Günümüz koşullarında her ne kadar araçlarda güvenlik donanımları eskiye nazaran artmış olsa da zaman zaman üzücü trafik kazaları meydana gelebiliyor. Dikkatsizlik ve kural ihlali kazalarda başat faktörler olmakla birlikte araçların bakımsızlığı ve özellikle aracın hareket mekanizmasındaki en önemli parçası olan lastiğin de bakımsız olması kaza riskini artırabiliyor. Yılların vermiş olduğu deneyimle baba mesleğini devam ettiren Cemaloğlu Lastik sahibi Mustafa Kabar, kış mevsiminin arifesinde olduğumuz bu dönemde lastiğin önemini anlattı.
Mustafa Bey öncelikle sizi tanımak isteriz, bize kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
1969 yılında Konya’da doğdum. Seydişehir Ortakaraviranlıyım. Bu mesleğe yaz tatilinde babamın yanına yardıma giderek başladım. Baba mesleğidir. 1979 yılından bu yana bu işle meşgul oldum. Okul bitti, askere gidene kadar lastik işine devam ettim. Babam da 1964 yılından bu yana lastik sektöründe bulunmuş. Lastik kaplama işi yapmış başka birinin yanında. Babam kendi dükkanını açtıktan sonra ben de onun yanında bulundum. Eski Garaj’ın bulunduğu alanda iş yerimiz vardı. Orası belediyenin yıkım kararının ardından kapandı. Birkaç yıl önce de buraya geldik.
Bugüne gelinen süreçte farklı lastiklerin servis ve bayiliğini yaptık. Farklı markalardaki lastiklere ilişkin tecrübemiz oluştu. Yine lastikle birlikte akü bayilikleri de yaptık. Son 4 yıldır Lassa’nın bayiliğini yapıyorum. İlkokul mezunuyum. İşimle meşgulüm.
Lastiğin güvenlik açısından ne kadar önemli olduğunu biliyoruz ama lastiğe ilişkin püf noktalarını bir de sizden dinleyebilir miyiz?
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, lastiği yaşatan şey havadır. Hava olmazsa lastik bir işe yaramaz. Bu yüzden lastik basıncı da lastik kadar önemlidir. Lastik basıncı aracın yol tutuşuna doğrudan etki eder. Lastiğiniz ne kadar iyi olursa olsun, basıncı dengeli değilse, fabrika verilerine uygun değil düşük veya yüksekse ani direksiyon hareketlerinde yolu kavrayamaz. Hatta inik lastik arabayı bile devirir.
Lastiği önemli kılan şey nedir, bir araç için lastik neden önemlidir?
Lastiğin kauçuğu çok önemlidir. Lastik dişsizdir ama kauçuğu tazedir yolu tutar. Kauçuk eski ise bayat ise ne kadar dişli de olsa yolu tutamaz.
Uzun yolda yanak payı düşük olan lastiği kullanmak doğru olanıdır. Yanak payı düşük olan lastik yolu daha iyi kavrar, virajlara daha iyi girer ve savrulmaz. Ama bu araç daha çok şehir içinde kullanılacaksa yanak payı daha yüksek olmalıdır. Çünkü yanak payı düşük olan lastik aracın daha çok sarsılmasına, süspansiyonunun daha az olmasına neden olur. Çukurda ve kasislerde vurur. Isınmadığı sürece de kayar.
Peki lastik alırken neye dikkat etmeliyiz?
Lastikte dişten ziyade yeni olması önemlidir. Arabaya bindiğin zaman kendin hissedeceksin, kendin bileceksin. Yeni lastik aldım patlamaz, kaymaz dememek gerekir. Aracınıza iyi çok iyi bir marka lastik takmışsınızdır ama yolda durmayıp kayabilir. Sıradan bir lastik almışsınızdır kaymayabilir. Yani lastiğin kalitesi kullanım alanına göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle lastik kalitesinin belirleyicisi sürücü olmalıdır. Aracını daha çok nerede, hangi arazi ve yol koşullarında kullanıyorsa ona uygun lastiği tercih etmelidir.
Bazı kışlık lastikler yazın kayıyor. Bu da kauçuk karışımlarının değişmesinden kaynaklandı. Özellikle iyi markaların kışlık lastiklerini yazın kullanamazsınız. Bazen bu şekilde şikayetler de alabiliyoruz. Kışlık lastikler yazın kayabiliyor, yazlık lastikler de zaten kışın hiç tutmaz. Hava şartlarına, doğa şartlarına ve mevsimine göre değişken şartlara uygun lastikler yapılmış. Artık yol güvenliği açısından bunlara dikkat etmek gerekir.
Yazlık lastiğin de kendi içinde onlarca çeşidi var. Aynı marka lastiğin normal koşullar için ürettiği lastik de var, arazi koşulları için ürettiği lastik de var. Siz şehir merkezinde arazide kullanılacak bir lastiği alıp aracınıza takmışsanız, o lastik elbette ki sizi memnun etmez. Burada sizi yönlendirecek olan lastikçinizdir. Bu çok önemlidir. Paranızın boşa heba olmaması için lastikçinizle aracınızı nerede kullanacağınızı muhakkak paylaşın. Çünkü dediğim gibi aynı marka ve modeldeki lastiğin içinde bile kullanımına göre değişkenlikler olabiliyor.
Lastiğin yanı sıra jant çeşitleri de satıyorsunuz. Özellikle çelik alaşımlı jantları birçok araçta görüyoruz. Jantla ilgili dikkat edilmesi gereken bir husus var mı?
Jantın da aracınıza ve lastiğinize uygun olması çok önemlidir. Özellikle gençler aracın jantını değiştiriyor. Jant geniş ama lastik o ebatta değil, ne olacak o durumda? Aracın güvenliği ve emniyeti için ebatların uyması lazım. Lastik ile jant arasında yüzde 10 büyüklük küçüklük, genişlik, darlık farkı olabilir. Ama yüzde 50 değişkenlik de olmaz.
Şanzımana bile etki ediyor. Şanzımanı bozduğu dahi oluyor. Bu yüzden orijinal ürün olarak üzerinde gelen ne varsa onu kullanmak gerekir. Yani usulüne uygun olanı tercih etmek gerekir. İyi, bakımlı ve sağlam bir lastiğin hayat kurtardığını unutmamak gerekir. Yanlış ilaç bir kişiye, yanlış lastik belki de yüzlerce kişiye zarar verebilir. Kurallara uymanın bir bedeli, uymamanın bin bir türlü bedeli vardır.
Son dönemde artan lastik fiyatlarına ilişkin değerlendirmeniz nedir?
Lastikte yüzde 40 gibi bir devalüasyon oldu. Ama lastiğe son 10 yıldır gözle görülür bir zam yapılmıyordu. Lastik fiyatları markasına göre de değişmekle birlikte genelde son 10 yılda aynı seyirde devam etti. Tabi son dönemde dövize endeksli ve ithalata bağlı tüm ürünlerde olduğu gibi lastik fiyatlarında da bir artış söz konusu oldu. Olmak zorundaydı aslında. Bu işin şöyle bir boyutu da var, adamın lastiği kötü ama lastik önemli değil deyip jant alıyor. Jantını önceleyebiliyor.
Yıllardır bu mesleği yapıyorsunuz. Genel itibariyle toparlayacak olursak lastik almaya gelenlere neleri tavsiye edersiniz?
Kulaktan doğma bilgilerle lastik almayın, bilerek alın. Bir başkası bir lastik almıştır, onun hoşuna gitmiştir. Bu sizin aracınızda aynı performansı gösterecek diye bir kaide yok. Aynı markanın kendi içerisinde onlarca çeşidi var. Lastiğin üretim tarihine de çok fazla takılmamak gerekir. Lastiğin içerisinde bir koruyucu madde var. Bu madde lastiğe hava verdikten sonra devreye girer. Lastik için en kritik zaman da lastiğin takıldığı andan itibaren bin kilometreye kadar yol yapıldığı zamandır. Yani ilk bin kilometreye kadar çok dikkatli kullanmak gerekir. İlk bin kilometrede bir lastiğe örnek veriyorum çivi girdiyse, o çivi içindeki koruyucu maddeyi dışarı atar. Bu da lastiği öldürür. Bu insanın vücudunda kanın bitmesi gibi bir şeydir. Kuluna etmez hudası, kulunun çektiği cezası demişler. Başımıza ne gelirse kendi ihmalkarlığımızdan gelir. Bu nedenle ihmal etmemek ve araç bakımlarımızı düzenli olarak yaptırmak gerekir.
Bir de lastiği takan kişinin ustalığı önemlidir. Lastiğinizi ehil kişilerde taktırın. Lastik janta oturmayabilir, bijonu ters takılmış olabilir. Bunlar da hem lastiğin ömrüne etki eder hem de büyük kaza riskleri doğurur. Güvenli bir seyahat için özellikle uzun yola çıkmadan birkaç gün önce lastiklerinizi değiştirin. Aracın bakımı için de aynı şey söz konusudur. Çünkü sonrasında bir süre aracı takip etmek gerekir. Bu araç yağ mı kaçırır, hava mı kaçırır görmek ve bilmek gerekir. Netice itibariyle araç sizindir, siz uzun zamandır kullanıyorsunuzdur. Aracınızın ne olduğunu, huyunu, suyunu sizden iyi kimse bilemez. Sileceği bile üç gün öncesinde takıp kontrol etmek gerekir. Araç bakımını son güne kesinlikle bırakmamak gerekir.
HABER: METE ALİ MAVİŞ
