Geçtiğimiz hafta Eylül ayı cari işlemler dengesi açıklandı ve ülke olarak son iki aydır (Ağustos –Eylül) Cari fazla verdiğimizi net olarak görmüş olduk. Detaylara geçmeden önce isterseniz ufak saptamalar yapalım.
SORULAR
Türkiye’de kronik bir hastalık haline gelen “Cari Açığın” en büyük kalemi elbette ki “Dış Ticaret Açığı” yani ülke olarak dış ticaret açığını ne kadar azaltırsak, cari işlemler açığını da öyle azaltmış oluruz. Peki, mevcut durumda öyle mi olmuş?
Dış ticareti son aylarda etkileyen en önemli parametre döviz kurunun aşırı değerlenmesi oldu. İhracat artışının, ithalattaki azalmanın ve bağlantılı olarak dış ticaret açığının hızlı bir şekilde düşmesini son yazılarımızda detaylı olarak incelemiştik. Peki, son haftalarda yazdıklarımızın sonuçlarını reel olarak Cari Açığa pozitif katkı verdiğini görüyor muyuz?
O ZAMAN DETAYLARA GEÇELİM
(Ağustos’ta 1.9), (Eylül’de ise, 1.8) milyar dolar cari fazla verdik. Dolayısıyla son 2 aydaki toplam cari fazlamız ise, 3.7 milyar dolar oldu. Geçen yıl Eylül ayında, 4.4 milyar dolar açık verirken, 2018 Eylül ayında ise, 1.8 milyar dolar fazla vermişiz. Aynı dönemlerdeki ayları analiz ettiğimizde ise, 6.7 milyar dolar pozitif yönde artış söz konusu.
Peki ya döviz kuru analizi yaparsak karşımıza nasıl bir sonuç çıkacak? Ortalama döviz kurundaki (2017-2018)Eylül ayları itibariyle artış oranı % 80’ler civarında olduğunu söyleyebiliriz. Eylül aylarını dış ticaret açığı bağlamında mukayese ettiğimizde ise, Eylül 2017’de 8.1 milyar dolar olan dış ticaret açığımız, Eylül 2018’de 1.8 milyar dolara düşmüş dolayısıyla sadece dış ticaret dengesi bağlamında düşüşün ortalamasını % 90’lar seviyesinde olduğunu görüyoruz ki buda bize döviz kuru ve dış ticaret dengesi arasındaki paralelliği net olarak gösteriyor. Yani döviz kurundaki artış oranı ve dış ticarette açığındaki düşüş oranları birbiri ile uyumlu olduğunun resmi net bir şekilde karşımızda.
DIŞ TİCARET BAĞLAMINDA ÖNÜMÜZDEKİ FIRSAT VE TEHDİTLER
BREXIT yani İngiltere’nin AB’ çıkma süreci ki, 2019 yılının Mart ayında çıkma sürecinin tamamlanması bekleniyor. Peki, bunun bizimle ne alakası var? Diye sorular aklımıza gelirse iki temel parametre üzerinde tartışabiliriz.
- İngiltere’nin çıkma sürecinin sonlarına gelindiği bu dönemlere doğru Euro’nun dolar karşısında değer kaybetmesi
- AB’den çıkacak olan İngiltere’nin Gümrük Birliğine devam edip etmeyeceği ve olası senaryolara göre İngiltere –Türkiye Serbest Ticaret Anlaşması
Birinci kısmı incelersek; Türkiye ihracatının ortalama %50’ni AB’ye yaptığı ve ithal girdileri de ağırlıklı olarak ABD Doları cinsinden yaptığımız varsayımıyla, Euro’nun dolar karşısında değer kaybetmesi, AB pazarındaki ihracat sürecinde olumsuz bir kur baskısı oluşturur. (Yine kur yine kur)
İkincisi ise, en fazla ihracat yapığımız ülke sıralamasında ikinci sırada yer alan ve dış ticaret fazlası verdiğimiz İngiltere ile mevcut gümrük birliğinden kaynaklı oluşacak aksaklığın ihracatımıza olası etkisi (Ticaret Bakanlığının mutlak surette olası senaryolar üzerinde çalışması gereken bir konu)
PETROL FİYATLARI
ABD’nin İran ambargosuna yumuşak geçişi ve bazı ülkelere verdiği ayrıcalıklar ile birlikte petrol fiyatlarında artış beklentisi gerçekleşmedi hatta daha öncesinden başlayan düşüş trendi devam etti. Örneğin Brent Petrolde Ekim ayının başında 85 dolar ile zirve yaparken, aşamalı bir düşüşle 66 dolarlar seviyesine indi ama petrol fiyatlarındaki oynaklık hala devam etmekte. Enerji ithalatçısı olan ülkemiz için petrol fiyatlarının seyri (yukarı ya da aşağı yönlü) Dış denge açısından ayrı bir önem arz etmekte. Dolayısıyla petrol fiyatlarındaki önümüzdeki dönemlerde oluşabilecek yeni denge fiyatı ayrı bir etki alanı olarak gözükmekte.
HAKSIZ FİYAT ARTIRIMLARI
Geçen haftaki yazımda düşen döviz ile birlikte firmaların fiyatlarını indirmeleri gerektiği konusunda ayrı bir başlık atmıştım. İşte bu kapsamda denetim görevi yapan Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı mobil uygulamayı telefonlarınıza indirirseniz haksız fiyat artırımı yapan firmaları anında fotoğraflarını çekerek Bakanlığa bildirebiliyorsunuz. Uygulamanın ismi “HFA Bildirim” açılımı ise, (Haksız Fiyat Artırım Bildirim) Şikâyetlerinizi bildirmek için mobil uygulamayı telefonunuza indirdikten sonra üye olmak gerekiyor
SONUÇ: “ Ülke için ne kadar Cari Fazla, o kadar arkanı yasla”