Konya’da tohumculuk sektörü oldukça gelişmiş durumdadır. Hububat, bakliyat, patates ve yem bitkileri başta olmak üzere Türkiye'nin 1 milyon 324 bin 222 ton sertifikalı tohum üretiminin 372 bin 620 tonu Konya Ovası'nda gerçekleştirilmiştir (2021 Yılı). Yurt genelinde sertifikalı tohum üretiminin yüzde 28.14'ü Konya Ovası'nda yapılmaktadır. Bu oranlar yıllara göre belirli miktarda değişmekle birlikte Konya il olarak Türkiye'nin Arpa (% 40), Patates  (%48), Ayçiçeği (%50),  Yonca (%60), Aspir (%97), Kuru Fasulye (%58), Korunga ( %40), Yem Bezelyesi (%28) üretimi kapsamında ilk sırada,  Buğday (% 24) üretimi ile ikinci sırada yerini almaktadır. Üretilen bu tohumluk miktarı her yıl artarak devam etmektedir. Tohumluk üretimindeki bu gelişme ülke üretimi ve bölge çiftçileri için tohum temininde ve kaliteli yüksek verimli ürün kaldırmada avantaj teşkil etmektedir.  Bu durum sadece üreticiler için değil, tahılı kullanan un, yem sanayisi ve diğer sektörler için de önemli bir avantaj olmaktadır.

Türkiye’de bölgemiz iklim ve toprak özelliklerinin uygun olması nedeniyle çok sayıda bitkinin tohumluk üretimi ve tohumculuk sektörü açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Üretilen tohumluklarda yerli hububat çeşitlerimiz ağırlıklıdır. Ekimde kullanılan tohumluğun büyük kısmını yerli çeşitlerimiz kaplaması sevindiricidir. Hububatta olduğu gibi bölgemizde tohumluk üretimi yapılmakta olan Ayçiçeği, Mısır ve Şeker Pancarı gibi bitkilerin ıslahında ve tohumluk üretiminde de yerli çeşitlerle ülke olarak başarıyı yakalamalı ve istenilen hedefe ulaşmalıyız. Özellikle yerli firmalarımızın çalışmaları ve gayretleri bu bitkilerim ıslahı ve tohumluk üretimine yöneltilmelidir.

Tohum, tohumluk, çeşit, sertifikasyon ve sertifikalı çeşit ve önemi hakkında kısa bilgiler verelim.

Tohum; embriyosu olan ve döllenme sonucu meydana gelen generatif üreme organıdır.

Tohumluk; üretimde kullanılan, yeni bir bitki meydana getirebilen generatif (tohum) veya vegetatif (çelik, yumru, rizom, soğan gibi) bitki kısımlarına tohumluk denir.

Tohum, bitki yaşamının dayanağı, başlangıcı ve ürünü olup bitkilerin bir yöreden diğerine, bir ülkeden başka ülkelere ulaşıp yaygınlaşmasında bir araçtır.

Tohum tarladan kaldırılacak ürünün miktar ve kalitesi açısından geleceğin güvencesidir. Tohum embriyo, endosperm ve kabuktan meydana gelmektedir. Tohumun çimlenmesi için uygun şartların sağlanması halinde büyüklüğü, yapısı ve görünümü, bitkiden bitkiye önemli farklılık gösteren embriyosunun normal bir bitki oluşturma yeteneğine sahip bir yapının, yeni bir bitki meydana getirmesi, yani embriyonun çimlenmesiyle yeni bitki meydana getirmekle başlamaktadır.

Bölgemiz ve uygun ekolojiler için ıslah çalışmaları sonucu geliştirilmiş, bitki karakteri ve teknolojik özellikleri yönünden diğer bireylerden farklılık gösteren, genetik yapı bakımından durulmuş, yani homozigotlaşmış, yeknesak gelişme gösteren, bu özelliklerini nesiller boyu devam ettirebilen hatlardır. Çeşit verim ve kalite bakımından önemli olup tescil edilen ismiyle bilinir.

Bölgede ıslah edilen çeşitler, bölgenin iklim, toprak ve diğer ekolojik faktörler yönünden bölgeye uygun çeşitlerdir.  Islah çeşidi; safiyeti yüksek, yabancı maddelerden ayrılmış, durulmuş ve Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri (TDÖ) yapılmış standart numunelere göre tescil işlemleri yapılmıştır.  Tohumlukların tarla ve laboratuvar muayeneleri sonucunda genetik, fiziksel ve biyolojik değerlerinin tespit edilerek belgelendirilerek sertifikalandırılmaktadırlar. Sertifikalı çeşitler 5553 Sayılı Tohumculuk Kanununa ve kanuna dayalı çıkarılan yönetmeliklere uygun hazırlanılmaktadır.

Üretici, çeşitle ilgili görsel videoları izlediği veya yazılı diğer tanıtım vasıtalarında okuduğu zaman işin reklam olduğunu düşünerek söylenilenlere gözü ile görmediğinden şüpheyle yaklaşmaktadır. Resmi kurum ve özel firmalar tohumluk olarak üretimde kullanılan ıslah etmiş oldukları çeşitleri düzenledikleri “Tarla Günlerinde” üreticilerimize yerinde göstermektedirler. Üreticiler ekeceği çeşidi kamu ve özel firmaların yaptıkları tanıtım günlerinde tarlada üreticiye gözü ile görmesini sağladığından daha inandırıcı görülmektedir. Tarla günlerinde çiftçi veya tohumcular tarlayı gezerek çeşidin iyi veya kötü yönlerini kendi ölçülerine göre değerlendirmektedir. İlimizde Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, TİGEM ve  “Araştırıcı Kuruluş Belgesine” sahip özel sektör firmalarının yapmakta olduğu “Tarla günleri” bu açıdan çok önemlidir. Tarla günleri yanında “Hasat Günleri” de üreticinin çeşitleri değerlendirmesi bakımından etkili olan faaliyetlerdendir. 

Bir çeşidin elde edilmesi uzun zaman ve emek istemektedir. Tescil edilmiş çeşidin sertifikalı tohumluk olarak üretimi de mevzuatlara uygun ve Tarım ve Orman il müdürlüklerinin yetiştirme safhalarında kontrolü altında yapılmaktadır.

Tohumlukların ıslahı, üretimi, hazırlanması, organizasyonu ve dağıtımı ile ilgili tüm faaliyetlere tohumculuk denilmektedir. Tohumculuk yapan resmi ve özel kuruluşlar serbest piyasa ortamında diğer tohumculara göre ayakta kalabilmeleri için sürekli araştırmalarını sürdürmek daha kaliteli, yüksek verimli ve kullanıcı sektörün isteğine uygun yeni çeşitleri üreticiye verme gayreti içinde olmalıdırlar.

Üretici tarlada gözü ile gördüğü ve ıslahçısından gerekli bilgi aldığı tahıl çeşidini ekimde tohumluk olarak kullanmada hiç tereddüt etmemektedir. Bu bilgiye kavuşan ve sertifikalı tohuma inanmış çiftçi tarlasına her yıl Sertifikalı tohumluğu ekmektedir. Yeni ıslah çeşitlerinin ülke veya bölge genelinde çabuk yaygınlaşması için tavsiye edilen ekolojik alanlarda özel sektör yanında Tarım ve Orman İl Müdürlüklerinin il genelinde, ilçeler bazında önder çiftçi tarlasında daha yaygın adaptasyon denemeleri yapmalıdırlar.

Günümüzde üreticiler bölgenin ekolojisine uygun, çok yüksek verimli, kaliteli ve kullanıcı sektörün talebine göre çeşitler istemektedirler. Konya il olarak Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, TİGEM ve çok sayıda “Araştırıcı Kuruluş Belgesine” sahip özel sektör firmalarına sahip olması nedeniyle şanslıdır. Bölgeye uygun nitelikli tohumluk, fide ve fidan kullanımı ile birim alandan elde edilecek verimin yükseltilmesinin yanı sıra ürünün kalitesinin de iyileştirileceği, kullanım ve pazar değerini artırdığı tüm üreticiler tarafından bilinmelidir. Günümüzde özellikleri yüksek olan tohumluk modern tarımın vazgeçilmez öğelerinden biridir. Nitelikli tohumluk, fide ve fidan kullanımı ile uygun yetiştirme şartlarında, verimi 3-4 kat artırmak imkânı vardır. Sertifikalı tohumluk kullanımı sulanan arazilerde ve yağışın yeterli olduğu bölgelerde verimi yarı yarıya etkilerken kuru arazilerde %25- 30 artırmaktadır. O nedenle ıslah edilmiş sertifikalandırılmış bir çeşidin bir kilogram bedeli ile piyasadaki satılan ürün bedeli ile mukayese edilmemelidir. Tohumluğun bir kilo bedeli, tahılın piyasa değerine göre 2 katına yakın fiyatla satılsa bile ekimde “Sertifikalı Tohumluk” kullanan çiftçi her zaman kazançlı olduğunu bilmelidir. Bu bilinçte olan üreticilerimiz çeşit seçiminde ve sertifikalı tohumluk kullanımında gerekli hassasiyeti göstermelidirler.

           Atalarımız “Ek tohumun hasını, Çekme yiyecek yasını” diye çok güzel söylemişler.

Birçok bitkide olduğu gibi tahılların tohumu beslenmede, çeşitli ve önemli endüstriyel ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır. Bu güzel Atasözümüze uygun olarak ekilecek çeşitler geleceğimiz için de güvencemiz olacaktır.

Ekim dönemi içerisinde olduğumuz bu günlerde üreticilerimiz sertifikalı tohumluk kullanmalıdırlar. Üreticilerimizin sertifikalı tohumluk kullanmaları daha kaliteli, daha fazla verim ve piyasa değeri yüksek ürün alacaklarından hem üretici hem de bölgemiz ve ülkemiz kazanacaktır.

Sağlıklı ve hayırlı günler dileklerimle hoşça kalınız.