İran'ın, ülke içerisindeki aşırı doğal gaz tüketimi ve ABD'nin yaptırımlarından kaynaklı yatırım eksiklikleri nedeniyle 2025 yılından itibaren doğal gaz ithalatçısı durumuna düşebileceği ve gaz kesintilerine gidebileceği belirtiliyor.
ABD Enerji Enformasyon İdaresinin (EIA) verilerine göre, Rusya, 47 trilyon metreküple dünyada kanıtlanmış en fazla doğal gaz rezervine sahipken İran da 34 trilyon metreküple en fazla gaz rezervlerine sahip ikinci ülke konumunda bulunuyor.
Buna göre, dünyadaki gaz rezervlerinin yüzde 16'sına sahip İran, üretimde ise ABD ve Rusya gibi diğer doğal gaz üreticisi ülkelerin gerisinde kalıyor. İran yönetimi bu durumu yaptırımlar, mali kaynak yetersizliği ve gerekli yatırımların yapılamaması gibi nedenlere bağlıyor.
İran Enerji Yüksek Konseyinin hazırladığı raporda da ülkede gerekli yatırımların yapılamaması ve israfın önüne geçilememesi halinde 2025 yılından itibaren doğal gaz üretim-tüketim dengesinin eksiye düşebileceği ve doğal gaz üretiminin tüketimi karşılamayacağı uyarısında bulunuldu.
İran Enerji Haber Ajansı SHANA'nın haberine göre, Petrol Bakan Yardımcısı Muhsin Hocestemehr 11 Kasım'da yaptığı açıklamada, ülkedeki doğal gaz ve petrol projelerinin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi için 89 milyar dolarlık bir yatırıma ihtiyaç olduğunu belirterek, "Doğal gaz üretiminin telafisi için bazı planlar yapıldı. Bunlar hayata geçirilemezse 2025 yılında gaz ithalatçısı ülke durumuna geleceğiz." ifadelerini kullandı.
Basra Körfezi'ndeki Güney Pars ve Kuzey Pars Doğal Gaz Sahaları başta olmak üzere ülkenin güneyindeki 10 doğal gaz sahası için ilk etapta 11 milyar dolarlık yatırım planlandığını kaydeden Hocestemehr, planlanan yatırımın 4 milyar dolarının Kuzey Pars sahasının geliştirilmesi için kullanılacağını ve bunun sağlanması halinde günlük üretimin yaklaşık 100 milyon metreküp artırılacağını söyledi.
Ülkedeki doğal gaz tüketiminde rekor artış
Petrol Bakan Yardımcısı Mecid Çegini, İran'da 12 Avrupa ülkesinin toplamından daha fazla doğal gaz tüketildiğini ve aşırı tüketim nedeniyle arzda kısıtlamalara gittiklerini ve ihraç edilen doğal gaz miktarını da azaltacaklarını açıkladı.
Ulusal Gaz Şirketi ise İran'da günlük 800-900 milyon metreküp doğal gaz üretildiğini ve 23 Kasım'da ülkedeki doğal gaz tüketiminin 748 milyon metreküpe ulaşarak rekor kırdığını duyurdu. Ulusal Gaz Şirketi Sevkiyat Müdürü Muhammed Rıza Culayi de 24 Kasım'da konuyla ilgili yaptığı açıklamada, ülkedeki tüketimin Avrupa ülkelerinin tükettiği gaz miktarının üç katına çıktığı ve bu durumun devam etmesi halinde gaz sevkiyatlarında sıkıntıların ortaya çıkacağı uyarısında bulundu.
Culayi, tüketimdeki artış nedeniyle ilk aşamada bazı sanayi tesislerine gaz tedarikinin kısıtlandığının da bilgisini verdi.
Ülkede özellikle son haftalarda doğal gaz tüketimindeki aşırı artış nedeniyle yetkililer de halka tüketimi sınırlama çağrısında bulunuyor.
İran Petrol Bakanı Cevad Oci, evlerde, ticari işletmelerde ve sanayi alanında doğal gaz tüketiminin geçen yıla oranla yüzde 22 arttığına işaret ederek, fazla tüketim yapan abonelerin tarifelerini artıracaklarını ve normal tüketimin üstüne çıkan abonelerin doğal gazın sübvanse edilen miktarının bir kısmını geri ödeyeceğini söyledi.
Oci, yapılan denetimlerde fazla enerji tükettikleri belirlenen kurumlardan 1428 binine uyarı verildiğini ve 124 işletmenin de gazının kesildiğini aktardı.
İranlı Bakan, halka enerji tüketiminin azaltılması ve tasarrufun sağlanmasıyla ilgili önerilerini de şöyle sıraladı:
"Vatandaşlarımız birkaç basit yöntemle tüketimi minimize edebilir, sıcaklık derecesini 18-21 arasında tutarak, makine-motor dairesinin bakımının yapılması, sıcak kıyafetler giyerek, evden ya da iş yerinden çıktıklarında ısıtıcıları kapatarak israfın önlenmesine yardımcı olabilirler. Tüm vatandaşlardan fazla ve gereksiz ısıtma cihazlarını kapatmalarını rica ediyoruz."
Sanayi bölgelerine ve evlere verilen doğal gazda kesintiler yaşanabilir
Ekonomist Murteza Zamani ise konuyla ilgili ülke medyasına yaptığı değerlendirmede, İran'da doğal gaz giderlerinin büyük bir bölümünün devlet tarafından sübvanse edildiğini ancak enerjinin verimli kullanılmadığını belirtti.
Zamani, "Ülkemizdeki gaz tüketimi standartların çok üstünde ve servet çarçur ediliyor." eleştirisinde bulundu.
Arzda yaşanan sıkıntı nedeniyle yaz aylarında elektrikte yaşandığı gibi bu kış da doğal gazda ciddi kesintilerin olabileceği belirtiliyor. "Eghtesadonline" adlı haber sitesinin haberinde, sanayi bölgelerine ve evlere verilen doğal gazda kesintiler yaşanabileceğine dikkati çekildi.
İran Meclisi Sanayi Komisyonu Başkan Yardımcısı Cevad Hüseynikiya de kesintilerin asgari düzeyde kalması için Meclis olarak aktif olacaklarını ve gerekli önlemleri alacaklarını söyledi.
