Türkiye 2016/2017 kampanya döneminde 105460 çiftçi 3220 000 dekar alanda şeker pancarı ekerek ortalama 112 gün kampanya döneminde 19 milyon 593 bin ton üretim (İşlenen Pancar = 18716 Bin Ton) gerçekleştirmiş olup 2559 000 ton şeker elde etmiştir. 

Türkşekere ait fabrikalar 2016/17 kampanya döneminde 116 günlük kampanya döneminde 10 617 000 ton şeker pancarı işleyerek ortalama %16,54 polarlı 1404 000ton şeker üretmiştir. Bu dönemde Türkşekerin Türkiye şeker üretimindeki payı %55' dir. 

Teknolojik özellikleri yüksek pancarın üretildiği Ağrı Şeker Fabrikasında ise; dekara pancar verimlerinin düşük, diğer tarımsal ürünlere verilen desteklerin yüksek ve köylerde yaşayan genç nüfusun şehirlere göç etmesinden dolayı pancar tarımında çalışan iş gücü temininde yaşanan zorluk v.b. nedenlerle 2016/2017 üretim döneminde Türkşeker fabrikalarından; Ağrı, Alpulu, Çarşamba ve Susurluk fabrikalarında üretim yapılamamıştır.

Nişasta Bazlı Şeker Üretimi (Bin Ton)* 

Kaynak : Şeker Kurumu (Kotasız Şirketlerin üretimleri dahil)

Üretim miktarları verilen şeker pancarı ve NBŞ'lerin gelecek 5 yılda ihale ilanından değişmeyeceği anlaşılmaktadır. 10 kg mısırdan 6.5 kg YFMŞ elde edilmekte iken 6,7-8 kg pancardan 1 kg şeker elde edilmektedir, maliyeti etkileyen önemli nedendir. 

Şeker pancarı ve kamış şekeri doğaldır. NBŞ olarak bilinen Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu(YFMŞ) hakkında Gıdacı öğretim üyelerinin yazılarında açıkladıkları bazı bilgileri burada aktaralım. 

"Yüksek fruktozlu mısır şurubu (YFMŞ) mısır nişastasından enzimatik hidroliz ile üretilen, sakkaroza alternatif sıvı bir tatlandırıcıdır. YSMŞ sakarozdan daha ucuzdur ve bazı gıdalara arzu edilen özellikleri kazandırmaktadır. Bu nedenle de gazlı ve meyveli içecekler, çikolata, kek, şekerleme, reçel, marmelat ve jöle gibi birçok işlenmiş üründe yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Dünyada 1811 yıllarında başlanılan NBŞ üretimi Türkiye'de 1970 yılından günümüze YFMŞ tüketimi önemli derecede artmıştır. Bazı üstün özelliklerine rağmen, son yıllarda, YFMŞ sağlık açısından sorgulanmaya başlanmış ve YFMŞ tüketiminin birçok hastalık üzerine etkisi araştırılmıştır. Özellikle, uzun süre YFMŞ bakımından zengin diyetle beslenme şişmanlık, kardiyovasküler hastalıklar ve diğer metabolik sendromların riskini artırabilmektedir (Doç. Dr. M. Murat KARAOĞLU- Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Erzurum). Yazıda, Yüksek Fruktozlu Mısır Şurubu Doğal mıdır?  sorusuna şöyle cevap verilmektedir. İki önemli şeker grubu vardır. Bunlar glikoz, fruktoz ve galaktoz gibi basit şekerleden oluşan monosakkaritler ve sakaroz gibi iki monosakkaritin glikozidik bağlanması ile oluşan disakkaritlerdir. Yüksek fruktozlu mısır şurubu bakımından incelendiğinde fruktoz ve sakaroz üzerinde durulması gerekmektedir. Bileşim olarak bakıldığında, sakaroz 50:50 oranında glikoz ve fruktozdan oluşmakta ve elde edildiği bitkilerde aynı yapı ile doğal olarak bulunmaktadır. Fruktoz da basit şeker olarak yine özellikle de meyvelerde doğal olarak bulunan bir şekerdir. Ancak durum, yüksek fruktozlu mısır şurubundaki fruktoz bakımından değerlendirildiğinde, nişastanın temel yapısını oluşturan glikozun çeşitli yöntemler ile fruktoza dönüştürüldüğü görülmektedir. Dolayısıyla, yüksek fruktozlu mısır şurubundaki fruktozun modifiye bir şeker olduğu ortaya çıkmaktadır. Çünkü elde edildiği nişastada fruktoz doğal olarak yapıda bulunan bir şeker değildir" denilmektedir. 

YFMŞ'nun olumlu ve olumsuz yönleri üzerinde dünyada bir çok araştırıcı çalışmakta olup farklı görüşte olan araştırmacılar da bulunmaktadır.  Doç. Dr. M. Murat KARAOĞLU'nun makalesinde belirtilen olumlu ve olumsuz yönleri aşağıda aynen verilmektedir.

 Özetle YFMŞ’nin Üstünlükleri: 

-YFMŞ sakarozdan daha ucuzdur (YFMŞ’nun libresi 32 sent iken sakarozun 52 sentdir).

 -Fruktoz içeriği yüksek olan YFMŞ sakkarozdan daha tatlıdır.

 -YFMŞ sakkarozdan daha iyi çözünebilmektedir. 

-Sakkaroza göre stabilitesi daha yüksek ve belli şartlarda kristalizasyonu daha düşüktür.

 - YFMŞ sıvı formdadır bu da taşınmasını ve kullanılmasını daha kolay kılmaktadır. 

-YFMŞ asidik karakterli olduğu için koruyucu etkiye sahiptir. Dolayısıyla kullanıldığı formülasyonlarda diğer prezervatiflerin kullanım oranlarını düşürebilmektedir. 

-YFMŞ, tadı maskelemeden tatlandırma özelligine sahip olduğu için aromalı gıdalarda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır 

-Ürününlerin lezzet ve tüketim kalitesini artırmaktadır (Nigar 2005; Parker et al., 2010). 

Özetle YFMŞ’nin Olumsuz Yönleri:

-YFMŞ, özellikle fruktoz içeriği fazla olan şuruplar daha az insülin salgılanmasına neden olduğu için doyma hissini etkilemektedir. 

-Ayrıca insülin salgısının düşük olması şekerin kanda uzun süre yüksek miktarlarda kalmasına neden olmaktadır. 

-Früktoz fazlası hızla trigliseride çevrilmekte ve yağ dokusunda depolanmaktadır. Bu da şişmanlık ve beraberinde birçok olumsuzluğa neden olmaktadır. 

-YFMŞ’da depolama şartlarının uygun olmaması durumunda önemli derecede hidroksimetilfurfural oluşabilmektedir. 

-YFMŞ’nun genetiği değiştirilmiş mısırdan üretilmesi, genetiği değiştirilmiş ürünlerden duyulan endişeleri bu ürüne de taşımaktadır. 

-Ürününlerin lezzet ve tüketim kalitesini artırdığı için aşırı gıda tüketimi ve buna bağlı sağlık risklerini ortaya çıkarmaktadır. 

-Fiyatının sakaroza göre ucuz olması piyasada haksız rekabete yol açmaktadır (Gıda Mühendisliği Dergisi 13. Sayı).

Nişasta Bazlı Şeker tehlikesinin gündeme getirmesinin ardından Konya'da bir mahalli gazeteye konuşan Gıda Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı M. Hulisi Ada NBŞ’nin kanser ve alzhemier gibi birçok hastalığa neden olduğunu söyledi.

NBŞ hakkında önemli bilgiler verdikten sonra gelecekti zararlarını analiz eden TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Konya Şube Başkanı Mehmet Hulisi Ada, Nişasta bazlı sıvı şekerlerin bilinen adıyla ‘Mısır Şurubu’ olduğunu söyledi.  Mısır şurubunun mısır nişastasının kimyasal işlemden geçirilmesiyle elde edildiğini söyleyen Başkan Ada, “Nişasta parçalanarak glikoza, ardından fruktoza dönüştürülüyor. Bazı ürün paketlerinde mısır şurubuna “nişasta bazlı sıvı şeker” adı veriliyor; kısaca “NBSŞ” dendiği de oluyor. Mısır şurubu, şeker pancarından elde edilen şekerden daha tatlı ama daha ucuz ve taşınması daha kolay. Bu da gıda üreticileri için daha düşük maliyet ve daha yüksek kâr anlamına geliyor. Mısır şurubunun içinde yüzde 90’lara varan fruktoz (meyve şekeri) bulunur. Şeker pancarından elde edilen sakkaroz (çay şekeri) yarı yarıya fruktoz ve glikoz içerir. Sakkaroz: 100 birim, glikoz 74 birim, fruktoz 173 birim tatlılığa sahip” dedi.

Üretilen ürünlerde kullanılan şekerin orijini etiketi üzerine yazılarak tercih kullanıcının olması bir çözüm olarak belirtilebilir.

Türkiye'de şeker fabrikaları her yıl artan şeker ihtiyacının tamamen yerli üretimle karşılanabilmesi için amacına yönelik kurulmuş ve sayıları belirli dönemlerde artırılmıştır. Zaman ve ihtiyaç değişmekle birlikte şeker fabrikalarının kuruluş amaçları geçerliğini günümüzde de korumakta olduğu düşünülmelidir.  (Devam edecek)