ve gelişmekte olan ülkelere gıda tedarikinin sağlandığını, fiyat endekslerinde ise düşüş yaşandığını anımsatan Bayram Sade, gıda üretimlerini sağlayabilen ülkelerin ürünlerini başka ülkelere sattığından bahsetti. Bayram Sade, Türkiye’nin gıda tedariki noktasında pastada kendisine düşen yüzde 13’lük bir kısmı aldığına değinerek tahıl koridorunda meydana gelen sorunların da altını çizdi. Sade, “Gıdaların tedariki noktasında büyük bir çaba sarf edildiyse de ortada lojistik anlamda pahalılıklar ve zorluklar yaşandı. Tahıl koridoru kapsamında Yunanistan’a diye çıkan gıdaların farklı planlar ve anlaşmalarla başka ülkelerin limanlarına gittiğini de biliyoruz. Bu da istenilen hedefe tam anlamıyla ulaşılmamasına sebep oldu. Ama büyük tabloya baktığınız zaman Türkiye, tahıl koridoru anlaşmasıyla dünyada lider ve arabulucu ülke olmayı başardı. Her başı sıkışan Türkiye’ye sığındı. Tahıl Koridoru bir kere daha sağlanmazsa, fiyat endeksinde yükselmeler, gelişmekte olan ülkelerde gıda sorunları ortaya çıkabilir” ifadelerine yer verdi.
GIDA KRİZİ NOKTASINDA İSRAF DA BÜYÜK ETKEN!
Yakın gelecekte meydana gelebilecek herhangi bir gıda krizinde Türkiye’nin tehlike altında olmayacağını vurgulayan Sade son olarak sözlerine şunları ekledi, “Ülkemizde en azından şimdilik ve bu sene için gıda tehlikesi tablosu gözükmüyor. Çünkü gıda üretimi oldukça fazla gerçekleşti. Ama gıda krizi sadece üretim, savaş veya iklim değişikliğinden dolayı ortaya çıkan bir sorun değildir. İnsanlar sanki gıdalarımız sonsuza kadar bitmeyecek gibi israfta bulunuyorlar. İsraf yapılmaması herkesin geleceği için önemli bir adımdır. Bu bilincin toplumumuzda ve hatta dünyada oluşması gerekiyor.”
TUBA KAYA
