Karapınar başta olmak üzere Konya’nın ilçelerinde 650 tane büyük obruk bulunuyor. Yeraltı sularının çekilmesiyle daha da hızlanan obruk oluşumu yerleşim yerlerini de tehdit etmeye başladı. Konya Ovası’nda çoğunlukla Karapınar ilçesinde oluşan obruklar, son yıllarda aynı bölgedeki Ereğli, Halkapınar, Emirgazi, Çumra, Cihanbeyli, Kulu, Yunak, Çeltik ve Altınekin ilçelerinde de görülmeye başlandı. Konunun önemine dikkat çeken Konya Teknik Üniversitesi (KTÜN) Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Delikan, özellikle obruk oluşabilecek bölgelerin iyi tespit edilmesinin gerekliliğine vurgu yaptı.
ANİ ÇÖKÜŞLER KARAPINAR’DA ÇOK FAZLA YAŞANIYOR!
Doç. Dr. Arif Delikan, Karapınar-Aksaray ya da Karapınar-Adana arasındaki alanın ‘obruk platosu’ olarak geçtiğini kaydetti. Bu yerlerde aslında binlerce yıl öncesinde obruk oluşmaya başladığını aktaran Doç. Dr. Arif Delikan, “Bazı obrukların ne zaman oluştuğunu bilmiyoruz. Demek ki obruklar binlerce yıl öncesinde oluşmuş ve buna devam ediyor. Obruklar önceden daha zirvelerde, dağların tepesinde veya eteklerinde meydana geliyordu. Ama şu anda o bölgelerde yer altı sularının daha derinlere inmesiyle obruklar bu sefer ovalara gelmeye başladı. Dolayısıyla yer altı sularının 100 metreye kadar indiği bölgeler oldu. Aslında zeminlerin altında boşluklar vardı ancak buralar su ile doluyordu. Bu su aşağı doğru indiği zaman, su ile dolan boşluklar boşaldığında yukarıdaki çatı yer çekimine meydan okuyamazsa çökmeler meydana geliyor ve obruklar oluşuyor. Az çökmüş obruk oluşumları çökmeyecek anlamına gelmez. Çünkü her an çökme riski var. Bu Konya’nın Karapınar bölgesinde çok fazla oluyor” şeklinde konuştu.
YER ALTI SUYUNUN ÇOK FAZLA ÇEKİLMESİ
OBRUK OLUŞUMUNU HIZLANDIRIYOR
Çözülebilen bir kaya olması, orada oluşabilecek bir karstik boşluğu deforme edecek tektonik hareketler veya aktif fayların olması, iklim şartlarının kuraklığa doğru gitmesi, suların çekilmesi, bölgedeki yer altı suyunun çok fazla kullanılmasının obruk oluşmasını hızlandırdığını açıklayan Delikan, “Havza kenarlarında da obruklar oluşabiliyor. Eğribayat tarafında bunun örneğini görmek mümkün” dedi. Ayrıca Delikan, “Obruklar merkezde az da olsa belki oluşabilir. Ama çok beklemiyoruz. Çünkü şehrin merkezi daha sağlam kayalardan oluşuyor. O yüzden biz merkezde çok fazla obruk tehlikesi görmüyoruz” ifadelerine yer verdi.
KARAPINAR’DA BAZI YERLER GÜVENLİ DEĞİL!
Konya’da obruğun en çok oluştuğu yer olan Karapınar’da bazı bölgelerin güvenli olmadığını dile getiren Delikan, Seyithacı ve Ekmekçi yaylalarında obruk oluşumunun hızlandığını söyledi. Çökme riskini barındıran yerlerin iyi bir şekilde incelenmesi gerektiğinin altını çizen Delikan, “Çökme riski taşıyan bölgelerin belirlenmesi gerekiyor. Tedbir alınması lazım. (Jeofiziksel yöntemlerle belirlenmeli) Özelikle bir yerde geçmişte obruk oluşmuşsa yine olma riski var” diye konuştu.
İNSANLAR GÖÇ ETMEYE BAŞLADI
“Obrukları tamamen bitirelim deme şansımız yok” diyen Delikan, yer altı suyu ne kadar az kullanılırsa obruk oluşumunun o kadar yavaşlayacağını kaydetti. Delikan, “Yer altından hiç su alınmasa dahi yine de bu bölgelerde obruk oluşmaya devam edecekti. Çünkü kuraklık var ve yer altı suyunu besleyemiyoruz. Yer altı suyunu kullanmazsak obruk oluşum hızını belki azaltabiliriz” dedi. Obruk oluşan bölgelerdeki insanların tedirgin olduklarından da bahseden Delikan, bazı insanların göç ettiğini ve sadece hayvanlarına bakmak için uğradıklarını aktardı. Ayrıca obruklardan gaz çıkışlarının geldiğine de dikkat çeken Delikan, bu gazların kayalardaki boşluklarda biriktiğini anlattı. Delikan, gazların boşluğun çökmesini engellediğini belirterek faylardan gaz çıktığı zaman ani çökmelerin meydana geldiğini söyledi.
YARIKLAR DA GÖRÜLMEYE BAŞLADI
Dünyayı ve Türkiye’yi etkileyen iklim değişikliğinden dolayı sorunun sadece obruk değil yarıkların da olduğunu açıklayan Delikan, şunları dile getirdi: “Konya çevresinde çok fazla yarık oluşumu var. Bu, iklim ve bölgenin jeolojik özelliklerinden kaynaklanıyor. Yarıklar, en az obruk kadar tehlike arz ediyor. Yarıklar, bazı sağlam olan yapıların yıkılmasına sebep olabiliyor. Karapınar bölgesinde bir cami yarıktan dolayı yıkıldı. Bu yarıklar; Konya merkezde, Çumra’da, Akşehir’de ve Hotamış’ta var. Farklı ilçeler ve şehirlerde de var. O yüzden yarıklara da dikkat edilmesi gerekiyor.”
