Akören Tarihi-69

Dünyanın en büyük uluslu devleti Osmanlı ile Kırım Hanlığı arasında bir anlaşma yapılır. Ola ki Osmanlı Hanedanlığında bir sıkıntı olursa, Kırım Hanı Osmanlı'nın başına geçecektir. (VELİAHT) İşte Anadolu’daki Kırım tatarları böyle asil bir milletten gelmektedir. 1783 yılında Kırım işgal edildi. Dolayısıyla 1783 tarihinden itibaren Kırım tatarları Anadolu'ya göç etmeye başladılar. 1853-1856 yılları arasında göç hızlandı. Konya bölgesine gelen Tatarlar ise şu andaki Süleymaniye’ye ulaşır ve burada hayata devam eder

08.12.2022 - 16:57 Yayınlanma

Cengaver ve şuur sahibi Kırım

Tatarları Akören topraklarında

Süleymaniye, Ahmediye (Yıkık), Seçme, Fethiye, Yağlıbayat, Dokuz, Erdoğdu, Ağılbaşı (Mandıra) Boğazören (Köstengil), Kırkkuyu, Seyitahmetli, Tursunlu (Mecidiye), Konar (Kirlikuyu) ve Köklüce (Kaha/Mâmüretü-Hamid) Konya'da bulunan Kırım Tatarlıların yaşadığı 14 köy. Cihanbeyli ilçemize bağlı Böğrüdelik köyü ise Özbek Tatarlarının Sibirya'dan 112 yıl önce Anadolu'ya gelip önce Afyon tarafına, 110 yıl önce de Cihanbeyli Böğrüdelik’e yerleştikleri tarihi bir gerçek.

FOTO ALTI: Kırım Tatarlarının Lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu. Kırımlıların Anayurtlarına dönmesi için çok mücadele vermişti, bu nedenle uzun süre hapishanelerde kalan Kırımoğlu halen 79 yaşında.

Osmanlı 1454 yılında başlayan mücadele sonrası 1475 yılında Karadeniz'in kuzeyinde bulunan Kırım’ı fethetmişti. Yavuz Sultan Selim Han, Kırım Han’ı Mengli Giray’ın kızı Hafsa Sultan’ı gelin olarak getirmesi Osmanlı-Kırım arasındaki bağı kuvvetlendirmişti. Bu çerçevede 1524 yıl ile birlikte Kırım Hanları Osmanlı Padişahı tarafından seçilmeye başladı.

FOTO ALTI: Muhtar Nazif Güler. Kabri Süleymaniye Kabristanı’nda.

Dünyanın en büyük uluslu devleti Osmanlı ile Kırım Hanlığı arasında bir anlaşma yapılır. Ola ki Osmanlı Hanedanlığında bir sıkıntı olursa, Kırım Hanı Osmanlı'nın başına geçecektir. (VELİAHT) İşte Anadolu’daki Kırım tatarları böyle asil bir milletten gelmektedir. Yetmişi aşkın milletten meydana gelen Osmanlı'nın Kırıma olan ilgisi boşuna değildi. Kırım Hanının ve halkının Osmanlı'ya bağlılığı yanında cengaverlikleri ve alimleri ışığında şuurlu olmaları konuyu pekiştirmişti.

FOTO ALTI: Muhtar Rahmetli Rüştü Gündoğdu Süleymaniye için hayli gayret etmişti.

Tarih, Yavuz Sultan Selim ile birlikte Kırımlıların ilmin merkezi İstanbul'a gelip eğitim gördükleri, ilmi yönden kendilerini geliştiklerini söylemektedir.

FOTO ALTI: 84 Yaşındaki Eski Muhtarlardan Hüseyin Mahsunada Süleymaniye’de hayatını sürdürüyor.

Ne var ki 300 yıl kadar sonra Kırım Hanı Şahin Giray Ruslarla beraber olmaya başladı. Müslüman gibi değil Rus gibi yaşamaya başladı, onların emrine girdi. Bunun sonucunda da 1783 yılında Kırım işgal edildi.

FOTO ALTI: Ahmediye’nin eski muhtarlarından Abdullah Çetin.

Şahin Giray pişman oldu ve 30 adamı ile Osmanlı'ya sığındı ama iş işten geçmişti. Hainliği ve gafletini gören Osmanlı Şahin Giray'ı Rodos Adası’na götürdü ve 30 adamı ile birlikte onları Rodos'a gömdü.

FOTO ALTI: Ahmediyeli Kore Gazisi Rahmetli Yahya Saylar.

Dolayısıyla 1783 tarihinden itibaren Kırım tatarları Anadolu'ya göç etmeye başladılar. 1853-1856 yılları arasında göç hızlandı.

FOTO ALTI: Dolmuşçu Muhtar Rahmetli İlyas Ekinci May Barajı sonrası Ahmediye için çok uğraş vermişti.

Karadeniz'e hakim olmak isteyen Rusya (ile Çar 2. Alexander), Osmanlı padişahı 2. Abdülhamit döneminde (1876-1877) Osmanlı Rus savaşı çıktı. Rumi takvime göre 1293 yılında denk geldiği için Osmanlı tarihinde bu savaşa 93 harbi de denir.

FOTO ALTI: Genç yaşta muhtarlık yapan İzzet Karakaya.

Rus harbi paralelinde Kırımlıların bir kısmı Köstence Limanı’ndan, gemi ile İstanbul'a geldiler. Çoğunluğunda da at arabaları ile Romanya, Bulgaristan üzerinden Anadolu'ya göç ettiler. Bir kısmı Romanya'da kalırken, Anadolu'ya geçenlerin çoğunluğu Eskişehir ve Bursa'ya yerleştiler. Bir bölümü de at arabaları ile Konya'ya ulaştılar.

FOTO ALTI: Rahmetli Rasim Kaynak’ın kabri Süleymaniye’de.

Osmanlı o dönemde memuriyet isteyene memuriyet, isteyene de toprak vermişti. Kırım tatarları genelde toprağa bağlı oldukları için çoğunluğu Konya'da 14 köye dağılmışlardı. Çok az bir kısmı da memuriyet istedikleri için Konya merkez İnce Minare çevresindeki 400 metre karelik tahsisli arsaları mesken tutmuşlar, sonrasında da Muhacir Pazarı tarafını tercih etmişlerdi. Osmanlı gösterdiği bölgeyi beğenmezlerse, ikinci bölge toprağını tatarlara tahsis etmekteydi. Rus harbi sonrası Dobruca’dan gelen 18 hane 77 Nogay (Kırımın güney bölgesinden) tatarı Konya'ya ulaştılar ve Osmanlı İskân Dairesine müracaat ettiler.

FOTO ALTI: Süleymaniye’den yetişen Sait Sayılır Hoca.

2 Osmanlı memuru nezaretinde guşluk vakti yola çıkan tatarlar 20 km olan Kaşınhan’ına ikindi vakti ulaşırlar. O yıllarda Kaşınhanı henüz kurulmamış yalnızca yolculara hizmet veren bir han vardır. Görevli memurlar buranın kendilerine verileceğini söyleyince, tatar’ın biri at arabasının üzerinde ayağa kalkıp elini kaşının üzerine götür ve birer ikişer katlı 25 bin nüfuslu Konya'ya doğru bakar Alâaddin Tepesini görür ve biz burayı istemeyiz diyerek, şu tatar atasözünü hatırlatır.

FOTO ALTI: 2007 Ahmediye Camii.

KIZIN BARSA EL ÜYÜNDE CATGIZMA ULUN BARSA ŞEHİR AŞINA TADDIRMA

(Kızın var ise el evinden yatırma)

(Oğlun var ise şehir aşından tattırma)

(Tatar'ın gönlünden… Konya yakın gençlerimiz Konya'ya gider, gelir ahlakları bozulma riski vardır. Çünkü o yıllarda şehirlerin köylerden ahlaki yönünden hayli riskli olduğu bilinmektedir.) Atasözü üzerine Osmanlı memurları önde, tatarlar arkada, yola devam edilir. İçeri Çumra, Alibeyhüyüğü geçilir Abaz Dağı yanından geçilerek şu andaki Süleymaniye’ye ulaşılır. Susuz Ovacık adı verilen bu yer çayırlıkta olunca atlara çok düşkün olan tatarlar tarafından beğenilir, Konya tarafından Halka dağının olup, şehre de uzak olması nedeniyle burayı sevdiler. Zaman geçmeden de Kırım kökenli Nogayların yaşadığı Romanya Dobruca’daki Mecidiye'ye bağlı Köseler köyünden 1888 yılında Anadolu'ya geçerek Susuz Ovacık ‘a yerleştiler, kısaca Susuz olarak anılmaktaydı. Sultan 2. Abdülhamid'in 21 Nisan 1901 tarihli iradesiyle köye resmen Süleymaniye adı verildi. 1903 yılında Rusya'da gerçekleşen Bolşevik (Kominizm) isyanı sonrası Kırım'dan Anadolu'ya göç eden Kırım tatarlarından bir grup daha Süleymaniye yerleşti ve köyün nüfusu artmış oldu. Akören'e 15 kilometre Konya'ya 60 kilometre mesafede olan Süleymaniye'nin şu andaki nüfusu 179 dur (95 erkek 74 kadın) Kırım Tatarları Anadolu'ya gelmeden önce ekinler orakla işlenirdi. Tatarların Kırım'dan getirdiği KIRIM EKİN MAKİNESİ Anadolu’da işi kolaylaştırmıştı.

FOTO ALTI: Köyler isim değiştirdi mahalle oldu.

AHMEDİYE (YIKIK) TATARLARI

Süleymaniye tatarları ile birebir akraba olan eski adıyla Yıkık, şimdiki adıyla Ahmediye köyünün kuruluş tarihi Süleymaniye'den biraz farklı. Süleymaniyeliler Rus harbi etkisiyle 1888 yılında Anadolu'ya geldiler ve Süleymaniye'yi mesken tuttular, sonrasında da 1903 yılında 2. göç ile gelen akrabalarıyla Süleymaniye kuruluşunu tamamlamıştı. Ahmediye ise 1903 yılında Kırım Dobruca, Karasupazar-Bahçesaray yöresinden Anadolu'ya gelen Kırım tatarlarının bir kısmı Adana yöresine giderken, bir bölümü de 2 yılı aşkın Alibeyhüyüğü'nde kaldılar. 1906 yılında da şu anki Maybarajı'nın olduğu eski bir yerleşim yerine Osmanlı'nın tanıdığı imkan ile Yıkık adıyla köylerini kurmuşlardı. 6 Mart 1906 tarihinde de Abdülhamit Han'ın iradesiyle köyün ismi AHMEDİYE oldu. Aynı yıl içinde Ahmediye'den Yağlıbayat ve Dokuz köylerine bu köylerden de Ahmediyeye göçler oldu. 1957 yılında May Barajı çalışmaları çerçevesinde Ahmediye, 1959 yılında şu anda barajın olduğu yerin bir kilometre güneybatısına taşındı. Ahmediye’nin doğusu Alibeyhüyüğü güneyi Apa,Süleymaniye, batısı Orhaniye kuzeyi Kavak ve Seçme ile çevrili.

Toplam nüfus 76, (37 erkek 39 bayan), Konya'ya 48, Akören’e17 kilometre mesafede. Ahmediye de muhtarlık yapanlardan hatırlanabilenler: Yahya Çetin, Şevket Ölçek, Abdülaziz Aydoğdu, Abdülaziz Yıldırım, Mehmet Altın, İlyas Ekinci, Abdullah Çetin, Murat Çetin, Necip Benli, Kamil Çetin, Seyfettin Çetin, Hayrettin Altın

FOTO ALTI: Yahya Saylar’ın Gazilik Diploması.

Rahmetli Yahya Saylar Ahmediye'nin Kore Gazisi Ahmediye Camii'nde görev yapan hocalarımız: Bayram Erken, İsmail Aydın, Ramazan Eken, Sinan Yıldırım, Musa Bağcı, Halit Yapıcı, H. Hüseyin Yumuk, İrfan Kılıçarslan, Yücel… Ramazan… ve Halit Yapıcı. Ahmediye İlkokulu 1976 yılında açıldı 1990 yılında taşımalı sisteme geçildi. Elektrik Ahmediye'ye 1979 yılında geldi. 1976 yılında yapılan Ahmediye Camisi tamir edilmesine rağmen duvarındaki çatlak nedeniyle sıkıntı yarattığı dönemde Kon TV Ahmediye’de yaptığı genel bir çekimde caminin durumu da gündeme gelmişti.

FOTO ALTI: 2 Aralık 2022 Süleymaniye.

Kon TV'nin programını İstanbul'da izleyen Güneysınırlı iş adamı Sıtkı Yeşil tereddütsüz konuya el attı ve tamamen onun katkısı ile Yeni camii 2006 yılında ibadeti açıldı.

FOTO ALTI: 2 Mart 2022 Ahmediye.

FOTO ALTI: Süleymaniye Sulama Kooperatifi Başkanı Muhtar Ahmet Demir’in köyüne en büyük hizmeti 850 000 TL.’lik Devlet desteği ile Güneş Enerjisini Toprağına kazandırmak oldu.

FOTO ALTI: Yıkık’ın yerinde artık May Barajı var.

FOTO ALTI: Tatar Kadınları yapıştırma tandır ekmeğinde mahirler.

FOTO ALTI: 2000’lerin muhtarı Kamil Çetin Oğlu Tekin’in düğününde.

FOTO ALTI: 1976 yılında yapılan Ahmediye eski cami artık kullanılamayacak durumda.

FOTO ALTI: Kırım Tatarları’nın geleneksel Tepreş (Bahar) Şenliği’ni Milletvekili Mustafa Kabakcı da onurlandırmıştı.

FOTO ALTI: Muhtar Ahmet Demir (ön sıra sağdan 3.) ilk Sulama Kooperatifi Başkanlığı’na seçildiği genel kurul. Süleymaniye İlkokulu’nda yapılmıştı.