1934 SOYADI KANUNU VE AKÖREN – 1
21 Haziran 1934 tarihinde kabul edilen kanun ile her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getirilmişti.
Bu çerçevede her nüfus dairesine, ne tür isimler verilebileceğine örnek olsun diye ‘Soyadı Defteri’ gönderilmişti. Nitekim bu çerçevede Özkan, Tunç , Türkmen , Demir , Şahin, Akın , Türkoğlu, Cengiz, Çelebi, Çetin, Ersoy , Gültekin , Zengin, Özdil, Taşbaş, Erkan , Tatlı , Yavuz gibi bazı soyadların Türkiye’nin her yerinde olduğu hepimizin malumu.
4.Temmuz 1928 Ayaktakiler Erkan soyadının son evladı Akkızın Abdurrahman Erkan,Mustafa Çetin,Karabıçağın Alaaddin Abidin Özmen,Veysel Türel , Oturanlar Seyit Mehmet Alp,Ali Rıza Ercan.
1934 yılı öncesi devlet hane başına yardımda bulunurdu. Hane 7 kişi ise de aynı para 23 kişi ise de aynı para yardımı yapılırdı.
Özellikle o yıllarda Akörenli’nin hepsi bahçeli evlerde, hem de anne- baba 3- 5 kardeş aynı havlunun içinde odalarında ikamet ederlerdi.
Bahçe kapısından girince anne- baba bir evde, aynı havluda sonraki evlerde büyük oğlanın ailesi, ortanca oğlanın ailesi ve küçük oğlanın ailesi gibi. Dolayısıyla aile 9 kişi ise de aynı miktar yardım, 19 kişi ise de aynı yardım.
1934 Soyadı Kanunu dönemi Akören in Nüfus Memuru Çolak Seyit(Yavuz) ve oğlu Mustafa Şeref Yavuz.
O yıllarda Akören Nüfus Müdürlüğü Akören Belediyesi'ne bağlı idi ve (Çolak) Seyit Yavuz nüfus memuru idi.
Çolak Seyit yakın arkadaşları Fevzi Çavuş (Ertaş), Mehmet Emin (Hoca) Bilgiç, Hüseyin Ceylan (Dalgacı) ile bir akşam evde otururlarken istişare ederek, hane sayısını artırmak gayesi ile kardeşlerin farklı soyadı almaları ile Akören'e yapılacak yardımın artacağının kararını aldılar.
1934 Soyadı Kanunu öncesi eğitim için Konya ya giden Hafız Mehmet Tuncay Akören de birebir akrabaları Harmancı soyadını almışlardı.
Bu ana fikirle Akören'de çoğu sülale de kardeşlerin bazıları birbirine benzer soyadları alırken, bazı kardeşler de farklı farklı soyadları kütüğe yazdırdılar.
İşte benzer soyad alan sülalelere birkaç örnek, Ertaş, Özertaş, Soyertaş 2. örnek Selek, Özselek, Karaselek 3. örnek Özkan, Özkanoğlu 4. örnek Uysal, Özuysal 5. örnek Tokmak ,Öztokmak
Birbirine benzemeyen soyad alanlara örnek Mınık, Tulukcu; örnek 2 Çaldağ, Tömek, Koç, Karakoç örnek 3; Aydın, Soydemir, Tınkır ,Sönmez, Erdemir, Burga, örnek 4; Tekin, Muştu, Avcı ,Canbaz ,Tüfekçi Turcan, Kıytık ,Akyol, Gülkara, Kaçar, örnek 5; Yapıcı, Embel, Mutu, Harmancı, Erharman, Ersoy Tuntur, Zemheri.
Akorende Çerezci Gara lakabı ile bilinen Mehmet Efendi Çerezci soyadını alırken kardeşleri,Kutlu ve Özgüner soyadını aldılar.
Soyadı alınırken farklı sebeplerde olduğu malum. Bunun bir tanesini sağlığında rahmetli Karakülahın M.Ali Eralp amcam Akören Dergisi’nin Akören'deki bürosunda sağlığında bana anlatmıştı.
Babam Karakülah ile amcam Seyit Mehmet Efendi (öğretmen)in arası iyi değildi. Eğitimli olduğu için konuya vakıf olan Seyit Mehmet öğretmen acele ile belediye nüfus memuru Çolak Seyit’e gider soyadını ALP olarak yazdırır, bunu duyan babam Karakülah’ta onlar Alp yazdırdı ise ben de gittim aynısı olmasın diye Eralp yazdırdım len şeklinde anlatmıştı.
Akören Belen Tepesi tarafında ikamet eden Çildir soyadının son ferdi Ahmet Çildir in kabri Akören Tahtalı Mezarlık'ta.
Bu konunun bir başka versiyonu ise 1934 Soyadı Kanunu öncesi Akören'den Konya'ya göç edenlerin Akören'de birebir akraba olduğu yakınlarından farklı soyadı aldıkları da tarihi bir gerçek.
Bu konuda ilk akla gelen soyadları Turat, Örgücü, Tuncay, Ayçiçek, Erdiril, Uzunokatar.
Akören de Özmen soyadının son ferdi Alaaddin Abidin Özmen uzun yıllar Sanat Okullarında öğretmenlik yapmıştı.
Soyadı Kanunu öncesi eğitim için Konya'ya göç eden Mustafa Örgücü Hoca Bilgiç ve Kağnıcı soyadı olanlarla birebir akraba idi. Aynı gaye ile Konya'da medrese de eğitim gören Hafız Mehmet Tuncay’ın ise kardeşleri Akören'de Harmancı soyadını almışlardı .
Evlatlık olarak Konya'ya giden Abdullah Ayçiçek’in akrabaları Akören'de Çoban, aynı şekilde evlatlık olan Hüseyin Erdiril'in akrabaları da Akören'de Karataş soyadını taşımaktalar.
Aksoy soyadının son ferdi Mustafa Hilmi Aksoy Subay olarak Van da görev yaptığı 1930 lu yıllarda hanımı ile.
Çocuğu olmadığı için veya erkek evladı olmadığı için ailenin son fertlerinden sonra Tatlı, Yiğit, Ayhan, Zemheri, Kışnak, Erkan, Kapan, Gürçin, Durna, Yüksel, Aksoy ,Çildir, Belenkuşu, Çerezci ,Özmen ……… gibi bazı soyadların artık bulunmayıp tarih olduğu da bir gerçek. İşte bu soyadın hatırlanabilen son fertleri: Mehmet Emin Tatlı, Mustafa Ayhan , Osman Zemheri , Mustafa Kışnak , Akkızın Abdurrahman Erkan ,İsmail Kapan, Eyüp Gürçin, Osman Durna, Musta Yüksel , Mustafa Hilmi Aksoy , Ahmet Çildir , Dudu Bilenkuşu , Mustafa Çerezci , Alaaddin Abidin Özmen.
Ayhan soyadının son ferdi Mustafa Ayhan.
Her ne kadar soyadı uygulaması resmi işlemlerde uygulansa da Selçuklu'dan, Osmanlı'dan gelen UNVAN geleneği halk arasında değişmedi.
20. yüzyılda geldiğimiz şu günlerde bile bir hemşehrimizden söz ederken genelde soyadı yerine ünvanını kullandığımız bir gerçek.
Ayşe ve Fatma adında iki kızı yaşayan 1 -15 yaşında 6 erkek çocuğu vefat eden Gürçin soyadının son ferdi Eyüp Gürçin.
Akören'de her sülalenin bir unvanı olduğu hepimizin malumu.
İşte Akören'de sülalelere verilen lakaplar:
Arnavutgil (Tufan), Mektepligil (Akalın), Hacı Memişler (Akceylan), Tomasgil (Akın), Akoğlangil (Akbaba), Delikızgil (Akkoç), Haşimgil (Akyol), Gökosmangil (Altıntaş), Gastanbullugil (Altınsarı), Küçükmollagil (Alp), İkizgil (Araç), Abbaslar (Arbaz), Çilligil (Ardıç), Koca Haccagil (Arbağ), Arapsaitgil (Asil), Tontur'un Eyüpgil (Arslan), Aşıkgil (Aşık), Ataçgil (Ataç), Seyit Çavuşgil (Atay), Solakgil (Aydemir), Efkargil (Bağlar), Nasırgil (Aytan), Tıngırkızgil (Bakan), Veli Ağalar (Bardakçı), Sazlıgil (Bıyıkcı), Yanıcılar (Bıyıklı), Sarılar (Bilensarı –Sarılar), Kirmangil (Bilge), Derviş Hocagil (Bilgiç), Bozdamlıgil (Bozdam), Aşıroğlu (Bozlak), Karamustafalar
Devlet Su İşleri ilk Genel Müdürü Hikmet Turat Akören den göç edince artık Akören de soyadı bulunmuyor.
(Buğdaycı), Buyrukgil (Buyruk), Kara İrazgil (Büber), Canbazlar (Cambaz), Cengizler –Beyin Mustafa (Cengiz), Susuzgil (Ceylan), Delidurmuşgil (Çoşar), Canımağagil (Çoşkun), Hilimler (Gültekin – Çağdaş), Yağnıcılar (Çağlar), Onbaşılar (Cartlak), Dikiciler (Çakır), Hafız Osmangil (Çaldağ), Hacı Dedeler (Çalış), Sofugil (Çalışkan), Kerim Alıgil (Çamlı), Çatlılar (Çatlı), Çavuşaligil (Çavşat), Hacı Ömerler (Çelebi), Hurşitler – Nalbantlar – Bekir Ustagil (Çetin), Terzi Harun – Demirci Rasim – Demirci M.Ali (Çetinkaya), Civiligil (Çevik), Çoban Hasangil – Sakallıgil – Arabacılar – Hummalar (Çoban), Çoturlar (Çotur), Kör Durmuşgil (Çubukdiken), Türkmenler – Seyit Ali Efegil (Demirci), Emirler (Demiroğlu – Demirgan), Demirci Remzi – Demirci Ahmet (Demirörs), Dereligil (Dereli), Tahir Ustagil – Kümük Abdullah - Kocakerimler (Dinç), Macarın Torunu (Diri), Akocagil (Doğaner), Hacı Ümmetler (Doğru), Durnalar (Durcan), Kuyucular (Dursun) Karaböcügil (Eğren), Meryemler (Ekinci), Karacaoğlanlar (Elçi), Embeller - Kuşaksizgil (Embel),
Kışnak soyadının son ferdi Mustafa Kışnak.
Karakülahgil (Eralp), Elifin İyipgil (Aşıkgil, Eraşık), Halil Çavuşgil (Ercengiz), Demirci Hamdigil (Erdemir) Manavarsıgil (Erdoğan), Civangil (Eren), Topcugil (Erfındık), Kösalılar (Ergülcan), Abbaslar (Uğuz – Göçmen – Ergüven), Yüğlükızıgil (Erharman), Savatlar (Eriş), Güdekgil (Erkun), Koç Oğlanlar (Erkoç), Karatomaslar (Ermetin), Tülekgil (Ersoy), Omuzgil (Ersöz), Hacı Latifler (Eruyar), Hamzalar (Ertaş), Kahveci Şükrügil (Ertoraman), Apanlar (Ertuğ), Taburgil (Eryavuz), Pişinin Mahmutgil (Eryiğit), Keşangil (Esgil), Havanın Mustafagil (Evciler), Pepeler (Evren), Fındıklar (Fındık), Baklacı Hasan – Böcünün Arif – Deli Hasangil (Gençtürk), Kiyvanlar (Geymen), Borazangil (Gök), Kör Hafızgil (Görmez), Celiller (Gülcan), Ümmetler (Güler), Seroşgil (Gülkara), Polisler (Günay), Kelamatgil (Gündüz), Gümüşgil (Gümüş), Sakalar (Gürbüz) ,Kadı Uşağı (Harmancı),Hacı Ömerler (Harmankaya), Beyler (Işık), Ipıllar (Ipıl), Hürüler (İçil), İncekaralar ( İncekara) , Keremgil (Kabakcı) , Hadıklıgil (Kaçar), Hasan Ustagil (Kağnıcı), İllezler
Macar lakaplı Mehmet Diri,Aslen Çukurçimenli olup ,1950 li yıllarda Cukurçimen den Akören e su getirilmesinde hayli yiğitlik yapmıştı.
(Kapıdaş), Tahtalılar (Karaaslan – Kılıçarslan), Körbekirgil – Önegil (Karabayır), Sazlıgil (Karaburun – Bıyıkcı), Karabüberler (Karabüber), Böcügil (Karacan), Mehmet Çavuşgil – Tulukhavagil (Karaçelebi), Burgagil (Karadoğan), Hacıveligil (Karagedik), Kara Emmiler (Karakaya), Kümükgil (Karakemik), Kabadurmuşgil (Karakoca), Koç Alıgil (Karakoç), Hacıamatlar (Karaman), Kara İbrahim Durmuşgil (Karamut), Karanlıkgil (Karanlık), Karadeliler (Karaoğlu), Karahüyüklüler (Karapelit), Hafızgil (Karaselek), Hacıkaralar (Karataş), Garagötgil (Karatomas), Buruk Kemal –Kızılseyit (Kavaklı), Kavasgil (Kavas),Güdek Halilgil –Çolakhacıgil –Çoban Osman –Berber Hamdi – Hüseyin Hoca- Ömürgil - Kerimler – Karamuratgil (KInaç), Şifergil (Kıvrak), Kıyakgil (Kıyak – Kol), Güdek Omargil (Kıytık), Niyazın Mevlütgil (Kocaer), Koç Osmanlar (Koç), Tathacımarlar – Sağırın Ali (Koçak), Asarlıklı (Konar), Koyuncular (Koyuncu), Millesoğlugil (Kurban), Çerezciler (Kutlu, Özgüner Çerezci), Topal hafız (Küçükercan), Meremler (Mermer), Palagil – Koca Polis (Mınık), Mucukgil (Mucuk), Yamalıgil (Muştu), Tosbalaklar (Öğmen), Köy Hocasıgil (Öğüt), Kurukafalar (Öner), Musahocalar (Öncel), Horazgil (Ötgün), Ardıçlı (Özardıç), Üzeyirgil – Nalbantlar (Özerslan), Hacı Aliler (Özbakan), Göğüşün
Soyadı Kanunu ndan çok önce eğitim için Konya ya giden Hafız Mustafa Örgücü Hoca nın Akören de olan akrabaları Bilgiç ve Kağnıcı soyadını aldılar.
Mahittingil (Özbayır), Kerim Hocagil (Özcengiz), Apan Ayışgil (Özdemir), Kelhacılar –Doksan Ahmetgil (Özden), Hatıplar – Tenekeciler –Patrongil (Özdil), Seferler (Özel), Hamzalar (Özertaş), Topallar (Özkan), Fakışlar (Özkış), Kolcugil (Özselek), Pırlakgil (Özuysal), Tokmaklar (Öztokmak - Tokmak), Kör Aligil (Öztürk), Türkmenler (Öztürkmen), Gedik Hüsnügil – Terzi Musagil (Özyavuz), Pancarcıgil (Pancar), Ebelekler (Perçinkaya), Çukurlar (Sabancı), Püsgüllü (Sağlam), Hacı Memişler (Samancı), Çapıtlıgil (Saygı), Selverler (Selvi), Sazlıoğlan (Sezgin), Soycakgil (Soycak), Koca Abdurrahim (Soydemir), Kör Osmangil (Soykan), Sarıkalar (Soysal), Beyler (Şafakcı), Ömer Hocagil (Şahin), Çatkafagil (Şakar), Camıgelingil (Şaylan), Böcünün Ahmetgil (Tangur), Tarlacıgil (Tarlacı), Emeksizgil (Taş), Omarahmetgil (Taşbaş), Güdülgil (Taşkın), Hacıbabalar (Taşkıran), Tenekecigil (Tenekeci), Deli İmamgil (Tekin), Tınkırlar (Tınkır), Tonturgil (Tontur), Toramangil (Toraman), Velezgil (Tosun), Delişiygil (Toydemir), Abilegil (Toykan), Tömekgil (Tömek), Hasanağagil – Arifhocagil –Topal Abdullahgil (Tulukcu), Çerkezler (Turcan), Selamlar (Turgut), Hacı Salihgil (Tülce), Efeler (Türkmen), Valigil (Türkoğlu), Abbaslar (Uğuz), Samatlar (Uykan), Hasanbeygil (Uysal), Bacakgil (Uzunbacak), İbiş Çavuşgil (Ünal), Yamalıhasangil (Ünsal), Büyük Ecirler – Boyacılar – İsmail Hocagil (Ünvar), Palagil (Varol), Karaoğlanlar (Vurgun), Akışlar (Yakış), Sadettingil (Yalçın), Giyrekci – Kütükgil (Yapıcı), Daloğlan – Musanın çocukları (Yarımca), Gezlevili Ali Efegil (Yatır), Hacı Seyitler (Yavuz), Apanlar (Yıldırım), Berber Musalla – Berber Hidayetgil (Yılmaz), Topal Mehmet (Yiğit), Hacsülümangil (Yoncalık), Karadeliler – Ali Hocagil (Karaoğlu – Zengin)
Tatlı soyadının son ferdi Mehmet Emin Tatlı nın ömrü yapı ustalığı ile geçti.
Bunlara ilave Akören’de tek şahsa mahsus birçok unvanların olduğu da hepimizin malumu. İşte bu unvanlardan bazıları:
Koca Hüseyin (Hüseyin Eruyar), Selahattin Efe (Selahattin Yiğit), Memiş Efe (Memiş Ersoy), Macar (Hasan Diri), Koreli (D.Ali Ipıl), Bortlacı (Murat Eğren), Burga (Ömer Karadoğan), Öküzcü Kerim (Kerim Çetin), Tiritli (Durmuş Aktaş), Zöllü (Mustafa Çıtak), Kurukafa (Mustafa Öner), Kaburcak (Abdurrahman Taşkıran), Gavur Ali (Ali Çıtak), Adem Baba (Adem Karabayır), Dören (Mehmet Kaçar), Cöttür (M.Ali Özertaş), Yavru (H.İbrahim Türkel), Koca Nuh (Nuh Acar), Tatoğlan (Mustafa Özkan), Sarı Ziya (Ziya Muştu), Buyruk (M.Ali Buyruk), Bostangara (H.İbrahim Bostan), Guldur Ali (Ali Kınaç), Çapıtlı (H.Ali Ünal), Kara Murat (Murat Kaçar), Çapıtlı (H.Ali Ünal), Kel Hasan (Hasan Erturan), Camızağa (Mustafa Yarımca), Buruk Kemal (Kemak Kavaklı), Kör Durmuş (Durmuş Çubukdiken), Tat Ahmet (Ahmet Özcengiz), Deli Hasan (Hasan Gençtürk), Halimenin Ali (Ali Tunç) , Güdek Halil (Halil Kayhan) , Güdek (Ahmet Erkun) , Kamburun İzzet (İzzet Erden), Kışnak (Mustafa Kışnak), Çil Nuri (Nuri Tınkır), Altı Bilal (Bilal Yakış), Kuşaksız (Mustafa Embel), Çakır (Ahmet Karatomas), Fartlı Kadir (Kadir Fartlı), Dereli (Mehmet Dereli), Kaçcanın Hasan / Hasan Erbiş), Köy Hocası (H.İbrahim Öğüt ) , İki Avratlı (Mehmet Dinç), Kabarık / Eyüp Akkoç), Yağmuroğlu /Abdullah Gültekin) İbiş Çavuş (İbiş Ünal),Kör İbiş (İbiş Avcı), Mersinli (M.Ali Harmankaya), Koca Abdurrahim (Abdurrahim Soydemir), Amca (M.Ali Doğaner)
Üç kız babası ,Yüksel soyadının son ferdi Mustafa Yüksel.
Bu konuda mesleğinden dolayı lakap alanlarda eksik değil, Marangoz Mehmet (Mehmet Karabüber), Berber Rıza (Rıza Vurgun), Taşbaş Öğretmen (Mustafa Taşbaş), Berber Hamdi (Hamdi Kınaç), Polis (D.Ali Çoban), Tercüman Osman (Osman Erden), Hakim Ahmet (Ahmet Coşar), Çetin Öğretmen (Mustafa Çetin), Demirci M.Ali (M.Ali Çetinkaya), Tenekeci Tahir (Tahir Tenekeci), Tenekeci Muhittin (Muhittin Özdil), Bakkal Ahmet (Ahmet Abay), Terzi Duran (Duran Aydın), Terzi Muzaffer (Muzaffer Aydın), Şekerci Arif (Arif Çetin), Nalbant Muharrem (Muharrem Mermer), Nalbant Ahmet (Ahmet Özeraslan), Terzi Mehmet (Mehmet Özkan), Mektepli (S.Ali Akalın), Berber Yakup.
DEVAM EDECEK.
