Konya Veteriner Hekimler Odası Başkanı Mesut Koçak, yaklaşan Kurban Bayramı dolayısıyla kurbanlık alışverişi yapacaklara tavsiye ve uyarılarda bulundu. Bayramda yaklaşık 900 milyon büyükbaş ve 2,5 milyon küçükbaş hayvanın naklinin ve kesiminin yapılacağını ifade eden Koçak, “ Son yıllardaki kurban satışları göz önüne alındığında, 2022 yılında da geçen yıla yakın bir oranla 900 bin büyükbaş ve 2 milyon 500 bin küçükbaş olmak üzere toplam 3 milyon 400 bin kesim yapılacağı tahmin edilmektedir. İlimiz ise hayvansal üretim ve hayvan sayısı bakımından ülkemizde önemli bir yer almaktadır. İlimiz 957.569 büyükbaş hayvan varlığı ile birinci sırada, 3.058.673 küçükbaş hayvan varlığı ile ikinci sırada yer almaktadır. İlimizde 2022 yılı kurban bayramında kesilecek yeterli sayıda büyükbaş ve küçükbaş hayvanımız mevcuttur. Kurbanda 54.541 adet kesilebilecek büyükbaş, 226.345 adet kesilebilecek küçükbaş hayvan mevcudumuz vardır. Kurbanda, yaklaşık olarak 900 bin büyükbaş ve 2,5 milyon küçükbaş hayvanın nakli ve kesimi yapılmaktadır. Bu miktar, ülkemizde yıllık olarak kesilen hayvan miktarının yaklaşık yüzde 25dir. Bu kadar çok sayıda hayvanın bu kadar kısa sürede nakledilmesi ve kesilmesi, gerekli tedbirler alınmadığı ve gerekli alt yapı oluşturulmadığı takdirde, insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre ile ilgili sorunları da beraberinde getirmektedir. Bunun yanında, kullanılamayan hayvansal yan ürünler nedeniyle büyük ekonomik kayıplar oluşmaktadır. Özellikle, veteriner hekim kontrolü dışında yetiştirilen, sevki yapılan, satışa sunulan ve kesilen hayvanlar, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarının yayılma riskini arttırmakta ve bu hayvanlardan elde edilen etler insan sağlığı açısından önemli risk oluşturmaktadır. İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvan kökenlidir. Bunun yanında, insan sağlığı açısından gıdaların ortaya koyduğu riskin de yüzde 90’ı hayvansal kökenli gıdalardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, hayvan ve hayvansal ürünlerden gelebilecek bu tehlikelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması açısından, kesilen hayvanın sağlıklı olması son derece önemlidir. Kesilen hayvanların sağlıklı olmasında da Veteriner Hekimler önemli görev üstlenmektedir” ifadelerini kullandı.
VETERİNER HEKİM DENETİMİ UYARISI
Koçak, hayvanlar ve hayvansal ürünlerden gelebilecek tehlikelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması açısından, kesilen hayvanın sağlıklı olmasının ve veteriner hekim muayenesinden geçmesinin önemine işaret ederek, veteriner hekim kontrolü dışında yetiştirilen, sevki yapılan, satışa sunulan ve kesilen hayvanların, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarının yayılma riskini artırdığını, bunlardan elde edilen etlerin insan sağlığını riske soktuğunu dile getirdi.
KURBANIN ÖZELLİKLERİ
Kurbanlık hayvan alacakların dikkat etmesi gerekenleri de aktaran Koçak, “ Kesinlikle satın alınmaması gereken hayvanlar: Resmi Veteriner Sağlık Raporu olmayan , Büyükbaş hayvanlarda küpesiz ve kimlik kartı (pasaportu) bulunmayan , Küçükbaş hayvanlarda kulak küpesi bulunmayan ,Deve için 5, sığır ve manda için 2, koyun ve keçi için 1 yaşını doldurmamış hayvanlar ,Gebe veya yeni doğum yapmış olan, Damızlık değeri yüksek dişi hayvanların, Öksürüğü ve nefes güçlüğü olan , Yutma zorluğu bulunan ve iştahsız hayvanlar ,Tüyleri karışık ve mat olan ,Anormal kokulu ishali olan, çevreye karşı anormal tepkili veya çok duyarsız ve kısmi/genel felçli olan hayvanlardan uzak durulmalıdır. Kurbanlık hayvan alırken dikkat edilecek bazı noktalar; Dini ölçülere uygun olmalı ,Sağlıklı ve besili olmalı, Veteriner sağlık raporu olmalı ve aşı kaydı olmalı ,Büyükbaş hayvanların pasaportları bulunmalı, Küçükbaş hayvanların nakil belgesi olmalı ,Hayvanların kulak küpeleri olmalı ,Kurbanlık hayvanın genel görünümü canlı ve sağlıklı olmalıdır. Her kurban satış ve kesim alanında veteriner hekimler görevlendirilmiş olup, kurban satın alırken görevli Veteriner hekimden destek alınması yararlı olacaktır. Kesim öncesi kurbanlık hayvanlar yorgun olmamalı ve kesimden önce 12 saat boyunca yem verilmemeli, hayvanlar kesim alanına taşınması ve kesim sırasında strese sokulmamalıdır. Kurbanlık hayvanları strese sokacak kötü muamele ve hareketlerden kesinlikle kaçınılmalı, hayvanların kesilen diğer hayvanları görmeleri engellenmelidir. Gerek kesimden önce gerekse kesim sırasında hayvanların strese girmeleri hem hayvan gönenci (refahı) açısından sakıncalı hem de hayvanlardan elde edilen etlerin kısa sürede lezzet ve kalitesinin bozulmasına yol açacaktır” dedi. Koçak, kesim işleminin, mümkün olduğunca hayvanların askıya alınarak yapılması gerektiğine dikkati çekerek, şunları kaydetti: Kurbanlık hayvan kesimleri öncelikle, kesim öncesi ve kesim sonrası veteriner hekim muayenelerinin yapıldığı Tarım Bakanlığından ruhsat almış mezbaha ve kombinalarda veya geçici kesim yerleri olarak düzenlenen yerlerde yapılmalıdır. Bu imkana sahip olmayan vatandaşlarımız kurbanlarını kendi bahçelerinde usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde kesebilirler. Kesimler temiz ve serin yerlerde yapılmalı ve buralarda bol miktarda su bulunmalıdır. Kesim işlemi, mümkün olduğunca hayvanlar askıya alınarak yapılmalıdır. Böylece kesme ve yüzme işleminin daha temiz ve sağlıklı bir şekilde yapılması yanında kanın akması da daha iyi sağlanacaktır” diye konuştu.
‘KESİM YERİ TEMİZ OLMALI VE AKAN SU BULUNMALIDIR’
Kesimde dikkat edilmesi gereken önemli noktalar hakkında da bilgi veren Koçak, “ Kesim yeri temiz olmalı ve akan su bulunmalıdır. Kesim yapan kişinin sağlıklı ve temiz olması gerekir.Bıçaklar sık sık temizlenmelidir. Hastalıklı doku ve organların kesimi sırasında kirlenen bıçaklar dezenfekte edilmelidir. Hayvan tutulup yatırılırken veya askıya alınırken işkence-eziyet edilmemelidir.Kesim mümkünse askıya alarak yapılmalıdır.İç organlar yüzme işini takiben en kısa sürede çıkarılmalıdır. Yutak boşaltılmalı, mide-bağırsak, safra ve idrar kesesi ve üreme organları çıkarılmalı, memeler karkastan uzaklaştırılmalıdır.Kesim sırasında kan, bağırsak içeriği gibi maddelerle çevrenin kirlenmesi engellenmelidir.Tüketilecek sakatatlar temiz bir şekilde çıkarılmalıdır. Kurban atıkları çöp varillerine ve gelişi güzel çevreye atılmamalı, kanalizasyon kanallarına dökülmemelidir. Çevre temizliği ve halk sağlığı açısından bu tür atıklar sokak hayvanlarının erişemeyeceği şekilde derin çukurlara gömülmelidir” dedi. Kurban etlerinin olgunlaşması ve muhafazası konusunda da bilgi veren Koçak, “Kurban etleri, parçalar halinde temiz kaplara konulmalı ve önce güneş görmeyen serin bir yerde 5-6 saati geçmeyecek şekilde bekletilerek etin sıcaklığının düşmesi sağlandıktan sonra buzdolabına kaldırılmalıdır. Kurbanlık etler henüz kesim sıcaklığında iken buzdolabına poşet içinde veya hava alamayacak bir durumda büyük parçalar halinde üst üste konulursa, buzdolabı ısısı etin iç kısımlarını soğutmaya yetmez. Bu nedenle etin hava almayan kısımlarında çok kısa sürede (2. gün) bozulma ve kokuşma hatta yeşillenme görülür. Böyle kısımlar kesinlikle tüketilmemeli atılmalıdır. Et ve et ürünleri bakterilerin çoğalmaları için son derece uygun bir ortam niteliğindedir. Uygun koşullarda bir bakteri 12 saatte 16 milyara ulaşabilmektedir. Bu durum hafif bir bakteri yüküne sahip bir etin iyi muhafaza edilmediği takdirde bir gece sonra insan sağlığı açısından ne derece büyük bir tehlikeye dönüşebileceği konusunda fikir vermektedir. Kurbanlık etin dayanma süresi, kesim kalitesi ve et parçasının büyüklüğüne göre değişmekle beraber normal buzdolabı koşullarında 5 veya 6 gündür. Bu süre kıymada genellikle 3 gündür. Eğer daha uzun süreli muhafaza düşünülüyorsa etler derin dondurucuda -18 derecede muhafaza edilmelidir” diye konuştu. Koçak, kurban derilerinin gerektiği şekilde muhafaza edilmemesi, bağırsakların toplanmaması gibi nedenlerle önemli ölçüde ekonomik kayıplar yaşandığını, bu hususlara da dikkat edilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
MUHAMMED ESAD ÇAĞLA
