Sosyal medya ağı olan ve 2010 yılından bu yana hizmet veren İnstagram’a Türkiye’de 2 Ağustos tarihi itibarıyla erişim engeli geldi. Kararın katalog suçlar kapsamında birden fazla içerikle ilgili ihlal tespiti nedeniyle verildiği belirtilirken, Eski Hamas Gazze Şeridi Lideri İsmail Heniyye’nin ölümüyle ilgili yapılan paylaşımların kaldırılmasının süreçte etkili olup olmadığı tartışma konusu oldu. Öte yandan 2017 yılında e-ticaret özelliklerini sunmaya başlamasıyla kişi ve kurumların satış yapmasına ve satın almaya da olanak tanıyan İnstagram, bu özelliğiyle bulunduğu ülkelerin ekonomisine de katkı sağlıyordu. İnstagram yetkilileri ve Türkiye arasındaki görüşmeler devam ederken Klinik Psikolog Dr. Elmas Merve Malas ve Bilişim Uzmanı Ali İzmirli sürecin toplumsal boyutlarını ele aldı.
KATALOG SUÇLARLA İLGİLİ GEREKLİ İŞLEMLER YAPILMADI!
Konunun dijital güvenlik ve sosyolojik boyutlarını konuşan Bilişim Uzmanı Ali İzmirli, İnstagram’ın Türkiye'deki telekomünikasyon sektörünü düzenleyip denetleyen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) katalog suçları olarak adlandırılan suçlara karşı tedbir almaması nedeniyle kapatıldığına işaret etti; konuyla ilgili şunları söyledi: “Katalog suçları daha önce BTK tarafından raporlanıyordu ve sizler de bu suçlarla ilgili paylaşımlar gördüğünüzde bunu İnstagram’a şikâyet edebiliyordunuz. Ancak bazı paylaşımlar suç unsuru bulundurduğu yapılan şikayetlere, ‘şikâyetiniz incelendi, herhangi bir sorun bulunamadı’ şeklinde geri dönüşler yapılıyordu. Heniyye’nin ölümüyle ilgili yapılan başsağlığı paylaşımları bile çok kısa bir süre içerisinde kaldırılınca BTK diğer olaylara bu kadar kısa sürede müdahale edilmemesine karşın tepkisini gösterdi. İnstagram temsilcileri süreçle ilgili görüşmeye çağırıldı ve bundan sonraki süreçte nasıl yayımlanması gerektiğiyle ilgili konuşmalar yapılacak, sürecin takipçisi olacağız.”
KAPALI OLDUĞU HER GÜN, YAKLAŞIK 2 MİLYAR TL ZARAR!
Sosyal medya platformuna gelen bu yasağın ticari ve diğer kampanyaları da etkilediğini ifade eden İzmirli, ticari hacimdeki zararın büyüklüğüyle ilgili şunları söyledi: “Ticari hacmin neredeyse yüzde 80’e yakın bir kısmının internet, e-ticaret üzerinden yapıldığını düşündüğümüzde sosyal medyanın da internet ticaretine katkısının oldukça fazla olduğunu anlıyoruz. Sosyal medya platformlarının içerisinde ise görsel ve video içeriklerinin ön planda olduğu en popüler içeriğin İnstagram olduğunu söylemek mümkün. Ürün tanıtan, satış yapan ya da firmasını büyütmek isteyen birçok firma, birey bu yasaktan etkilendi. İnsanlar ve şirketler bu duruma hazırlıksız yakalandığı için bir afallama meydana geldi. Yasak sebebiyle ülkemizde ticari hacmin şu ana kadar 6 milyar TL etkilendiği ve kapalı olan her geçen gün 1.9 milyar TL zarara neden olduğu söyleniyor. Yalnızca ticari olarak değil, diğer kampanyalar da bu yasaktan olumsuz yönde etkilendi.”
META ŞİRKETİ MİLYONLARCA KULLANICI KAYBETTİ, İTİBAR ZEDELENMESİ YAŞADI
İnstagram’ın Türkiye’de kapatılması Türkiye’deki ticari hacmin etkilenmesine neden oldu ancak Meta şirketi de 50 milyonun üzerinde kullanıcı kaybetti. İki tarafın da zarara uğradığı bu anlaşmazlığın kısa sürede halledileceğini düşündüğünü söyleyen İzmirli, “İnstagram da bu süreçte hem kullanıcı kaybetmiş hem de itibar zedelenmesi yaşamış durumda. Bu sebeple kısa sürede anlaşmaya varılacağı kanaatindeyim.” ifadelerini kullandı. Yerli bir sosyal medya platformunun oluşturulabilirliği hakkında da söz alan İzmirli, Türkiye’de bu fikrin denediğini ancak internet altyapısı ve çok tercih edilmemesi nedeniyle bu ağın tutulmadığını ifade etti.
‘VPN KULLANARAK VERİLERİNİZİ AÇIKÇA TESLİM ETMİŞ OLURSUNUZ!’
İnstagram’ın Türkiye’de kapatılması sonrası Türkiye’deki bazı kullanıcılar VPN aracılığıyla farklı ülkelerden giriş yapmaya devam ediyor. Uzman İzmirli, bir ülkede yasak olan her türlü siteye erişime izin verilen VPN kullanımında aynı zamanda cihazdaki tüm ayar ve bilgilerin de teslim edilmiş olduğuna işaret ederek, ‘güvenli değil’ uyarısında bulundu. Kullanmak isteyenlere daha güvenli bir giriş önerisinde bulunan İzmirli, “Ünlü internet şirketlerinin sunmuş olduğu DNS’ler mevcut. Bu ayarlarla da İnstagram’a bağlantı sağlanabilir. Telefonlardaki veri kullanımında DNS’e çok fazla izin verilmese de wi-fi üzerinden yapılan bağlantılarda DNS kullanılabilir.” diye konuştu.
‘TİKTOK’A NEDEN UYGULANMIYOR?’
İnstagram ve Tiktok uygulamalarının global çapta kaç ülkede yasak olduğuna bakıldığında Tiktok kullanımının daha fazla ülkede yasak olduğuna dikkat çeken İzmirli, İnstagram’a gelen yasağın neden olduğu suçların Tiktok’ta da işlenmesine rağmen bu mecraya yaptırım getirilmemesinin anlamsız olduğuna dikkat çekti. Müstehcen içeriklerin sıkça yer aldığı bu platformun Türkiye’de yasak olması gerektiğini ifade eden İzmirli, “Tiktok’ta katalog suçlarına dahil sayılan müstehcen içeriklere çok daha fazla yer verilmesine ve her geçen gün artmasına rağmen bu zamana kadar bir yaptırım uygulanmadı. Bunun nedenini bilmiyoruz ancak seri bir şekilde bu platforma erişim engeli gelmeli.” şeklinde konuştu.
‘GELİŞMELERİ KAÇIRMA KORKUSU YAŞIYOR OLABİLİRSİNİZ’
İnstagram’ın kapanmasına hala alışamayan kullanıcılar bazen istemsiz olarak uygulamaya girmeye çalıştığını söylüyor. Konunun psikolojik boyutunu ele alan Klinik Psikolog Dr. Elmas Merve Malas, İnstagram kullanımını günlük yaşamın bir parçası haline getiren kullanıcılarda sosyal etkinlikler, haberler veya arkadaşlarının hayatları hakkında bilgi sahibi olamama korkusu olarak bilinen FOMO’nun (Fear Of Missing Out: Gelişmeleri Kaçırma Korkusu) tetiklenebileceğini aktardı. Olup biteni kontrol etme ihtiyacının sosyal medyadaki etkileşim ve gelen bildirimlerle giderildiğine dikkat çeken Malas, bu sayede beyinde salgılanan dopaminin kişiyi tekrar tekrar platformu kontrol etmeye teşvik ettiğinin altını çizdi.
‘DİJİTAL YERİNE ANALOG ALTERNATİFLER KULLANIN’
Zorunlu bir dijital detoks sürecine girişin kişi için zorlayıcı bir etken olabileceğine işaret eden Malas, “Sosyal medya sürekli dikkat çeken bir unsur olduğu için, kapandığında bazı kişiler başlangıçta odaklanma problemi yaşayabilir. Ancak zamanla bu kişiler, dikkatlerini daha iyi odaklayabilecekleri ve üretkenliklerini artırabilecekleri diğer aktivitelere yönlendirebilirler. Günün belirli saatlerinde hayatımızda teknolojinin olmadığı serbest zamanlar belirlenmelidir. Özellikle yemek zamanları ve yatmadan önce bu tür uygulamalar faydalı olabilir. Dijital araçlar yerine analog alternatifler kullanılabilir. Örneğin, dijital takvim yerine bir ajanda kullanın, dijital notlar yerine kâğıt notlar alın. Haftanın belirli günlerini tamamen dijital detoks günleri olarak belirleyin. Dijital hijyen alışkanlıkları geliştirin. Ekran süresini sınırlayın, düzenli aralıklarla ekran molaları verin ve yatmadan önce ekran kullanımını azaltın.” diye konuştu.
