Son zamanlarda engelli sağlık kurulu raporları gündeme gelmiş, pandemi sürecinde raporların uzatılması gerektiği ilgili sivil toplum kuruluşlarınca vurgulanmıştı. Yapılan açıklamalara yenileri eklenmeye devam ediyor. Konuyla ilgili Görmeyenleri Koruma Derneği Konya Şube Başkanı Veli Özağan da bir açıklama yaptı. Özağan, özellikle süresiz olarak alınan engelli sağlık kurulu raporlarının tekrar yenileneceğinin ifade edilmesinin engellilerin ve ailelerinin kafalarını karıştırdığını vurguladı. Bu haberlerin gerçeği yansıtmadığına dikkat çeken Özağan şunları söyledi, “Görmeyenleri Koruma Derneği Konya Şubesi olarak açıklama yapma gereği duyduk.18 yaş altı çocuklar için ve 18 yaş üstü yetişkinler için engelli sağlık kurul rapor işlemleri, iki ayrı Yönetmeliğe göre yapılacaktır. Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik; sadece 18 yaşını doldurmuş olan bireyleri kapsar. 18 yaş altı çocukların sağlık kurul işlemleri ise Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) hükümlerine göre düzenlenecektir. Özel gereksinimli çocukların raporlarında “engelli” ifadesi geçmeyecek ve herhangi bir engel oranı yazılmayacaktır. Bu Yönetmelikler engelli sağlık kurul raporları ile birlikte çocukların ve erişkinlerin terör, kaza ve yaralanmaya bağlı durum bildirir sağlık kurulu raporunun alınış işlemlerini de düzenler. Çocuk ve erişkinler için engelli sağlık kurul raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından, engelli Sağlık Kurul Raporu vermeye yetkilendirilmiş hastanelerden alınır. Çocuklar için olan ÇÖZGER Yönetmeliğinde kazanılmış haklar bölümünde aynı ifadeler açıkça yer almış, “sürekli” ibareli raporların, çocuk 18 yaşını dolduruncaya dek geçerli olduğu, süreli raporu olanlardan ise süresi içinde yeniden rapor istenemeyeceği ve sağlık kurullarının bu kişiler için rapor düzenlemeyecekleri ifade edilmiştir. Yönetmeliğe göre çocuk 18 yaşını doldurduğunda, rapor “sürekli” dahi olsa, rapor geçersiz olacak ve bu kişiler 18 yaşını doldurduğu günden itibaren en geç 3 ay içinde erişkin engelli raporu alacaklardır. Haklarında ÇÖZGER düzenlenmiş olan çocuklara, talep halinde 18 yaş dolmadan 3 ay önce Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre rapor düzenlenebilir. Ancak alınan bu rapor, çocuk 18 yaşını doldurduğu günden itibaren geçerli olur.
Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelikte yer alan ifadelere göre; bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce 18 yaş üstü engelliler için düzenlenmiş sürekli ibareli sağlık kurulu raporlarıyla belirlenmiş olan tüm vücut fonksiyon kaybı oranları geçerli olup bu oranlara dayanılarak sağlanmış istihdam, eğitim, sosyal destek ve yardım hizmetlerinin sürdürülebilmesi için kurumlarca rapor istenemez. Aynı şekilde rapor süreli ise rapor süresinin bitimine dek kurumlarca rapor yenilenmesi talep edilemez.
Bununla birlikte her iki Yönetmeliğe göre; Özel Tüketim Vergisi Kanuna göre ÖTV istisnalı araç alımında 01.08. 2002 tarihi öncesinde alınan raporlar geçerli olmadığından, ÖTV istisnalı araç talebinde bulunan bireyler için bu tarih öncesi sürekli raporu olanlara yeni rapor düzenlenir. Bunun yanında ÖTV istisnalı araç alımında yıl olarak “süreli” raporu olanlar, raporun bitimine 6 ay kalıncaya dek ÖTV istisnalı araç alabilecekleri için bu kişiler rapor bitimine 6 aydan az kaldığında yeni rapor talebinde bulunabileceklerdir. Engelliler Hakkında Kanunun “Mevcut belgelerin geçerliliği” başlığında yer alan Geçici Madde 5’de; “engelli bireylerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili mevzuatına göre almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden hâlen yararlanmakta oldukları hak ve menfaatlerin, sağlık kurulu raporu dışındaki diğer şartların muhafaza edilmesi ve ilgili mevzuatına göre bu hak ve menfaatlerin devamının mümkün olması kaydıyla, önceki raporların geçerlilik süresi içinde aynı şekilde uygulanmasına devam olunur. Ayrıca, engelli bireylerin ilgili mevzuatına uygun olarak daha önceden almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden engellilik durumlarının tespitine veya engellilikleri dolayısıyla kendilerine veya yakınlarına kolaylıklar ya da haklar teminine yönelik olarak bu maddenin yayımı tarihine kadar verilmiş olan özürlü, sakat, çürük veya zihinsel ya da bedensel engelleri niteleyen benzeri ibareleri içeren belge, kimlik, kart ve benzeri belgelerin, geçerli oldukları süreler dâhilinde yenilenmeleri gerekmez ” ifadeleri yer alır. Dolayısıyla “belirli bir tarih öncesi alınmış raporlar geçersizdir” söylemi yersizdir.
Bu konunun tek istisnası; ÖTV istisnalı araç alımıdır. Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre, ÖTV istisnalı araç alımında Kanunun kabul edildiği 6.6.2002 tarihi öncesi alınmış engelli sağlık kurul raporları geçerli değildir. Özet olarak belirtecek olursak, engelliler kanunu ve yayınlanan yönetmeliklere göre, 18 yaş üstü alınan sürekli sağlık kurulu raporlarının yenilenmesi, bazı istisnalar hariç, söz konusu değildir.”
BAKANDAN AÇIKLAMA
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, evde bakım yardımından ve engelli aylıklarından yararlananların rapor sürelerinin bitmesi durumunda mağduriyet yaşanmaması için, mevcut raporlarının ikinci bir duyuruya kadar geçerli kabul edileceğini bildirdi. Bakan Selçuk, yaptığı yazılı açıklamada, yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) mücadele kapsamında vatandaşların mümkün olduğunca kalabalık ortamlardan uzak durmalarını sağlamaya yönelik önlemlerin devam ettiğine dikkati çekti. Bu doğrultuda, evde bakım yardımından ve engelli aylıklarından yararlanan engellilerin süresi dolan raporlarının mağduriyet yaşamaması için ikinci bir duyuruya kadar geçerli olacağını belirten Selçuk, şunları kaydetti: "Evde bakım yardımı ile engelli aylıklarından yararlananlar süreli Engelli Sağlık Kurulu raporlarını belirli aralıklarla yenilemek durumunda. Süresi dolan raporlar nedeniyle engellilerimizin mağdur olmasını önlemek amacıyla raporları yenileme zorunluluğunu daha önce haziran ayı başına kadar ertelediğimizi duyurmuştuk.1 Ocak 2020 ve sonrasında rapor süresi dolan engellilerimizin, ikinci bir duyuruya kadar rapor yenilemek amacıyla hastanelere yönlendirilmemeleri ve hizmetlerin mevcut raporları ile devam ettirilmesi kararı aldık." Türkiye'de 521 bin kişi engelli evde bakım yardımından, 720 bin kişi de engelli aylığından faydalanıyor.
EMİNE ÖZDEMİR
