12 Eylül darbesini Yenigün'e anlattılar!

Bitkisel üretimde uygulanan desteklerle ilgili 5 günde iki kararname yayımlandı. 29 Ağustos 2024 tarihli Resmi Gazete’de ise Cumhuriyet tarihinde ilk defa 2025-2027 dönemini kapsayan 3 yıllık bitkisel üretim destekleri açıklandı. Böylece üretim döneminin fiilen başlayacağı süreçten önce bitkisel üretim desteklerinin açıklanmış olduğunu söyleyen Ziraat Yüksek Mühendisi Celil Çalış, 28 Ağustos 2024 tarihinde yayımlanan 8859 Sayılı Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Üretim Planlaması konusundaki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin ümitleri ve beklentileri arttırdığını dile getirdi. 28 Ağustos 2024 gününden bu yana yayımlanan 95 sayfalık kararname hakkında yorumlar yapıldığını, karmaşık yapının üreticinin anlayacağı dilde sadeleştirilmeye çalışıldığını aktaran Celil Çalış, “Tarım Orman Bakanımız İbrahim Yumaklı ve Bakanlık yetkililerinin yaptığı açıklamaların yanında tarımsal sivil toplum kuruluşları, tarım yazarları da yorumlarını kamuoyu ile paylaşarak uzun yıllardır beklenen bu reformu üretici lehine uygulanabilir, sürdürülebilir bir yapıya dönüştürmek için gayret içindeler” diye konuştu. 
BÖYLESİNE ÖNEMLİ BİR KONU ELE ALINMADI! 
Savaş, siyaset, ekonomi, spor gibi her konuyu bilen ve her alanda yorum yapan televizyon yorumcuları tarafından böylesine önemli bir reformun akşam saatinden gece yarısına kadar süren tartışma programlarında ele alınmadığından yakınan Celil Çalış, ülkede yıllardan beri üretim planlamasının olmamasının değişik platformlarda dile getirildiğini kaydetti. Arz fazlası ürünlerdeki pazarlama sorunu ve değerinde satılamama, eksikliği olan ürünlerde ise ithalat ve temin sorunları ile bunların yıldan yıla değişkenlik göstermesinin tarımsal üretimin bir numaralı açmazı olarak vurgulandığını söyleyen Celil Çalış, “Çokça yapılan toplantı, şura, çalıştay ve ortaya konulan fikirlerin harmanı, tarımda sürdürülebilirlik adına önemli bir adım olarak değerlendirip, bu uzun süreli, kapsamlı hazırlık ve çalışmalar meyvesini vermiş diyerek, önemli olan karar almak değil uygulamak vurgusunu tekrar etmek, hatırlatmak istiyorum. Böylece bitkisel üretim yeni destekleme modeli ve üretim planlaması ile; başta su ve toprak olmak üzere doğal kaynakların korunması, stratejik ürünlerde kendine yeterliliğin sağlanması, pazarlama sorununun çözülmesi ve üretici gelirlerinin artırılması hedefi elle tutulur hale geldi. Üretim planlamasında başlangıç olarak meyve hariç yaklaşık 20 milyon hektar olan bitkisel üretim alanımızın 15 milyon hektar civarındaki kısmının, yani yüzde 75’inin üretim planlaması kapsamına alındığı görülüyor. Sistemin dinamik olduğu da dikkate alındığında başlangıç için bunun önemli bir hedef olduğu, zamanla planlama kapsamına dahil edilen alanın genişleyebileceği anlaşılıyor. Uygulamanın başlangıç için 2025-2027 yılları arasında 3 yılı kapsayacak şekilde uygulanacağı, desteklerin sade ve basit hale getirildiği ve ilk defa ürün sezonundan önce açıklandığı görülüyor. Böylelikle desteklerin yönlendirme ve üreticinin tercih eğilimine katkı sağlama görevini daha sağlıklı yerine getirebilme potansiyeli ortaya çıktı. Ayrıca belirlenen destek miktarların 3 yıl sabit kalmayacağı, her yıl değişen ekonomik şartlar, verimlilik ve maliyetteki değişimler dikkate alınarak düzenlenebilecek dinamik yapıda olduğu ifade ediliyor. Yine desteklerin alan bazlı olacağı ve nakdi olarak ödeneceği düzenlemeler arasında yer alıyor” diye söyledi. 
NAKLİYE ÜCRETİNE YER VERİLMEDİĞİ DİKKAT ÇEKİYOR 
İyi tarım uygulamaları kapsamında üretim yapan ve bireysel veya grup olarak iyi tarım sertifikası alan çiftçilere ilgili ürün gruplarına karşılık gelen destek katsayısına göre hesaplanan tutar üzerinden destek ödemesi yapılacağının hükme bağlandığını aktaran Çalış, lisanslı depolarda muhafaza edilen ürünler için kira desteği ödeneceği, bu desteğin; Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen kira ücretinin yüzde 75’i oranında olacağı ve önemli ölçüde artırıldığının anlaşıldığına işaret etti. Çalış, “Bu ürünlerin lisanslı depolarda depolanması halinde 2025, 2026 ve 2027 yıllarında en fazla 6 ay kira desteği ödeneceği kaydedilmiştir. Ancak bu fasılda nakliye ve analiz ücretine yer verilmediği dikkati çekiyor” dedi. 
YENİ MODEL ÜLKE İÇİN ÖNEMLİ BİR FIRSAT 
İlk kez bitkisel üretim planlaması ile de ilişkilendirilen yeni destekleme modelinin Türk Tarımı açısından sessiz bir devrim olduğunu vurgulayan Çalış, “Yeni model ülkemiz tarımı açısından önemli bir fırsat olup, sektörün tüm paydaşlarının desteği ile büyüyecek ve kendini geliştirecek potansiyeldedir. Ancak sadece ürün planlaması ve desteklemesi bazında ele alınmak yerine sürece milli su planı dâhil edilerek sulanabilir arazilerin arttırılması çalışması dâhil edilmelidir. 2. model stratejik ürünlerin bazılarında kendine yeterliliği veya üretim artışını, bazılarında ise kendine yeterlilikle birlikte ihracat için üretim potansiyelini ortaya çıkarma hedefindedir. Temel ürünlerde ele alınan planlama ve destekleme programına ülkemiz iç tüketimi ve ihracatı açısından büyük önem taşıyan yaş sebze ve meyve de dâhil edilmelidir” ifadelerini kullandı. 
KIRSAL KESİMDE HAYAT KALİTESİNİ İYİLEŞTİRMEYE ÇALIŞMAK GEREKİYOR 
Bu noktada dünyadaki uygulamaların daha yakından takip edilmesi gerektiğini belirten Çalış, “Sadece bitkisel ve hayvansal ürünlerin dünya piyasasında satış değerleri ile ülkemizdeki satış değerlerini değerlendirmek yerine üretim maliyetleri, gıda güvenliği ve sürdürülebilir tarım için kıyaslama yapmamız gerekiyor. Dünya; kırsalı, tarımsal üreticiyi güçlendirmek için neler yapıyor? Sadece ülkemiz tarımsal ekosistemi ile uyumlu ülkeler değil, dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri gözden geçirmek ve alternatif tarım politikalarını değerlendirmemiz gerekir. Desteklemeyi sadece üretim amaçlı olarak düşünmemeliyiz! Üretim desteklerinin yanında kırsal kesimde yaşayanlar için ekonomik fırsatları artırmaya ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olmamız da gerekiyor. Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Üretim Planlaması konusundaki Cumhurbaşkanlığı Kararı ümitleri ve beklentileri arttırdı. Yayımlanacak uygulama yönetmeliğinde eksikler tamamlanarak Türk tarımının sürdürülebilirliği ve Türk çiftçisinin refahı için hayırlı olmasını canı gönülden temenni ediyorum” diye ekledi.