Ramazan ayının oruç ayı olarak seçilmesi, ilahî iradenin emirleri doğrultusunda gerçekleşmiştir. Ramazan orucu, kameri takvime göre tutulduğu için, bir insan hayatında iki ya da üç kez güneş yılının bütün günlerine denk gelecek şekilde oruç tutmuş olmaktadır. Öte yandan güneş yılına göre tutulmadığı ve zamanı değiştiği için yazdan kışa her koşulda yerine getirilen bir ibadettir. Kur’ân-ı Kerîm, bu ay içinde bulunan, Kur’ân’ın bin aydan hayırlı olarak nitelendirdiği Kadir Gecesi’nde inmiştir.
Hz. Peygamber, Mekke’deyken yılın belirli günlerinde oruç tutardı. Medine’ye hicretinden sonra ayda üç gün oruç tuttuğu ve bunu ashabına da tavsiye ettiği rivayet edilir. Bu sünnetin, Müslümanları Ramazan orucu ibadetine hazırlama süreci olarak değerlendirilmesi mümkündür.
Kur’ân-ı Kerîm’de orucun geçmişte yaşayan kavimlere de, Müslümanlara da farz kılındığı açıkça ifade edilir: “Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı.” (Bakara, 2/183-185)
Hz. Peygamber Ramazan ayında oruç tutmanın yanı sıra diğer ibadetlerini de arttırır, Ramazanın son 10 günü ise mescitte itikâfa girerek ibadetle meşgul olmayı tercih ederdi. Zira Hz. Peygamber’in uygulamasında oruç, sadece aç kalmaktan ibaret bir ibadet değildir. Allah Râsulü (sav), orucu Müslümanları kötülüklerden koruyan bir kalkan olarak görür. İnsanlarla ilişkilerinde daha çok sabırlı olmak, kötü söz söylemekten kaçınmak, oruçlunun temel özellikleri arasındadır. Allah Râsulü (sav), “Allah’ın, kötü söz ve davranışları terk etmeyen adamın yemeyi ve içmeyi terk etmesine ihtiyacı yoktur.” buyurur. (Buhari, Savm, 8)
Hz. Peygamber, Ramazan ayının son on günü içinde bulunan Kadir Gecesi’nde Müslümanların ibadete ve duaya önem vermelerini tavsiye etmiştir. Kendisi de Ramazanın son on gününü ibadetle geçirerek manevi açıdan arınmaya örneklik etmiştir.
Cebrail (as), Ramazanda her gün Hz. Peygamber’e gelir; o yıl nazil olan vahyi mukabele ederlerdi. Hz. Peygamber Cebrail’le (as) buluştuğu zamanlarda, esen rüzgârdan daha cömert olurdu. (Buhari, Savm, 7)
Allah Râsulü (sav), Ramazan ayında günlük hayatını aksatmamaya çalışır, oruç günlerinde yapması gereken işleri varsa onları yerine getirirdi. Nitekim Ramazanda birçok sefere çıktığı görülmektedir. Ramazan orucunun farz kılındığı yıl, Bedir seferine çıkmıştır.
Ramazanda çıktığı seferlerden biri de Mekke’nin fethidir. Rasûlullah (sav) fetih yılında 10 Ramazanda Medine’den yola çıktı. Yol güzergâhındaki Kedid’e ulaşıncaya kadar oruç tuttu. Ancak oradan itibaren yolda oruç tutmadı. Ashabın çoğu da onun gibi yaptı. (Buhari, Savm, 34) Ebu Said el-Hudri, ashabın bir kısmının oruç tutmaya devam ettiğini, bir kısmının ise oruçlarını yediklerini, ancak düşmanla karşılaşma tehlikesi ortaya çıkınca Hz. Peygamber’in artık oruç tutmamalarını emrettiğini ifade eder. Sefer sırasında oruç tutan tutmayanı kınamadığı gibi, oruç tutmayan da tutanı kınamadı.
