Siret Art Project Danışmanlık Şirketi kurucusu Siret Uyanık, ortaya koyduğu sanatsal projelerle dikkat çekiyor. Kültür Bakanlığı ve Türk Tarih Kurumu ile ortak yürüttüğü çalışmalarla Anadolu Tarihi’ni çağdaş sanatla buluşturarak sergilerde ortaya koyan Uyanık, “Belleğin İzi Neolitik Kent Çatalhöyük” temalı sergisiyle de büyük başarı yakaladı.
Siret Uyanık kimdir? Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?
İlk resim sergimi 2001 yılında açtım. Yurtiçinde ve yurtdışında birçok müzelerde ve galerilerde eserlerim sergilendi ve kataloglara girdi. Anadolu Üniversitesi mezunuyum. Hacettepe Üniversitesi’nin yayınladığı e-kitapta yazılarım yer aldı. 2012 yılında Amerika´da yayınlanan Internatıonal Contemporary Masters V (Uluslarası Çağdaş Sanatçılar) Kitabında Yer Aldım, Ayrıca Important Artısts In The World (Dünyadaki Önemli Sanatçılar) kitabının 2013 basımında da çalışmalarım yer almıştır. Proje yönetimi eğitimleri alarak Siret Art Project Danışmanlık şirketini kurarak yurtiçinde ve yurtdışında çok sayıda sanat projeleri gerçekleştirdim. Kültür Bakanlığı ve Türk Tarih Kurumu ile gerçekleştirdiğim 20’den fazla projelerimin çıkış noktaları Anadolu tarihinin ve uygarlıklarının çağdaş sanatla buluştuğu projelerdir.
Serginin ana teması neden Belleğin İzi Neolitik kent Çatalhöyük seçildi. Ziyaretçilere ne tür bir deneyim sunmayı amaçlıyorsunuz?
Sergi, Türkiye'nin zengin arkeolojik mirasını çağdaş sanatla birleştirerek, izleyicilere geçmişin izlerini modern bir perspektifle deneyimleme fırsatı sunmayı amaçlamaktadır. Yaşadığımız coğrafyanın tarihi zenginliğinden gelen bu özel sergi, Çatalhöyük'ün zengin geçmişini çağdaş sanatçıların gözünden yorumlanan eserlerle ziyaretçilere benzersiz bir keşif deneyimi sunacaktır.
Sanatçılar, Çatalhöyük'ün zengin yapısından ilham alarak bellek ve anlam arayışını sanatsal bir perspektifle yorumladılar. Resim, heykel, seramik, dijital sanat, video enstalasyon gibi farklı disiplinlerde, katkı sağlayan sanatçılar ürettikleri eserlerle izleyiciyi etkili bir sanat şölenine davet etmektedir.
Çatalhöyük neden bu sergi için seçildi? Bu antik kent, insanlık tarihinde neden önemli bir rol oynuyor?
Çatalhöyük, insanlık tarihindeki sanatsal ifadeleri ve arkeolojik kalıntıları ile de önemli veriler barındıran bir neolitik dönem antik kenti. Etkileyici duvar resimleri, kabartmalar, figürler, birbirine bitişik evlerle birlikte yaklaşık nüfus yapısı ortaya çıkarıldıktan sonra dünya arkeolojisi açısından da önemli bir yere sahip olmuştur.
Çatalhöyük'te duvar resim sanatı, tasvir sanatının birçok eve yayılmış olduğu görülmüştür. Tarih her zaman sanatçıların ilgisini çekmiştir ve ilham kaynağı olmuştur. Anadolu tarihi mirasının önemli merkezlerinden Çatalhöyük, zengin kültürel ve sanatsal yapısı nedeniyle Belleğin İzi sergisine konu oldu.
Sergide, Çatalhöyük toplumunun günlük yaşamına dair hangi unsurlara odaklanılıyor? Toplumun sosyal yapısı ve günlük ritüeller hakkında ne gibi bilgiler sunuluyor?
Sergide 23 sanatçı konu bağlamında eserler ürettiler. Her sanatçı kendi özgün anlatım biçimleriyle, esinlendikleri konuyu yorumladılar. Çatalhöyük'te Yaşam ressam Ayşe Sezer’in, Hafıza İdealleri Ekrem Kahraman‘ın, Çatalhöyük Benim Toprağım Benim İlkelliğim Habip Aydoğdu’nun, Kültür İmleri duayen sanatçı Halil Akdeniz ‘in, Modern Kibeleler heykel sanatçısı Aykut Öz’ün, Asırların Ezgisi İlham Enveroğlu’nun, Catalhöyük yerleşke planı Mehmet Ali Doğan’ın, Çatahöyük'te Zaman Meliha Yılmaz’ın, Döngü Ruşen Polat’ın, Fallik İmgelemler Cenk Mısırlıoğlu‘nun, Bellek Anadolu seramik eseri Serap Ünal’ın, Geyik avı seramik yerleştirme Elif Aydoğdu Ağatekin’in, Çatalhöyük’te Yaşam adlı ahşap oyma kalıp ve baskı eserleri Hasan Kıran’ın, Çatalhöyük Onur Hastürk’ün, Çatalhöyük’ün Erki Mutluhan Taş’ın, Umut adlı seramik eser Mutlu Başkaya’nun, Acayip ve Bazen Ölümü Çağrıştıran Eserler camaltı serisi Nadire Şule Atılgau’ın, Döngüsel Zaman adlı video yerleştirme ise Tuba Merdeşe’nin eserleri. Ayrıca Ayhan Yılmaz’a ait heykel yerleştirme, Bünyamin Özgültekin ve Rıdvan Coşkun ‘a ait eserler de sergide yer alıyor. Her eser, sadece bir resim değil, aynı zamanda bir anlatıdır. Çatalhöyük'ün zengin geçmişi, bu eserler aracılığıyla sanatseverlere çağdaş bir dilde sunuluyor.
Neolitik dönemdeki çevresel faktörler ve ekonomik unsurlar sergide nasıl işleniyor? Toplumun tarım, avcılık gibi geçim kaynaklarına dair neler sunuluyor?
İnsanlık tarihine ışık tutan birçok arkeolojik yerleşmenin içinde en başta ortaya çıkarıldığı dönemden beri kentsel öğeleri ile dikkat çeken Çatalhöyük yerleşmesi, birçok özelliği ile bir yerde sadece Anadolu’nun değil Dünya Kültür Tarihinde milat olan ve akla gelen ilk yerleşmelerdendir. Neolitik Döneme ait Anadolu’nun en büyük yerleşimi Çatalhöyük, ilk duvar resimleri, ilk yerleşme planı krokisi, ilk dokumalar, ilk inanç yapıları, damga mühürler gibi “ilk”lerinin yanı sıra mimari özellikleri, sosyal yaşam organizasyonu ve inanç sis- temlerini yansıtan nitelikleri ile kültür tarihinde özel bir yeri olan merkezdir. Sergide neolitik kent Çatalhöyük kazı alanına ait video ve görseller Çatalhöyük kazı başkanlığınca hazırlandı ve galeride izleyicilere sunulmuştur. Ayrıca sanatçıların eser ve konuyla ilgili söylemlerine de yer verilmiştir.
Sergi, Çatalhöyük kazılarında kullanılan modern teknolojinin arkeolojiye katkılarını vurguluyor mu? Arkeolojik keşiflerde teknolojinin rolüne dair hangi örnekler sunuluyor?
Doğduğu topraklardan ilham almış sanatçılar, eserleriyle “Çağdaş izler” tema’sıyla, tarihsel belleği sanatın evrensel diliyle birleştirerek izleyiciye aktarıyorlar. Tarihin derinliklerinden günümüze uzanan süreçteki izlerini yansıtan yaşadığımız çağın önemli Türk sanatçıları, kendi özgün anlatımlarıyla eserlerini oluşturdular. Çatalhöyük ilham kaynağı ancak, sanatçı eserlerinde etkilendiği ve esinlendiği konu bağlamında eser üretti.
Çatalhöyük'ün kazıları ve arkeolojik çalışmaları hakkında bize biraz bilgi verebilir misiniz? Sergide sergilenen eserlerin seçim süreci nasıl gerçekleşti?
9000 sene önce kurulmuş, 8000 sene önce sırlarıyla gömülen belki de Dünyanın bu ilk kenti 1961 senesinde James Mellaart adlı arkeoloğun ortaya çıkarması ile 60 senedir Dünya Kültür tarihine ışık tutmaktadır. Çatalhöyük yerleşmesi, birçok özelliği ile sadece Anadolu’nun değil Dünya Kültür Tarihinde milat olan ilk yerleşmelerdendir. Çatalhöyük ilk duvar resimleri, ilk kent planı, ilk dokumalar, ilk inanç yapıları, damga mühürler gibi “ilk”lerinin yanı sıra özgün mimari özellikleri, sosyal yaşam organizasyonu ve inanç sistemleri ile sanatçıları ve düşünürleri etkilemiştir. Bu etkilenmeler, bir yandan zamanın ruhunda kök salmış mitlerin kökenine kaynak olurken, diğer yandan ütopyaların kesiştiği köklerimizi anlatan Anadolu’nun belleği olmuştur. Belleğin İzi" ifadesini derinlemesine anlamak, Çatalhöyük'ün çok yönlü tarihini ve etkileyici sanatını daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Bellek, sadece geçmişe ait bilgilerin depolandığı bir arşiv değil, aynı zamanda bu bilgilerin nasıl anlamlandırıldığı, yorumlandığı ve çağdaş sanatın bir parçası haline getirildiği bir süreçtir. Sanatçıların sergiye dahil olma süreci ise; davet edilen sanatçılara konu ve konuya ait dokümanlar iletilmiş ve kazı başkanlığı çalışmalara kaynak sağlanmıştır.
Çatalhöyük, diğer Neolitik kentlerle karşılaştırıldığında nasıl bir öne çıkma özelliğine sahip? Sergide bu kıyaslama üzerine hangi unsurlara vurgu yapılıyor?
Çatalhöyük, ilkleri ve Anadolu Neolitiğinde Göbekli Tepe’ye kadar örneği görülmeyen tasvir örnekleri ile özel ve ifadede gelişkin bir toplum yapısını bize sunmuştur. Sıvalı duvarları vardır ki; bazıları duvar resimlerine ve boğa kafataslarıyla birleşik sıva süslemelerine sahiptir. Buluntular arasında bazıları kadın olan pişmiş toprak figürinler ele geçmiştir. Bazı bilim insanları bunların “Ana Tanrıça” kültüne işaret ettiğini düşünmüştür. Sergide yer alan heykel ve seramik eserlerde bu izleri görmek mümkün
Sergide, Neolitik dönemdeki teknolojik gelişmelerin nasıl işlendiğine dair hangi unsurlara odaklanılıyor?
Sergimiz, çağdaş sanatçılarımızın Çatalhöyük'ü nasıl yorumladığını, bu tarih öncesinin bu ilk kent denemesinin ve izlerini nasıl takip ettiklerini ve bu izlerin bellek üzerindeki etkilerini göstermeyi amaçlıyor. Her bir eser, bir anlam taşıyor, bir hikâye anlatıyor ve geçmişin derinliklerine bir pencere açıyor
Sergiyi gezen ziyaretçilerle etkileşim nasıl sağlanıyor? Belirli bölümlerde interaktif deneyimler var mı?
Sergi salonunda izleyicilere bu eserlere hayat veren fikirlere derin ve anlamlı bir erişim sunmayı da amaçlamaktayız. Hazırlanan videolar ve bilgilendirmelerin dışında Anadolu Üniversitesi tarafından bir de sergi katalogu yayınlanmıştır.
Sergi kapsamında Çatalhöyük Arkeolojisi ve Sanata Yansıması adlı bir panel düzenlenmiştir. Sayın, Nezih Başgelen, Prof. Dr. Süleyman Saim Tekcan, Doç. Dr. Ali Umut Türkca ben ve Coşkun Bilgi konuşmacı olarak izleyicilere bilgi aktarımı yapmışlardır.
Sergi, ziyaretçilere Neolitik dönem ve Çatalhöyük hakkında eğitici bilgiler sunuyor mu? Eğitim amaçlı hangi unsurlar öne çıkıyor?
Proje kapsamında panel düzenlenmiş ve katalog yayınlamıştır.
Belleğin İzi Neolitik kent Çatalhöyük sergi Projesi, geleceğin izdüşümleri için, geçmiş kodların kullanılması açısından öne çıkan bir çalışmadır. Sergi, geçmişinin izlerinin geleceğe sanat yoluyla aktarılması adına model bir proje, vurgulamak gereken bir konu da sanatçıların büyük bir bölümü bu sergi için eser üreterek ilk kez sergilemişlerdir.
Sergide, Neolitik dönemin sanat ve el sanatlarına odaklanan eserler var mı? Bu sanatsal ifadelerin toplum üzerindeki etkisi üzerine düşünce var mı?
Çatalhöyük duvar resimlerinin sergide birçok sanatçı tarafından yorumlandığı görülmektedir. Çatalhöyük ‘teki toplumun yaşamına ve sanatsal ifadelerine dair yorumlar koleksiyonda yer almaktadır.
Çatalhöyük'ün günümüz kültürüne ve yaşam tarzına nasıl bir bağlamda vurgu yapılmış?
İlk neolitik kent olma özelliği öne çıkan Çatalhöyük, bugünkü metropollerin ve toplu yaşamların ilk izlerini barındıran bir merkez. Toplumların gelişme sürecini de irdeleyen bazı çalışmalar sergide mevcut. Kadının toplumdaki rolü ve sembolik anlamlar üzerine kompozisyonlar vardır.
Serginin geleceğine dair planlarınız neler? Yeni temalar veya konseptlerle ilgili planlarınız var mı?
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan projeyi Çatalhöyük kazı başkanı Doç. Dr. Ali Umut Türkcan ile birlikte koordine etmekteyiz. İstanbul AKM Galeride devam eden sergi 07 Ocak 2024 tarihine kadar sürecek. Sergiye gösterilen yoğun ilgi nedeniyle farklı şehirlerde ve yurtdışında da sunulması gündeme alınacaktır. Sergiye katkı sağlayan tüm sanatçılarımıza, destek veren Konya Büyükşehir Belediye ‘sine, sergiyi ziyaret eden sanatseverlere, basın mensuplarına ve size de bu röportaj için çok teşekkür ediyorum.
