HERKESTEN FARKLI
OLMAK İSTİYORLAR
Şenay Gelinlik Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Aksen ile Konya'daki gelinlik sektörünü, gelinlerin hangi tarzda ürün istediklerini, ne tür modellerin revaçta olduğunu konuştuk. Gelinlik sektörünün sürekli geliştiğini ifade eden Aksen, ancak Konya'da daha çok hazır gelinliklerin satıldığını, imalata çok fazla yönlenilmediğini belirtti. 30 yılı aşkın süredir Konya'da gelinlik imalatı yaptıklarını aktaran Aksen, "Bu nedenle sektörde önemli bir konuma geldik. Çünkü insanlar hazır gelinlikten farklı olanı istiyor" dedi.
DİKTİRMEK İLE HAZIR
ARASINDA FİYAT FARKI AZ
Hazır gelinlik ile imal ettirilen gelinlik arasında fiyat fark var mı?
Hazır gelinlik satan firmalar bu algıyı oluşturmaya çalışıyorlar. Müşterilerine veya çevrelerine hazır gelinliğin daha ucuz olacağını söylüyorlar. Fakat bu yanlış bir açıklamadır. Hazırdaki firmalar ellerindeki malı çabuk eritmek için ucuz olur algısını oluşturuyor. Ama gerçekte öyle bir şey yoktur. Diktirmekte hemen hemen aynı maliyet olduğu gibi istedikleri tarzda gelinliğin de sahibi olabilirler. 3 ay önce kumaşın maliyeti arttı ise ufak artışlar oluyor. Ama yeri geliyor bu maliyet artışını da müşteriye yansıtmıyoruz.
'GENLİĞİM İTHAL OLSUN'
DİYENLER DE VAR
İthal gelinliklere rağbet var mı?
Müşterilerimizin istediği ürünü dikme şansımız var. Fakat bazı müşteriler yine de ithale yöneliyor. İthal ürünlerin daha kaliteli ve güzel olduğunu sanıyorlar. İtalya'daki bir gelinlik firması ile aynı kumaşı kullanıyoruz, aynı tarzda kalıp yapıyoruz onun için çok fazla para vermelerine gerek yok. İstediğin modeli söyle, 'aynı kumaştan dikeceğim hem de daha ucuza alacaksın diyorum' diyorum. 'Olmaz' diyor. Vatandaş ithal diye yüksek fiyata onu tercih ediyor. Ünlü marka gelinler çoğu Çin'de, Tayvan'da üretiliyor. Ancak gelinlik fiyatları çok yüksek. Sırf marka değeri için fiyatları yüksek. Maliyet ve satış farkı bu kadar yükselmez insanların buna dikkat etmesi gerekiyor.
Gelinlik sektörü üzerine Konya'da 1980'den itibaren hizmet veren Şenay Gelinlik, özel tasarımlar ile genç kızların gelinlik hayalini gerçekleştirmeyi sürdürüyor. Hazır gelinliklerden ziyade müşterilerinin istediği tarz ve modelde gelinlik imal eden Şenay Gelinlik Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Aksen ile Konya'daki gelinlik sektörünü, gelinlerin hangi tarzda ürün istediklerini, ne tür modellerin revaçta olduğunu konuştuk.
Firmanın annesi Naile Aksen ve babası Harun Aksen tarafından Fatih Çarşısı'nda kurulduğunu ifade eden Şenay Gelinlik Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Aksen, "Ben ve kardeşimin de firmaya katılmasıyla bir aile şirketi olarak daha da güçlendiğimizi düşünüyorum. Direkt ve dolaylı olarak onlarca kişiye istihdam sağlıyoruz. Gelinlik, nişanlık, abiye, kına kıyafetleri ve gelinler için özel üretilmiş çamaşırlar ile müşterilerimize hizmet ediyoruz" dedi.
Gelinlik sektörü ne durumda ve Konya'da bu sektörün neresinde yer alıyor?
Gelişen bir sektör. Her yıl güzel modeller ortaya çıkıyor. Tabii bu gelişen sektör içinde Konya biraz geri kaldı. Çünkü Konya'da genelde hazır gelinlikler satılıyor. Gelinlik imalatı yapan tek biziz. Bu da sektörün Konya'da gelişmesini engelliyor. Rekabeti olmayacak noktalara taşıyor. Özgün ürünler ortaya çıkmıyor. Firmaların imalata önem vermeleri gerekiyor çünkü imalat gelişirse istihdam artar, sektör gelişir, şehir kazanır. Fakat eli boş insanların bu işe girmesiyle gelinlik sektörü hazır giyim gibi oldu. Ankara, İzmir, İstanbul'dan gelen hazır kalıp gelinlikler burada satılıyor. Böylece hem ekonomiyi bozuyorlar hem de gelinlik anlayışını bozuyorlar. Böyle olunca da fiyat belirlenemiyor ya aşırı derece de yüksek ya da çok komik fiyatlar veriliyor. Herkes aynı ürünü sattığı için fiyat kırarak elindeki malı çıkarmanın derdinde. Bu durum da gerçek anlamda gelinlik işiyle uğraşan bizleri zor durumda bırakıyor.
İmalat gelişmediği için insanlar başka şehirlere mi gidiyor?
Doğal olarak insanlar başka şehirlere yönelmeye başladı. İstanbul'a gidiyor. Yeni şeylere bakıyor. Çünkü Konya'da satılan ürünler yeni değil ki hazır hepsi. Bu da hem sektöre hem de Konya ekonomisine zarar veriyor. İşi bilmeyen insanların sektöre girmesiyle mağdur olan sektör oluyor. Böyle olunca müşteriler farklılık görmek için veya daha kaliteli olduklarına inandıkları için başka şehirlere gidiyor.
Gelinlik imalatı noktasında eleman sıkıntı var mı?
Şenay Gelinlik olarak kurulduğumuz günden itibaren imalat yaptığımız için çok sayıda insan yetiştirdik. Fakat bunların çoğu da ya imalattan vazgeçti ya da diğer firmaların yanında çalışmaya başladı. Şu anda da tek imalatçı biz olduğumuz için eleman yetişmiyor. Firmalarda nitelikli eleman bulamadıkları için imalata yönelmediler. İmalat yerine hazır alıp satmak kendileri için daha kolay geliyor.
O zaman eleman sıkıntısı oldukça fazla gibi görünüyor?
Kesinlikle aynı. Eleman sıkıntımız çok fazla. Her terzi gelinlik dikemiyor. Moda tasarımcısı olması lazım, makine kısmını çok iyi bilmesi gerekiyor. Kalıpçılığı da dikişçiliği de bilmek oldukça önemli. Müşteri geliyor, 'Şu şu tarzda model istiyorum' diyor. Ona göre kalıp çıkarılıyor, kumaş seçiliyor ve dikimi gerçekleştiriliyor. Bunların hepsini yapacak çok fazla kalifiye eleman yok. Meslek liselerinde bu bölümler kapandı. Üniversiteler de gelinlik üzerine doğrudan eğitim verilmiyor. Konya Ticaret Odası Başkanı Selçuk Öztürk Bey'in faaliyetleri ile eleman yetiştirmek için okul açılması gündemde. Umarım önümüzdeki dönemde bu işe el atılır.
Hem imalat hem de satışınız aynı yerde sanırım?
Satışı burada yapalım imalatı sanayi de yapalım düşüncemiz yok. Doğal olarak da hem imalat hem de satış aynı yerde olmalı. İnsanlar ürünü nasıl ürettiğimizi görmeli. Diğer taraftan müşteri geldiği an gelinlik ustamız burada olmalı ki ölçü ve kalıbı almalıyız. Bu durumdan müşterilerimiz de oldukça memnun. Gelinlikte istedikleri bir şey olduğu anda hemen yapabiliyoruz. Ayrıca imalat ve satış noktasında güven veriyoruz.
Gelinlik modeli istemeden önce internetten araştırıp mı geliyorlar?
Bana gelmeden önce internetten beğenip geliyorlar. Çoğunluğu da internette gördüğünün benzerini istiyor. Sürekli imalat yapıyorum. Onun için istediği ürünün üzerinde güzel durup durmayacağını tahmin edebiliyorum. Elbiseyi giydiriyoruz, yakışıp yakışmadığına bakıyoruz. Yakıştı ise kendi beğendiği ürünü dikiyoruz. Provalar zamanında istemediği yeri o esnada değiştiriyoruz.
Gelinlik seçmek gerçekten zor mu?
Gelinlik seçmek çok zor. Ten rengi, boy, kilo çok önemli. Deneyip giymesi gerekiyor. Herkese aynı gelinlik aynı şekilde durmuyor. İşi bilen kişiden fikir alması gerekiyor. Hazır gelinlik firmaları işten anlayan elemanı yaz dönemi çalıştırıp, kışın çıkartıyor. Böyle olunca müşterilerine sizde şu gelinlik modeli iyi durur diyemiyorlar. Bir müşterimiz geldi, 'Bende prenses gelinlik olmazmış, balık gelinlik olmazmış' dedi. Zayıf uzun boylu bir bayan. 'Gel birde biz giydirelim' diyoruz bakıyoruz çok güzel oluyor. Bilinçli bir tavsiye yok. Bu konu oldukça önemli.
Peki sektörde uzun yıllardır bulunmanız sebebiyle alınan mı yoksa kiralanan gelinliği mi önerirsiniz?
Firma açısından satın alınması iyi bir şey. İkinci eli kimse giymek istemiyor. Bir taraftan vatandaşa hak vermek lazım, 'Ne yapacağım gelinliği evde' diyor. Onlara diyorum ki 200-300 lira daha verin sizde kalsın. Çünkü hayatınız boyunca bir kere giydiğiniz için manevi önemi var. Ayrıca çevremizde ihtiyaç sahibi insanlar var o gelinlikle başka bir bayanı mutlu edebilirsiniz. Müşterilerimiz gelinliğin özel olduğunu bildiği için genelde satın alıyor. Sadece yüzde 30'u kiralık gelinlik istiyor.
Gelinlikler de farklılık mı aranıyor, yoksa tamam bu güzelmiş deyip alınıyor mu?
Tabii ki her bayan herkesten farklı olmak istiyor. Kimsenin giymediği gelinlik olsun diyor. Milyarlarca gelinlik modeli ortaya var. Herkes kendine özel bir model üretebilmek için çok titiz oluyor. Bu nedenle herkese ayrı hitap etmede zorlanıyoruz. Takım elbise alınır gibi gelinlik alınmıyor. Bugüne kadara, 'Şunu beğendim hadi sar götürüyüm' diyeni görmedim. Ya kolunu daraltır ya 'şurası şöyle olsun' der.
Nişanlık elbiselerine ilgi ne durumda?
Nişanlık gelinlikle paraleldir. Gelinliklerin renkli halidir. Kınalara çok özen gösterilmeye başlandı. Onda da çok değişik modeller gelişiyor. Hep aynı modeller var. İthallere karşı bir istek var. Çünkü insanlar gelinlikler de olduğu gibi kına ve nişan elbisesinde de farklılık istiyor.
Gelinlik aksesuarlarını da siz mi öneriyorsunuz yoksa tercihe mi bırakıyorsunuz?
Bu noktada müşterilerimiz kararsız. İlk defa gelinlik aksesuarı alacakları ise kararsız kalıyorlar. Yüzde 80'ine biz öneriyoruz. Dediklerimizi alıyorlar. Kuaförüm beni şöyle yönlendirdi diyor onların isteğine göre yeni ürünler de getiriyoruz. Uygun fiyatlarla çabuk kararmayan, kırılmayan ürünleri getirmeye çalışıyoruz.
Tesettür gelinlik noktasında rağbet ne durumda? Bu alanda da yeni ürünler çıkıyor mu?
Gelinlikler tasarlanırken Türkiye'de açık modeller tasarlanır. Açık olanı kapatmak kolay ama kapalı olan gelinliği açmak imkansız. Bu nedenle Türkiye'de 100 tane model çıkarıyorsa bunun 5 tanesi kapalı modeldir. Şenay Gelinlik olarak 100 tane model çıkarıyorsak bunun en az 20'si kapalı gelinliktir. İmalatını yaptığımız için müşterilerimizin isteklerini biliyoruz.
Giyilmiş ya da giyilmemiş gelinliği ayırmak çok zor mu?
Giyilmiş giyilmemiş gelinlik ayrımı vardır. Giyilen gelinlikler satılmaya ya da kiralanmaya çalışılıyor çok komik rakamlara. Müşteri geliyor bu gelinliği şu fiyata veriyorlar diyor. Düşünüyorum söylediği rakam kumaş parası bile değil. Kullanılmış gelinlik temizlenip yeni gibi satılıyor. Hem müşteri kandırıyorlar hem de sektöre olumsuz darbe vuruluyor. Bunun için müşteriler güvenli yerleri tercih etmeli. Ondan sonra müşteriler Ankara'ya, İstanbul'a gidiyor. Niye Konya'da güven duygusu bulamıyor. Mobilyasını altını da İstanbul'dan alıyor. Sorumlusu kim Konya esnafı. Kendi kendimize darbe vuruyoruz.
Gelinlikte garanti var mı veya garanti olayına bakışınız ne?
Gelinlikte garanti oluyor, sonuçta ne çıkacağına iğne iğne işleyerek görüyorsunuz. Özellikle kendi ürettiğimiz ürünlerde böyle bir durum var. Ancak başka bir şehirde gelinlik yaptıran biri provalara gidemediği için düğüne 2-3 gün kala kendisine alakasız bir ürün gelebiliyor. Öyle olduğu için mağduriyet yaşayabiliyorlar. Model çıkmış ortaya bir şey yapma şansımız da olmuyor. Konya'daki diğer firmalarda koydukları bir makine ile boy kısaltmaktan daraltmaktan başka bir şey yapmıyorlar. Gelinlik üzerinde özen gösterilse bu sektör Konya'da çok iyi şekilde gelişecektir.
HASAN AYHAN