Yaklaşık 70 milyon yıldır yeryüzünden silindiği düşünülen ve halk arasında dinozor balığı olarak bilinen Latimeria, Endonezya’nın Maluku Takımadaları’nda yeniden görüntülendi. Canlı fosil olarak tanımlanan bu nadir tür, ilk kez kendi doğal yaşam alanında, canlı ve serbest halde kameralarla kayda geçti.
Çarpıcı keşif, sualtı fotoğrafçısı ve kâşif Alexis Chappuis liderliğindeki UNSEEN Expeditions tarafından gerçekleştirildi. Araştırma, dalış saatleri üreticisi Blancpain desteğiyle yürütülen geniş kapsamlı bir bilimsel misyonun parçası olarak hayata geçirildi. Keşif sırasında Latimeria menadoensis türüne ait bireyler, 145 metre derinlikte görüntülendi.
Canlı fosilin hikâyesi: dinozor balığı latimeria’nın kısa tarihi
Latimeria, ilk olarak 1938 yılında Güney Afrika kıyılarında bir balıkçının ağına takılan örnekle bilim dünyasına yeniden kazandırılmıştı.
400 milyon yıl öncesine dayanan fosil kayıtları nedeniyle bu tür, genellikle “yaşayan fosil” veya “dinozor balığı” olarak anılıyor. 20. yüzyılın en önemli doğa tarihi keşiflerinden biri olarak kabul edilen bu bulgu, türün hayatta kalmayı başardığını gösterdi.
Bugün Batı Hint Okyanusu’nda yaşayan Latimeria chalumnae ve Endonezya’ya özgü Latimeria menadoensis olmak üzere dünya üzerinde bilinen iki Latimeria türü bulunuyor. Bu iki tür de Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) Tehdit Altındaki Türler Listesi’nde yer alıyor. İlk tür “kritik tehlikede”, Endonezya türü ise “hassas” kategorisinde sınıflandırılıyor.
Teknik Zorluklara Rağmen Tarihi Keşif
Keşif, Ekim 2024’te yapılan sabah dalışlarında gerçekleşti. Ekip, 125 metre derinliğe ulaşmak için kapalı devre solunum sistemleri ve trimiks gaz karışımı kullandı. İlk karşılaşma yaklaşık beş dakika sürdü; ikinci karşılaşma ise sekiz dakika boyunca devam etti. Dalgıçların yüzeye dönmeden önce saatlerce dekompresyon yapması gerekti.
Araştırma, 2020’den bu yana süren derin resiflerin ve mesofotik bölgelerin (30-150 metre derinlik) biyolojik çeşitliliğini belgelemeye yönelik uzun soluklu bilimsel çalışmaların bir parçası. Bu bağlamda Maluku takımadalarında görüntülenen Latimeria örneği, bu türün Endonezya’daki dağılımı hakkında önemli veriler sunuyor.
Yeni Tür İddiası Şimdilik Gündemde Değil
Araştırma ekibi tarafından hazırlanan makale Nature dergisinde yayımlandı. Çalışmanın başyazarı Alexis Chappuis, henüz “Maluku’ya özgü yeni bir Latimeria popülasyonundan söz etmek için erken” olduğunu belirtiyor. Ancak Sulawesi ile Batı Yeni Gine arasında konumlanan bu geniş bölgenin yalnızca tek bir bireyi barındırmasının olasılık dışı olduğunu da ekliyor.
Chappuis, “2022’den bu yana Maluku takımadalarının mesofotik mercan ekosistemleri üzerine yürüttüğümüz çalışmalar, Latimeria’nın yalnızca varlığını değil, bu tür için elverişli habitatların varlığını da kanıtlıyor,” diyerek bölgenin ekolojik önemine dikkat çekiyor.
Gelecek Çalışmalar için Umut Verici Sonuçlar
Chappuis, gerçekleştirilen keşfin Latimeria türüne zarar vermeyen yeni araştırma yöntemlerine kapı aralayabileceğini belirtiyor:
“Örneğin gelecekte canlı bireylerden yerinde DNA örnekleri alınarak, bu örneklerin yapısı, genetik çeşitliliği ve Endonezya’daki dağılımı hakkında detaylı bilgiler elde edilebilir.”
Chappuis sözlerini şöyle tamamlıyor:
“Bu keşfin, Endonezya’nın doğu sularının denizel biyoçeşitlilik açısından taşıdığı önemi bir kez daha göstererek, hem yerel hem ulusal ölçekte koruma çabalarını artırmasını umuyoruz.”
