Kripto paralar, blockchain teknolojisine dayanan merkezi olmayan dijital paralardır. En popülerleri olan Bitcoin ve Ethereum'a aşina olabilirsiniz, ancak şu anki verilere göre dolaşımda 9.000'den fazla farklı kripto para birimi vardır.
Kripto Para Birimleri Nasıl Çalışır?
Bir kripto para birimi, dijital, şifrelenmiş ve merkezi olmayan bir değişim aracıdır. ABD Doları veya Euro'dan farklı olarak, bir kripto para biriminin değerini yöneten ve koruyan merkezi bir otorite yoktur. Bunun yerine, bu görevler söz konusu olan kripto para biriminin kullanıcıları arasında internet aracılığıyla geniş çapta dağıtılır.
Kripto para birimini düzenli mal ve hizmet satın almak için kullanabilirsiniz, ancak çoğu kişi hisse senetleri veya değerli metaller gibi diğer varlıklarda olduğu gibi kripto para birimlerine yatırım yapar. Günümüzde kripto para almak popüler bir yatırım aracı olmuştur. Kripto para birimi yeni ve heyecan verici bir varlık sınıfı olsa da, her sistemin tam olarak nasıl çalıştığını anlamak için makul miktarda araştırma yapmanız gerektiğinden satın almak riskli olabilir. Özellikle Türkiye kripto para alım satım alanında lider ülkelerden biridir ve bu konuda bilgi yoğunluğu çok fazladır.
Bitcoin , prensipte ilk olarak Satoshi Nakamoto tarafından 2008 yılında " Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System " (Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Ödeme Sistemi) başlıklı bir makalede ana hatları çizilen ilk kripto para birimiydi. Nakamoto, projeyi "güven yerine kriptografik kanıta dayalı bir elektronik ödeme sistemi" olarak tanımladı.
Bu kriptografik kanıt, bir blok zincirinde doğrulanan ve kaydedilen işlemler biçiminde karşımıza çıkmaktadır.
Blockchain Nedir?
Blockchain, işlemleri kod halinde kaydeden açık, dağıtılmış bir defterdir. Uygulama ise dünyadaki sayısız bilgisayara dağıtılan bir çek defteri gibidir. İşlemler, daha sonra önceki kripto para birimi işlemlerinin bir "zinciri" üzerinde birbirine bağlanan "bloklara" kaydedilir.
Afrika kripto para borsası Quidax'ın kurucu ortağı ve CEO'su Buchi Okoro, "Her gün harcadığınız her şeyi yazdığınız bir kitap hayal edin" diyor. "Her sayfa bir bloğa benzer ve kitabın tamamı, bir grup sayfa, bir blok zinciridir."
Blockchain ile, kripto para birimi kullanan herkes, birleşik bir işlem kaydı oluşturmak için bu kitabın kendi kopyasına sahiptir. Gerçekleşen her yeni işlem günlüğe kaydedilir ve blok zincirinin her kopyası, tüm kayıtları aynı ve doğru tutarak yeni bilgilerle aynı anda güncellenir.
Dolandırıcılığı önlemek için her işlem, iş kanıtı veya hisse kanıtı gibi bir doğrulama tekniği kullanılarak kontrol edilir. Bu da kripto para ile ödeme almak eylemini güvenli bir hale getiriyor.
Proof of Work ve Proof of Stake Nedir?
Proof of Work (İş kanıtı) ve Proof of Stake (pay kanıtı), işlemleri bir blok zincirine eklemeden önce doğrulamak için en yaygın kullanılan iki mutabakat mekanizmasıdır. Doğrulayıcılar daha sonra yaptıkları çalışmalar için kripto para birimi ile ödüllendirilir.
Proof of Work
Xcoins.com sosyal medya yöneticisi Simon Oxenham, "Proof of work, bir algoritmanın bilgisayarların çözmek için yarıştığı matematiksel bir problem sağladığı bir blockchain üzerindeki işlemleri doğrulama yöntemidir" diyor.
Genellikle "madenci" olarak anılan her bilgisayar, blok olarak adlandırılan bir grup işlemi doğrulamaya yardımcı olan bir matematiksel bulmacayı çözer ve ardından bunları blok zinciri defterine ekler. Bunu başarıyla yapan ilk bilgisayar, yaptığı bu çalışma için bir miktar kripto para birimi ile ödüllendirilir. Örneğin Bitcoin, yeni bir bloğu doğruladığı için bir madenciyi 6,25 BTC (yaklaşık 200.000 $) ödüllendirir.
Blockchain bulmacalarını çözme yarışı, yoğun bilgisayar gücü ve elektrik gerektirebilir. Bu, madencilerin, güç ve bilgi işlem kaynaklarının maliyetlerini göz önünde bulundurduktan sonra işlemleri doğrulamak için aldıkları kripto ile zar zor başa çıkabileceği anlamına gelir. Bunun için kripto para al sat yapmak kripto ticaretinin en şehvetli yatırım aracı olmuştur.
Proof of Stake
Bazı kripto para birimleri, işlemleri kontrol etmek için gereken güç miktarını azaltmak için bir kanıtı doğrulama yöntemi kullanır. Hisse ispatı ile, her kişinin doğrulayabileceği işlem sayısı, sürece katılma şansı için "stake" etmek veya geçici olarak ortak bir kasada kilitlemek istedikleri kripto para birimi miktarıyla sınırlıdır.
Okoro, "Neredeyse banka teminatı gibi" diyor. Kripto stake eden her kişi, işlemleri doğrulama hakkına sahiptir, ancak seçilme olasılığınız genellikle önünüzdeki miktarla birlikte artar.
Osom Finance CEO'su Anton Altement, "Proof of stake, enerji yoğun denklem çözmeyi ortadan kaldırdığı için, proof of work'ten çok daha verimli ve işlemler için daha hızlı doğrulama/onay süreleri sağlıyor" diyor.
Buna karşılık, örneğin, Bitcoin için ortalama işlem hızı en az 10 dakikadır. Şimdi bunu, saniyede ortalama 3.000 işlem (TPS) yapan ve onu ağır Bitcoin blok zincirinden çok daha hızlı yapan proof-of-stake mekanizmasını kullanan bir kripto platformu olan Solana ile karşılaştırın.
Ayrıca bu işlemleri kripto para al sat siteleri ile kolaylıkla yapabilirsiniz. Bu konuda birçok borsa yüksek kazanç oranları ile müşterilere stake özelliği sunuyor.
Kriptoda Mutabakatın Rolü
Hem Proof of Work hem de Proof of Stake, işlemleri doğrulamak için mutabakat mekanizmalarına dayanır. Bu, her biri işlemleri doğrulamak için bireysel kullanıcılar kullanırken, doğrulanan her işlemin defter sahiplerinin çoğunluğu tarafından kontrol edilmesi ve onaylanması gerektiği anlamına gelir.
Güvenli Satın Alma İçin Kripto Para Birimi Nasıl Kullanılır?
Güvenli bir şekilde alışveriş yapmak için kripto kullanmak, ne satın almaya çalıştığınıza bağlıdır. Borsalar aracılığı ile kredi kartı ile kripto para almak ve bu alınan kripto paralar ile birçok ülkede alışveriş yapmak mümkün.
Kripto para biriminde ödeme yapmaya çalışıyorsanız, büyük olasılıkla bir kripto para cüzdanına ihtiyacınız olacaktır. Cüzdan türlerinden biri, blok zinciriyle etkileşime giren ve kullanıcıların depolanan kripto para birimini göndermesine ve almasına izin veren bir yazılım programı olan sıcak cüzdanlardır.
İşlemlerin bir tür mekanizma tarafından doğrulanması gerektiğinden anlık olmadığını unutmayın. Birçok kullanıcı sadece bu varlıkları kripto para satın al veya satma yolu ile para kazanma aracı olarak görürler ama bu varlıklar hayatımızın her alanında kullanılma potansiyeline sahiptirler.
En İyi Kripto Borsaları
Kripto para birimleri, WhiteBIT gibi kripto borsaları aracılığıyla satın alınabilir. Bu satın alma işlemlerini kripto para günlük al sat işlemleri yaparak ulaşılabilir. Bitcoin, Ethereum ve Dogecoin dahil olmak üzere en popüler kripto para birimlerinden bazılarını alıp satma olanağı sunarlar. Yine de sınırlamaları olabilir. Borsanızın bir satın alma işlemi yapmak için ihtiyaç duyduğunuz doğru kripto eşlemesini destekleyip desteklemediğini kontrol etmeniz gerekecek.
Örneğin, WhiteBIT borsasında Ethereum satın almak için bir kripto stablecoin olan USD Coin kullanabilirsiniz .
Zeiler, "Bir zamanlar kripto ticareti oldukça zordu ama şimdi, kripto acemileri için bile çok kolay" diyor. WhiteBIT borsası acemi kullanıcıların bile birkaç dakika içerisinde hesap açıp kripto ticareti yapmalarına imkan sağlayan çok kolay bir arayüze sahiptir. Bir çok yatırımcı da analistlerden kripto para al sat taktikleri alarak bu ticareti yapmaktadır ve bunun ne kadar doğru yatırım olduğu da tartışılır.
Bununla birlikte, bu borsalardan bazıları küçük kripto alımlarında çok yüksek maliyetler talep ettiğinden, ücretlere dikkat edin.
