Günümüzde dünyada ve ülkemizde tarımda kullanılan arazileri artırarak üretim miktarını artırmak mümkün görülmemektedir. Bu nedenle üretimi artırmanın tek yolu üretimde kullanılan tüm girdilerin en iyi şekilde kombine edilerek ıslah edilmiş çeşitlerin çiftçiye sunulmasıdır. Şüphesiz ki üretimde en önemli unsur ıslah çalışmaları sonucu elde edilen çeşitlerin kullanımı ve bu çeşitlerin kaliteli tohumluk üretiminin yaygınlaşması yanında üreticinin ekimde bu tohumlukları kullanmasıdır.
Tohumculuk; yeni çeşitlerin ıslahı, tescili, anaç ve orijinal tohumluk kademelerinin üretiminden sonra kanuni faaliyetleri sırayla yerine getirerek üretimi, işlenmesi, dağıtımı, sertifikasyon ve kontrolü ve bunlarla ilgili eğitim ve diğer organize edilen faaliyetlerin tamamını tohumculuk kapsamaktadır.
Tohumculuk faaliyeti yapmakta olan resmi kurumlar ve özel sektör ürettirdiği tohumluğun bedelini de ürünü aldıktan sonra hemen ödemek zorundadır. Bu sebeple, tohum üzerinde yapılan çalışmalar, üretim açısından stratejik bir öneme sahip olduğu gibi üretici ile firma arasında güven ve ciddiyet istemektedir.
En başta bölge ekolojisine uygun çeşit ıslah edeceksiniz ki bu çeşitler üretici tarafından benimsensin, aransın ve geniş alanlarda ekilir hale gelsin.
Tohumculuk sanayisi yarattığı yüksek katma değer ve ülke tarımı için stratejik önemi sebebiyle, ülke ve bölge ekonomisi için önemlidir.
Türkiye geçmiş yıllarda tohum alan bir ülke iken günümüzde tohumculuk sektörünün ilerlemesi nedeniyle birçok ülkeye tohum ihraç eder hale gelmiştir.
Tohumculuk, tarım sektöründe rekabetçiliğini etkilemekte ve bitki yetiştirme sürecinde gerçekleştirilen tüm faaliyetlerin kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bunun en önemli nedeni tohumluğun çiftçiye verilmesinden başlayarak hasat sonrası dönemine kadar üreticilerin tohum ürettiren firmaların teknik elemanlarınca bilgilendirilmesi de gelmektedir.
Tohumculuk sektörü ya tamamen serbest hale getirilmeli ya da bu konuda üretici veya tohum üreticileri bölgelere göre devlet tarafından farklı oranlarda desteklenmelidir.
Tarla bitkileri tohumluk üretiminde Konya Ovasının ayrı bir önemi vardır Bu nedenle Türkiye’de Tohum Sanayi ve Üreticileri Alt Birliğine (TSÜAB) kayıtlı toplam tohum üreticisinin yaklaşık 1/5’i Konya’da faaliyet göstermektedir.
Türkiye’de Özel sektör “Tarımsal Araştırma Kuruluşu” olarak kayıtlı %15’i Konya’dadır. Ayrıca resmi araştırma kuruluşu ve Üniversitemizde tohumlukla ilgili araştırmaları yürütmektedir.
Bölgemizde tarla ve bahçe bitkileri grubundan 30’dan fazla bitki türünün tohumculuğu yapılmaktadır. Bu bitki türleri arpa, aspir, hibrit ayçiçeği, bakla, bamya, bezelye, biber, börülce, buğday, çavdar, çayır düğmesi, domates, fasulye, fiğ, hıyar (salatalık), ıspanak, kabak, karpuz, kavun, korunga, kereviz, kılçıksız brom, marul, mercimek, hibrit mısır, otlak ayrığı, nohut, patlıcan, pırasa, şekerpancarı, tritikale, turp, tere, sorgum, yem bezelyesi, yonca ve yulaftır.
Geçen hafta S.S. Akşehir- Ilgın’da Ilgın Pancar Ekicileri Kooperatifinin Tohum Islah Merkezinde yapılan Yerli-Milli şeker pancarı tohumlarının tanıtımının yapıldığı Tarla Gününe katıldım. . Ilgın Pancar Ekicileri Kooperatifinin ev sahipliğinde yapılan “Tarla Gününde” Pankobirlik tarafından desteklenen ıslah çalışmaları sonucu elde edilen Şeker Pancarı çeşit ve çeşit adaylarının tanıtıldığı bir çalışmasının ürünlerini gördük.
Selçuk Üniversitesi ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü Öğretim Üyelerinden Prof. Dr. Rahim Ada, Prof. Dr. Ercan Ceyhan ve arkadaşları tarafından yürütülen Şeker Pancarında çeşit ıslahı çalışması meyvelerinin verdiğini görmekle gurur duydum. Bu çalışmada emeği geçenleri tebrik ediyor, çalışmalarında başarılar dilerim.
Islahçılar çalışkan gayretli akademisyenler ve benim de öğrencilerim, asistanlarım ve birlikte çalıştığım öğretim üyelerimdir. Yolları açık olsun. Milli bir Şeker Pancarı çeşidi ortaya koymaları fevkalade sevindiricidir. Islahçı öğretim üyelerimizin uzun yıllardır çalıştıklarını ve çeşitlerinin olduğunu da biliyorum.
Konya Gıda Tarım Üniversitesinde (KGTÜ) Rektör Danışmanı olarak görev yaptığım da 2018 ve 2019 yıllarında kendileri ile üniversite yönetimini 4-5 defa bir araya getirdiğim halde, üniversite yönetiminin bakış açısı nedeniyle bu ıslah çalışmasını birlikte yapmayı başaramamıştık. Belki anlaşma sağlansaydı gereken destek verilseydi bu çalışma geçtiğimiz yıllarda meyvesini vermiş olacaktı.
Şeker pancarı çeşit ıslah çalışmasını önceleri kendi imkânlarıyla yürüten Prof.Dr. Rahim Ada ve ekibine destek veren Pankobirlik’i ve Başkan Sayın Ramazan Erkoyuncu’yu ve S.S. Akşehir- Ilgın Pancar Ekicileri Kooperatifi Başkanı Yusuf Yazır’ıda verdiği bu destekten dolayı kutluyorum.
Şeker pancarında çeşit ıslahı kolay bir iş değil ve uzun yıllar almaktadır. Bu başarı gurur vericidir, emeği geçenleri ve destekleyenleri tebrik ederim.
Tarla gününde konuşmaları ve tavırlarıyla tevazu ve efendiliğiyle her zamanki halini sürdüren Prof. Dr. Rahim Ada ve arkadaşları sadece şeker pancarında değil bazı endüstri bitkileriyle de çalışmakta ve çeşit ıslahı yapmaktadırlar.
Atalarımız demişler ”Ek tohumun hasını çekme yiyecek yasını”. Türkiye tohumlukta özellikle serin iklim tahıllarında, sebzelerde ve diğer bazı bitkilerde önemli mesafe kaydetmiştir. Ancak şeker pancarı tohumluğunda büyük oranda dışa bağımlılığımız sürmektedir. İnşallah bu ve benzer çalışmalar bu açığı kapatmada fayda sağlayacaktır.
Aşağıda tabloda Tarım ve Orman Bakanlığınca verilmiş olan yurt içinde arz edilen sertifikalı tohum miktarları (Ton) olarak verilmiştir.
Yurt İçinde Arz Edilen Sertifikalı Tohum Miktarı (Ton)
|
TÜRLER |
YILLAR |
||
|
2021 |
2022 |
2023 |
|
|
Buğday |
490.027 |
443.978 |
479.895 |
|
Arpa |
139.292 |
169.228 |
194.480 |
|
Mısır |
50.529 |
61.847 |
70.149 |
|
Çeltik |
11.606 |
8.899 |
9.353 |
|
Mercimek |
44.743 |
46.421 |
48.472 |
|
Nohut |
16.017 |
19.463 |
13.867 |
|
Kuru Fasulye |
4.408 |
3.590 |
1.814 |
|
Patates |
458.986 |
495.708 |
376.773 |
|
Pamuk |
13.831 |
25.188 |
22.141 |
|
Ayçiçeği |
6.072 |
8.146 |
11.419 |
|
Soya |
4.297 |
2.522 |
3.017 |
|
Şeker Pancarı |
2.647 |
2.099 |
2.199 |
|
Kanola |
100 |
2.657 |
735 |
|
Yonca |
4.164 |
3.065 |
3.258 |
|
Fiğ |
70 |
4.168 |
3.202 |
|
Korunga |
382 |
399 |
1.249 |
|
Çim ve Çayır otları |
4.836 |
4.811 |
5.974 |
|
Sebze |
6.244 |
3.886 |
4.131 |
|
Diğerleri |
35.558 |
6.578 |
9.897 |
|
TOPLAM |
1.293.809 |
1.312.653 |
1.262.025 |
Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı
Tabloda görüleceği üzere sertifikalı tohum üretimi 2023 yılı 1.262.025 ton olmuştur. Ülke genelinde ıslah edilmiş çeşitler ve sertifikalı tohumluk kullanımı artıkça üretimin de artacağı unutulmamalıdır.
Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü kayıtlı çeşit listesinde 3915 adet tescilli çeşit ve 647 adet üretim izni almış çeşit vardır. Bunlardan çoğunluğu tahıllar grubundandır.
Endüstri bitkileri grubundan üretim izni almış olan çeşitlerin içerisinde 11 adet şekerpancarı çeşidi bulunmaktadır. Üretim izni: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, çeşit tescil edilinceye kadar verilen süreli izni ifade etmektedir. Ülkemizde üretim izni alan çeşitlerin 9 adedi yurt dışında ıslah edilmiş çeşitler olup almıştır.
TOB Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü üretim izni almış olan dokuz çeşitten sadece ikisi Yerli ve Millidir. Yerli ve Milli olan bu iki çeşit 25.12.2023 tarihli toplantıda Ada ve Batur ismiyle üretim izni almış çeşitlerdir. Ilgında yapılan “Tarla Gününde” bu çeşitleri yerinde gördük ve farklılıklarını gözlemledik. Islahçıları tebrik ediyor emeği geçenlere ve destek olanlara da bir kez daha teşekkür ediyorum.
Burada şu hususu da belirteyim, bazılarının aklına bu soru gelebilir, sen ne yaptın? Ben Tarım Bakanlığında 4.5 yıl, özel sektörde 7 yıl ve üniversitede 32 yıl çalıştım. Çok sayıda lisans ve lisansüstü öğrenci ve öğretim üyesi yetiştirdim, idarecilik yaptım. Çayır Mera ve Yem Bitkileri ana bilim dalım olduğu için çayır mera amenajman ve ıslahı ile çalıştı, yem bitkisi ıslahı ile doğrudan uğraşmadım. Ülkemiz çayır ve meralarının ıslahı için Çayır Mera Amenajmanı ve Islahı ile ilgili Konya’da ve Türkiye genelinde çok sayıda projede görev aldım.
Kendimin yapmadığını öğrenci ve öğretim üyelerimin yapmasından fevkalade gurur duyuyorum, yolları, hizmetleri ve başarıları her zaman önde olsun.