Tel işleme sanatı olan telkâri, ince tel haline dökülen gümüş, altın ve bakırın bükülmesiyle oluşturulan küçük motiflerin bir araya getirilmesi olarak tanınıyor. Milat’tan Önce 3 bin yılına kadar geçmişe sahip olan telkâri, geçmişten günümüze kadar süregelen ince bir sanat işi olarak günümüzde hala yaşatılıyor. Altın ve gümüşün yüzyıllardır dantel işlendiği telkâri sanatı, her el sanatı gibi ayakta kalmaya çalışıyor. Kuyumculuk sektöründeki endüstrileşmeyle yaşam alanı daralan sanatın ustaları, telkâri işlemeciliğini bugüne kadar taşımayı başardı. Mardin Midyat, Ankara Beypazarı ve Trabzon Telkari sanatının yaşatıldığı merkezlerin en önemlileri arasında yer alıyor. Hz. Mevlâna’nın 744. Vuslat Yıldönümü Uluslararası Anma Törenleri kapsamında Konya’ya gelen ve telkâri sanatını buraya gelen yerli ve yabancı misafirlere tanıtan Mardin Kültür ve Turizm Müdürlüğü Telkâri SanatçısıÖmer Ayselin, telkâri hakkında önemli bilgiler verdi. Telkârinin çok ince ve zor bir sanat olduğunu belirten Ayselin, “Telkâri aşk işidir” dedi. 

22 YILDIR TELKARİ SANATI İCRA EDİYOR

Ayselin, 8 yaşında başladığı telkâri sanatını 22 yıldır sürdürdüğünü söyledi. Telkârinin tarihte önemli bir yeri olan sanat dalı olduğunun altını çizen Ayselin, telkârinin M.Ö. 3 bin yılına kadar dayandığını söyledi. Ayselin, “Bu sanat 12. Yüzyıldan sonra Musul Osmanlı’ya gelmiştir. Motiflerde kullanılan şekil çoğu zaman vavı hatırlattığı için Osmanlı’da bu sanat vav işi olarak geçiyor” dedi.  Telkârinin yapılış aşamalarını ve nasıl yapılması gerektiğini anlatan Ayselin, “5 yapım şekli vardır. Telkâri yapılırken milyem ayarının 9,25 değil de 9,50milyem yani ayarının daha yüksek olmasıdır. Daha iyi işlensin diye böyle yapılır. Milyem işi olarak bilinir. Telkâri toz haline getirilmiş kaynakla yapılır. Tel çekme, şekil hazırlama, tavlama, kaynak gibi aşamaları vardır. En önemli aşama tel çekmedir. Çünkü ince telleri işlemesi oldukça zordur. Telkâride 3 metal kullanılır; bakır, gümüş ve altın” ifadelerini kullandı. 

EN FAZLA 100 USTA ÇIKAR

Telkârinin Mardin, Trabzon başta olmak üzere birkaç ilde yaygın olduğunu belirten Ayselin, telkârinin yaşatılmasıyla ilgili olarak şunları söyledi, “Bakır genelde Trabzon’da işlenir. Tepsilerde, çay kaşıklarında gibi. Mardin gümüş Telkâride dünya birincisi diyebiliriz. Trabzon hasırında da altın telkâri kullanılır. Mardin’de telkârinin yaygın olmasının sebebi Mezopotamya Ovası’nın ve geçmişten bu yana yaşamın yaygın olduğu yerler olduğu için burada yaygın geçmişten bu yana. Telkâri aşk işidir. Ustası çok fazla kalmadı. En fazla 100 usta ya çıkar ya çıkmaz. Telkâri çok değerli hale geldi. Halk Eğitim Merkezlerinde kurslarda belli başlı desenler yapılıyor. Bu ne kadar yeterli olur yaşatılması için bilmiyorum.”

ABDULLAH AKİF SOLAK

Editör: TE Bilişim