Roblox erişim engeli gündemde yer almayı sürdürüyor. Alınan kararla beraber Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) geçtiğimiz hafta platformu erişim engeline tabi tuttu ve oyuna girişler engellendi. Adana 6. Sulh Ceza Hakimliği Cumhuriyet Başsavcılığı, Bilişim Suçları Bürosu’nun talebi üzerine çocukların istismarına neden olacak içerikler barındırdığı gerekçesiyle Roblox'un kapatılmasının ardından kullanıcılar da “Roblox açılacak mı?” sorusunun yanıtına yoğunlaştı. Konuyla ilgili Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, "Toplumsal yapımıza dinamit koymaya yönelik girişimlere, çocukların istismarına, şiddete teşvik edilmesine, her biri birer cevher olan evlatlarımızın gelişimini olumsuz yönde etkileyecek faaliyetlere asla müsaade edilmeyecektir" ifadelerini kullanmıştı. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Çocuk Gelişimi Uzmanı Doç. Dr. Kevser Tozduman Yaralı ise, Roblox veya başka uygulamalardan oynanan oyunlar noktasında ebeveynlerin dikkatli olması gerektiğini vurguladı.
ROBLOX’UN AYLIK KULLANIM SÜRESİ 3 MİLYAR SAAT!
Doç. Dr. Kevser Tozduman Yaralı, çocukların istismarına neden olacak içerikler barındırması nedeniyle bir oyun platformu olan Roblox’a erişim engeli getirildiğini anımsatarak burada kullanıcıların kendi içeriklerini ve oyunlarını oluşturmalarına, ayrıca diğer kullanıcılar tarafından oluşturulan oyunları oynamalarına olanak tanıyan çevrimiçi oyun sisteminin bulunduğunu anlattı. Doç. Dr. Yaralı, dünyada 15 milyondan fazla çocuk kullanıcısı olan popüler oyun platformu Roblox’un çocuklar tarafından bu kadar çok tercih edilmesinin nedeninin çocukların kendi oyunlarını oluşturmasına fırsat vermesi ve birbirleriyle iletişim kurmalarına olanak tanıması gibi özelliklere sahip olmasından kaynaklandığını aktardı. Bir oyun platformu olan Roblox’ta 50 milyon oyun bulunduğunu ve toplam aylık kullanım süresinin üç milyar saati bulduğunu kaydeden Doç. Dr. Yaralı, “Aylık aktif kullanıcı sayısının 150 milyon, yaş sınırının +13 olduğu bu oyunun, ABD’de 9-12 yaş arası çocukların 2/3’ü tarafından kullanıldığı ve kullananların 1/3’ünün 16 yaşın altında olduğu belirtiliyor” dedi.
ÇOCUKLAR DİJİTAL OYUN OYNAMAK İÇİN ERKEN DAVRANIYOR
Dijital oyunlara Roblox’un ötesinde biraz daha geniş bir pencereden bakıldığında çocukların dijital oyun oynamaya oldukça erken yaşlarda başladığını dile getiren Doç. Dr. Yaralı, çocukların kaç yaşında dijital oyun oynamaya başladıklarından çok ne oynadıklarının daha önemli olduğunu vurguladı. Bazı oyunların çocuklarda pratik düşünme, strateji geliştirme, analitik düşünme ve problem çözme gibi becerileri geliştirirken, bazı oyunların şiddet, müstehcenlik, küfür, alkol ve kumar gibi kötü alışkanlıklar yönüyle çocukların gelişimleri açısından risk taşıdığına dikkat çeken Yararlı, “Dolayısıyla dijital oyun oynamada ekran süresi, oyunun türü ve içeriği önemli unsurlar olarak görülmelidir. Çocuklarda dijital oyun oynama süresi arttıkça ve içerik yaşa uygun olmadığında bağımlılık, anksiyete, agresif tutum, depresyon, asosyallik, kas iskelet sistemi problemleri ve uyku kalitesinde bozulma gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir” diye konuştu.
OYUN BAKIMINDAN YAŞ ÖNEMLİ FAKTÖR
Yararları ve zararları birlikte değerlendirildiğinde dijital oyunlara topyekûn savaş açmanın ya da tamamen serbest bırakmanın uygun olmadığının altını çizen Yaralı, bu noktada çocuğun yaşı ve hazırbulunuşluğunun önemli faktör olduğunu aktardı. Yararlı, ayrıca aynı yaşta olsalar bile çocuğun mizacı ve çevresel koşullarından kaynaklı sebeplerle bir oyunun her çocukta aynı etkiyi bırakmayabileceğini söyleyerek, “Bu durumda bir çocuğun hangi oyunu oynayabileceğine ilişkin kararda ebeveynler en önemli sorumluluğu taşıyor. Ebeveyn rolü önemli, ancak ebeveynlerin piyasadaki tüm oyunlara hakim olması ya da önce oynayıp sonra karar vermelerini beklemek çok gerçekçi ve işlevsel değil. Bu durumda ebeveynlere kılavuz olacak araçlara ihtiyaç bulunmakta. Çünkü bir oyunun çocuğa uygunluğunu hangi açılardan değerlendireceğini bilmek de bir yeterlilik gerektiriyor. Dünyada bu işleve sahip iki önemli sistem bulunuyor. Dijital oyun derecelendirilmesi alanında etkin olarak kullanılan iki sistem; Pan Avrupa Oyun Bilgi Sistemi (PEGI) ve Eğlence Yazılımı Derecelendirme Kurulu (ESRB) olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa İnteraktif Yazılım Federasyonu (ISFE) tarafından geliştirilen, 2003’te kullanılmaya başlanan ve 39 ülkede geçerli olan PEGI, dijital oyunların sorumlu ve güvenli kullanımını teşvik etmek, tüketicilere dijital oyun satın alırken kılavuz görevi görmesi için kurulmuş değerlendirme ve derecelendirme sistemidir” ifadelerine yer verdi.
EBEVEYNLERİN FARK EDİCİ OLMASI GEREKİYOR
Bazı dijital oyunların bağımlılığa neden olma potansiyellerinin daha yüksek olduğunu kaydeden Yaralı, bu açıdan bağımlılık yapıcı oyun türlerinin ebeveynler tarafından fark edilmesinin, bağımlılık ortaya çıkmadan koruma amaçlı uygulamalar için önemli olduğunu belirtti. Yaralı, şunları dile getirdi: “Bu farkındalık için ebeveynlerin çocuklarının tercih ettikleri oyunları ve bu oyunların özelliklerini bilmesi gerekiyor. Dünyada örnekleri bulunan PEGI ve ESRB sistemleri model alınarak ülkemizde de ebeveynlere dijital oyun konusunda rehberlik yapacak uygulamalara ihtiyaç vardır. Dolayısıyla dijital oyun konusunda en fazla sorumluluğu yüklediğimiz ebeveynlerin yanı sıra politika yapıcılara da önemli görevler düşüyor. Hem politikacıların hem de ebeveynlerin dijital oyunlar konusunda temel ilkesi çocuğun yüksek yararı olmalıdır. Dolayısıyla piyasaya sürülen oyunların uzmanların görüşleri doğrultusunda geliştirilmiş birtakım standartlar açısından değerlendirilmesi ve ebeveynlerin de bu doğrultuda kendi değerleri açısından karar almaları gerekiyor” şeklinde konuştu.
ROBLOX, ÇOCUKLAR İÇİN UYGUN OLMAYAN OYUNLARDAN SADECE BİRİ
Oyun üreticilerinin de çocuklara yönelik geliştirdikleri oyunlarda uzmanların görüşleri doğrultusunda içerik üretmelerinin sağlanması gerektiğini vurgulayan Yaralı, konuyla ilgili son olarak şunları belirtti: “Elbette Roblox gibi ilk çıktığında olumlu tarafları ağır basan bir oyunun, sahip olduğu esnek yapısı nedeniyle süreç içinde farklı bir yöne evrilmesi mümkün olabilir. Bu gibi durumlarda ebeveynlerin bunu fark etmelerini sağlayacak mekanizmalara ihtiyaçları var. Bu mekanizmalar olmadan bir oyunu yasaklamak bazen bir çözümden çok başka problemler de ortaya çıkarabilir (farklı yollardan oyuna erişim sağlamaya çalışırken çocuğun yaşına uygun olmayan çeşitli içeriklere maruz kalması gibi). Kaldı ki Roblox, çocuklara uygun olmayan oyunlardan sadece biri. Yani müdahaleden çok önleyici ve koruyucu yöntemlere ihtiyaç var. Ayrıca aşırı dijital oyun oynamanın sonuçları düşünüldüğünde bunun bir halk sağlığı sorunu olarak ele alınması gerektiği açık. Bunun için okullardaki eğitimlerin yanı sıra birinci basamak sağlık kuruluşlarında ebeveynlere sunulacak danışmanlık hizmetleri önleyici müdahale olarak önemli bir misyon üstlenecektir.”
