En çok karşılaştığım sorulardan biri şöyledir:
Türkler Dünya uygarlığına ne verdiler?
Bu ithamın daha insaflısı şöyledir:
Türkler YOĞURT ve BULGUR'dan başka, insanlığa ne armağan ettiler?
Tarihimizi savaşlarla anlatırsak böyle soruların çıkması muhtemeldir.
Aslında mesele BATI merkezli bir tarifin; yani SAVAŞLAR SİZİN UYGARLIK BATININ bizlere benimsenmesinin bir sonucudur.
KARIZ VE TURFAN meselesi de BİLİM TARİHİMİZ ile tamamen bağlantılıdır.
Ve o yüzden bilinmez, içinde savaş yoktur ve ayrıca ASYA'da Asya'nın en doğusunda KAŞGAR civarında kalmıştır.
Önce Coğrafya.
Tanrı Dağları, Taklamakan Çölü ve TURFAN İLİ.
Kıymetli okuyucular, Yeni Meyve, Yeni Sebze ifadesini borçlu olduğumuz TURFAN, Doğu Türkistan'da bir UYGUR ilidir.
Turfan, deniz seviyesinden 154 m aşağıda bir vahadır.
Vaha kelimesinden anlaşılacağı üzerine Çin'in en büyük çölü olan 324 bin km² lik TAKLAMAKAN Çölünden bahsediyoruz.
5565 metrelik TANRI Dağlarının eriyen karları, çöldeki buharlaşmayı önlemek için yer altı sulama kanallarıyla TURFAN iline ulaşmıştır, ulaştırılmıştır.
KARIZ, yer altı sulama kanalları demektir.
M.Ö. 500 yılında açılan bu kanalların boyu, 4 ila 60 km arasında değişirken toplam uzunluğu 5100 km'dir.
5100 km; yani ünlü Çin Seddi'den uzun.
KARIZ sulama sistemini TRT'de Japon yapımı İpek Yolu dizisinde ve BANU AVAR'ın yine TRT'deki Sınırlar Arasında programında yer aldı, o kadar.
Demek ki neymiş; M. Ö 500 yılında Uygur Türkleri Taklamakan Çölü'nde 16.000 m² bu şekilde yer altı sulama kanalları ile sulamış ve TURFAN ili kurulmuştur.
Rus ilim adamı Grumm Grjimoyla (1860-1936) UYGUR KARIZLARI için şöyle yazmıştır:
Uygurların olağanüstü zekâsıyla Turfan'da kurmuş oldukları heybetli antik KARIZ sulama teşkilatı, Uygurlarda tarımın çok eski dönemlerden itibaren yüksek derecede geliştiğini gösterir.
Uygurların Karızı, mısırlıların piramidinden geri kalmayan ve insana parmak ısırtan bir suyolu kuruluşudur.
Karız niye bilinmiyor?
Savaşlar ve Osmanlı merkezli tarih eğitiminden ancak bu sonuç çıkar.
Selçuklu bile bilinmiyor.
İlk Müslüman Türk Hakanı Satuk Buğra'nın kabrinin hangi coğrafyada olduğunu duydunuz mu?
Karız da Doğu Türkistan dediğimiz Çin'in Sincan Uygur Özerk bölgesindedir.
Kaşgarlı Mahmud'un Kaşgar'ı da.
Yusuf Has Hacip de
Satuk Buğra Han da.
Yeter ki arayalım, yönümüzü dönelim.
Bitirirken;
Aydınlar Ocağı'nın Salı Sohbetlerinin 28 Ekim Salı akşamı konusu KARIZ, TURFAN VE ZEMZEM olacak.
TV belgesel yapımcısı Dursun ÖZDEN Konya İl Halk Kütüphanesindeki programında UYGUR KARIZLARI belgesel filminden sonra TRT için hazırladığı 7 bölümlük Kutsal Su ZEMZEM belgeselinden de sunumlar yapacak.
İstanbul- Urumçi uçakla 8 saat sürüyor. (Gidiş-geliş 600 dolar)
180 km giderseniz TURFAN'a ulaşırsınız.
28 Ekim Salı akşamı Konya İl Halk kitaplığına ulaşmanız ve belgeselleri seyretmeniz çok daha kolay.
KARIZ ve ZEMZEM. Lütfen Kaçırmayınız!
