Selçuklu döneminin en önemli eserlerinden olan Alaeddin Camii, Konya’nın önemli tarihi mirası arasında yer alıyor. Camii, bir hüyük üzerinde yer aldığı için daha önce çeşitli kayma ve oynamalara maruz kalsa da, yapılan müdahalelerle bugüne kadar ayakta durabildi. Birçok kez restorasyon ve onarım gören Alaeddin Camii’de, son dönemlerin en geniş çaplı restorasyonuna tabi tutuluyor. Camide uzun süredir devam eden restorasyon çalışmalarıyla cami aslına uygun bir şekilde yapılıyor. Daha önce yapılan yanlış uygulamaların da ele alındığı çalışmalarla, cami büyük oranda orijinal özelliklerine kavuşmuş olacak. Büyük bir bölümünün bittiği restorasyon çalışmaları, çini işlerinin de tamamlanmasıyla tamamen sonlandırılmış olacak.
BİRÇOK KEZ ELE ALINDI
Konya Vakıflar Bölge Müdürü İbrahim Genç, Alaeddin Camii’nde yapılan restorasyonun detaylarını paylaştı. Alaeddin Camii’nin önemine dikkat çekerek, Selçuklu döneminin en önemli eserlerinden biri olduğunu söyledi. Caminin bugüne kadar birçok kez restorasyon ve onarıma maruz kaldığını hatırlatan Genç, “1980-1994 arasında “14 sene ibadete kapalı olarak esaslı müdahaleler yapılmış. Alaeddin Camii bir hüyük üzerinde olduğu için, kaymalar olmuş. Statik ağırlıklı çalışmalar olmuş. Takviye ve güçlendirmeler yapılmış. Eksik kalan ufak tefek eksiklikler1995’te tamamlanarak tekrar ibadete açılmıştı. Daha sonra sıva, badana gibi küçük çaplı onarımlar yapılmıştı” dedi.
BÜTÜNCÜL BİR YAKLAŞIM SERGİLENDİ
Bugüne kadar yapılan çalışmalar içerisinde bazı yanlış uygulamaların da göze çaptığını aktaran Genç, şuan yapılan restorasyon çalışmalarında bu durumu da ele aldıklarını vurguladı. Bu anlamda geniş çaplı bir çalışma yürüttüklerini dile getiren Genç, şunları kaydetti, “Bugüne kadarki yapılan müdahalelerde çok farklı müdahaleler olmuş. Malzeme farklılıkları var, uygun olmayan görsel ilişkiler var, yanlış görülebilecek olan geniş anlamdaki müdahaleleri son restorasyon çalışmamızda ele aldık. Malzeme birliği, görsel bütünlüğü, restorasyon yaklaşımlarının en geniş şekilde doğruluğunu göz önüne alarak bir restorasyon yapıyoruz. Malzeme bütünlüğü, orijinalliğine en uygun malzemeyi göz önüne aldık. Geçmişte yapılan müdahalelerin de yenilenebilir olan ama doğru olarak yenilenebilir olanları ele aldık. Geçmiş sıvalar büyük oranla çimento ağırlıklıydı şimdi horasan sıva yapıyoruz. Belki 5-6 çeşit taş cepheler oluşmuş, 4-5 çeşit tuğlayla bağlantılı cepheler oluşmuş. Betondan tuğla yapılmış, tuğla gibi yerine koyulmuş. Zemin sıvanmış, boyayla tuğla taklidi yapılmış. Veya tuğla kullanılması gereken yerde farklı malzeme kullanılmış. Farklı taşlar kullanılmış. Dolayısıyla biz burada görsel bütünlüğü, malzeme bütünlüğünü en iyi şekilde yapmaya çalışıyoruz. Daha önce tamamen yıkılıp yeniden yapılan yerler dışında, diğer kısımları her şeyiyle “orijinal” bir şekilde yapmaya çalıştık.”
RESTORASYONDA SONA YAKLAŞILDI
Alaeddin Camii’nde yapılan restorasyon çalışmalarının detaylarını paylaşan Genç, şu bilgileri verdi, “Yapı alan itibariyle büyük olduğu için tamamen ibadete kapalı değil. Yarısını açık tutarak yarısını kapatarak restorasyon yapmaya çalıştık. Doğu kısmının restorasyonu bitti orada ibadet yapılabiliyor. Batı kısmında çalışmalar devam ediyor. Batı kısmı özellikli olan kısım daha çok. Mihrap orda, minber orda, sultan mahfili orda. Ayrıca avluda türbeler var. Orada geçmişte mezarlık olduğu için onlar biraz gözardı edilmiş. Şimdi onları da ele aldık. Yok alan türbe vardı onu göz önüne aldık. Yeniden proje tadilatları yaptık. Her eksikliğe göre projetadilatları yaptık. Tadilat projeleriyle alakalı şuanda Sultan Türbelerinin çini sandukalarıyla ilgili bir eksiğimiz var onu tamamlamaya çalışıyoruz. Onun dışında projelerle ilgili bir eksiğimiz kalmadı. Devam eden restorasyonda da çini işi dışındaki işimiz az kaldı. Bir mihraptaki eksik çiniler yapılacak. Avluda sultan türbelerindeki üst örtüsü yenilendi. Diğer defin yapılan türbenin üst örtü onarımı bitti. Mezar katındaki onarım bitti. Onun dışında avludaki diğer uygulamalar da aşağı yukarı tamamlandı. Yıkılmış olan Osmanlı Türbesini bitirdik. Mezarlık olan kısımların tamamında mezar görüntüsü yok olmuştu, hiçbir şey kalmamıştı. Biz en azından mezarlık olduğunu gösteren simgesel olarak sanduka gibi taştan mezarlar yaptık. Yanlış kullanımları engellemek için bunu yaptık. Dış cephelerde işi bitirdik. Özellikle Taç Kapısı’nda çok büyük ayrılmalar, açılmalar vardı, eksikler vardı, yanlış malzemelerle tamamlamalar vardı. Onu da bitirdik. Cami şuanda görsel olarak ortaya çıktı. Doğu kısımda iç bölümde hiç eksik kalmadı.Şuanda çinilerin üretim süreci devam ediyor. Bu durum bizim dışımızda geliştiği için, restorasyonun bitimiyle ilgili bir öngörü yapmak zor. Ama amacımız en kısa sürede bitirmek. Doğu kısmı açıldığı için ibadete engel bir durum kalmadı zaten, eksiksiz bitirelim istiyoruz.”
SAHİP ÇIKILMADIK ESER BIRAKMAYACAĞIZ
Konya Vakıflar Bölge Müdürü İbrahim Genç, bölgede devam eden diğer restorasyon çalışmalarıyla ilgili de bilgi verdi. Konya ve bölgesinin eski eser açısından oldukça zengin bir bölge olduğunun altını çizen Genç, hedeflerinin sahip çıkılmadık eser bırakmamak olduğunu vurguladı. Bu hedef doğrultusunda hızlı bir şekilde çalışmaların sürdüğünü dile getiren Genç sözlerini şu bilgileri paylaştı, “Ramazan öncesinde bile 3-4 caminin restorasyonunu bitirerek ibadete açtık. Akşehir Hasan Paşa İmaret Camii’nde restorasyon devam ediyor. Ana kubbesiyle ilgili projesini oluşturmaya çalışıyoruz. O çalışma biraz uzun sürdü ama karşımıza beklenilenin ötesinde bir durum çıktı. Kubbeyle ilgili konu dışında diğer kısımlar epeyce tamamlandı. Doğanhisar’da Ulu Camii’nin restorasyonunda eksikler vardı, onların hepsini tamamladık. Yine Doğanhisar’da Pazar Camii var, o camiyle ilgili projeler bitmek üzere. Yeniden restorasyon projeleri çiziliyor. O da bitmek üzere. Beyşehir Eşrefoğlu’nda çini hariç çalışmaları epeyce toplamıştık. Çinilerle ilgili kararı da aldık onlar da tamamlanacak. O zaten ibadete açık bir engel de yok. Bozkır Ulu Camii ibadete açtık, minaresinde restorasyon devam ediyor. Yine Bozkır Söğüt’teki camide restorasyon tamamlandı. Karapınar Reşadiye Camii restorasyonu bitti bayram öncesi ibadete açıldı. Ereğli’de bir hamamımız vardı oranın restorasyonu bitti ama sözleşmeyi feshettik. Çünkü müteahhidin bir eksiği vardı onu doğru tamamlamadığı için. Onu da ayrıca tamamlayacağız. Merkezde Araplar AK Camii Bayram öncesi restorasyonun bitirip açtık. Keçeciler Camii’nde restorasyon devam ediyor. Şerafettin Camii minaresi dahil, güçlendirmeleri, sağlamlaştırmaları, tezyinat ve hat çalışmaları dahil restorasyonu yapılıyor. Geçmişte tezyinat ve hat yazılarında büyük yanlışlar yapılmış. Bunları temizleyince altta zaten orijinalleri çıktı. Buna göre projeyi yenileyince eksiksiz burayı da tamamlayacağız. Aksaray ve Karaman’da da devam eden işlerimiz var. Karaman’da Kale bölgesinde 3 işimiz devam ediyor. Ermenek’te devam eden 3 işimiz var. Aksaray’da da devam eden önemli çalışmalarımız var. 2 sene içinde neredeyse 30 eser restorasyon yaptık. Projeler de önemli bu noktada. Eserlerin geleceğe taşınması açısından. Bu anlamda Bölgemizdeki 10-15 küçük eser dışında önemli tüm eserlerin projelerini tamamladık. Kalan o 10-15 eserin de projelerini tamamlayacağız. Bu anlamda bölgemizde hem proje anlamında hem restorasyon anlamında sahip çıkılmamış eser bırakmamayı hedefliyoruz. Bu anlamda da sona yaklaştık.”
ABDULLAH AKİF SOLAK
