Ahilik sistemi sadece mesleki bir sistem değildir. Ahilik İnsanı bir bütün olarak ele alır. İnsan madde ve manasıyla bir bütündür. Ahilik, din ile dünyayı birbirinden asla ayırmaz. Ahilik sisteminde sonsuz âlem, sonlu âlem ile kazanılır anlayışı hakimdir. Yani insan denilen kainatın en değerli varlığı, sorumlulukta en üst seviyededir. İnsanın toplumda konumu ne olursa olsun mutlaka mevkiine uygun sorumluluğu vardır. Ahilik eşyaya teslim olmayan bir ahlaktır diyen KTO Karatay Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Akdağ,
“Ahilik eşyaya teslim olmayan bir ahlaktır. Fütüvvet hareketi Anadolu’ya Ahilik olarak intikal etmiştir. Alplik ve Gazilik şeklini almıştır. Ahilik mesleğine girişte iki şart aranmıştır. Bunlar Müslüman olmak ve mesleği olmak. Ahilik sistemine gayrimüslim, sarhoşlar, münafık, muhtekir (karaborsacı)’lar kabul edilmemektedir. Ahiliğin üç tane açık üç tane de kapalı ilkeleri vardı. Açık olanlar elini açık tutmak, sofrasını açık tutmak ve kapısını açık tutmak. Kapalı ilkeleri ise gözü kapalı olmalı, dili kapalı olmalı ve beli kapalı olmalı. Ahilik sistemi Kayseri’den tüm Anadolu’ya yayılmıştır” dedi.
AHİLİKTE İYİ İNSAN MODELİ ESASTIR
Ahilik terbiye (eğitim) sisteminde verilen eğitimler hakkında da bilgi veren KTO Karatay Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Akdağ, “Ahilik terbiye (Eğitim) sisteminde İyi insan modeli esastır. Kur’an-ı Kerim öğretilir, Adab-ı muaşeret öğretilir, Toplumun temel değerleri öğretilir. Töreler öğretilir, ilmihal bilgisi öğretilir, Dürüstlük öğretilir, Temizlik öğretilir, Güzel yazı yazmak öğretilir. Ahi Evran’a göre hiçbir sanat veya meslek kitaptan öğrenilmez. Mutlaka ustadan öğrenilir. Kaşık tutmak ve yoğurt yemek becerisi bile anne terbiyesiyle mümkündür. Sanat öğrenmek tasavvufa benzer. Tasavvufta mürşide intisap olunmadan irşad nasıl mümkün görülmezse, ahilikte de ustadan el alınmadan sanatkâr olunmaz” ifadelerini kullandı.
AHİLER SÖZÜNÜ SEÇEREK KULLANIR
Ahiliğin meslek hiyerarşisinin Yiğit ,Yamak,Çırak,Kalfa ,Usta oluştuğuna dikkat çeken Akdağ, “Ahilikte makbul (idealize) olmayan meslekler Kasaplık,Tellallık, Tallaklık, Avcılık, Müneccimlik. Ahilik teşkilatında üç çeşit eğitim (terbiye) sınıfı vardır; 1.Gençlik eğitim teşkilatı 2.Yetişkin eğitim teşkilatı 3.Yaygın eğitim teşkilatı. Ahilikte edep ve adab-ı muaşeret çok önemli görülmüştür. Ahi, nefsine hakim olan kimsedir. Ahi, eline diline ve beline sahip olur. Diline hakim olmak için öncelikle Türkçeyi iyi bilmek gerekir. Lisan bir iletişim vasıtasıdır. Ahiler sözünü seçerek kullanır. Darb-ı mesel eğitimi alırlar. Her ahi ne zaman konuşacağını, ne zaman susacağını ve nasıl hitap edileceğini bilir. Ahinin evden çıkışından eve gelişine, iş başlamasından yemek yemesine kadar davranış kalıpları muayyendir. Kaynağını İslam’dan alan ahilik, nefis terbiyesi ilkesiyle vatandaşlık anlayışını güçlendirmiştir. Ahi zaviyelerinde mesleki eğitimin yanında; Kur’an-ı Kerim, İlmihal, Tasavvuf, Tarih, Edebiyat dersleri verilmiştir. Ahilik, sosyal, kültürel ve siyasi açıdan her zaman ve her mekanda önemli kabul edilen an’ane ve törelerini İslam ile güncelleyerek gençliğe eğitim ve terbiye vermiştir” dedi.
MUHAMMED ESAD ÇAĞLA
