Etliekmek yapımında kullanılan temel malzemelerden biri de, ustaların ellerinde hayat bulan fırıncı kürekleri. Etliekmeği fırına veren ve fırından kurtaran kürekler, özel üretilerek ustaların kahramanı haline geliyor

Aslında etliekmeğin bu denli eşsiz lezzet olmasının çeşitli faktörleri bulunuyor. Bu faktörlerinden bazıları da kullanılan kürek ve taş fırının özellikleri. Özellikle fırıncı küreğinin özel bir yapımı bulunuyor. Etliekmek ustalarının özel isteğine göre de üretilen küreklerin yapımı da ayrı bir ustalık istiyor. Basit gibi görünse de etliekmek küreğinin de püf noktaları bulunuyor. Yaklaşık 45 yıldır marangozluk ile uğraşan ve Bedesten Çarşısı'nda mütevazi bir dükkanı bulunan Nurettin Vizek, özel üretim olan etliekmek kürekleri hakkında önemli bilgiler verdi. Vizek,  küreklerin ustanın isteğine göre tasarlandığını, özel bir üretim sürecinden geçtiğini ve çeşitli püf noktalarının bulunduğunu söyledi.

Marangoz ve kürek ustası Nurettin Vizek kimdir?

11 yaşından beri bu işi yapıyorum. Yani 45 yıldır burada, Bedestende'yim. İlkokuldan çıkar çıkmaz marangozluk işi ile ilgilenmeye başladım. Fırıncı küreğini de yaklaşık 35 yıldır üretiyorum. Kürekte öncelikli olarak sanayide yerimiz var orada imalatını yapıyoruz, burada da her fırıncının kendi isteğine göre ayarlama yapıyoruz. Fırıncı ustaları bize geliyor, kimi ince istiyor, kimi enine geniş olsun daha hızlı çalışayım diyor. Burada her isteğe göre kürek mevcut.

Fırıncı Küreği yapımında özel bir ağaç kullanılıyor mu?

Kürek üretiminin sadece gürgen ağacından yapılır. Yaklaşık olarak 4-5 yıl kurutulması gerekir. Hem küreğin kendisi hem de sapı gürgen ağacından yapılır, 4-5 yıl kurutulur. Kürek ateş yanan taş fırınına girdiği zaman eğilip bükülmeyecek. Biz de ürettiğimiz malzemelerin sonuna kadar arkasındayız. Ağaç olarak kirman yapılır kürekler. Mesela bu yıl kullanılacak olan kürekler 3 sene önceden hazırlanır. Yani satılan ürünler 3-4 yıl önceden hazırlanmıştır.

Fırıncı küreğinin püf noktaları nelerdir?

Kullanılan küreklerin birçok çeşidinin bulunur. Bunun da kullanım şekillerine göre farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Enine geniş olan kürekleri genelde yatağanlı fırın kullananlar tercih eder. Çünkü buralarda yuvarlak ekmekler ve pideler üretilir. Etliekmek için kullanılan kürekler de ince ve uzun olur. Uçları mecburen yuvarlak ve daha sivri olacak hamuru büzüştürmesin, üstüne alabilsin. Yani her fırıncının kendine göre küreği vardır. Mesela geniş olanı etliekmeçiler de kullanır. Onlar da küreğe bir yerine iki tane etliekmek koyar daha seri üretim yapar. Sadece küreğin değil, sapının da kullanıma bağlı olarak çeşitleri var. Bazı ustalar hafif ister, bazıları 2 metreye yakın olsun beni çok yormasın der. zaten fırın küreklerinin  de ömrü o kadar uzun değildir. Fırın küreği uçtan yanmaya başlar. Oradan başlayarak küçülür, bu da ustanın işine gelmez. Bu süreçte küreğin kullanımından başlayarak yaklaşık 3 ay gibi bir süre alır. Tüm bunların yanı sıra kürek kullanan ustaların hijyene de dikkat etmeleri gerekiyor. Bunlar fırında kollanıldığı için ister istemez yağlanıyor. Bunun temizliğinin günlük olarak yapılması gerekiyor. Bunu da temizlerken sabun ile değil ince tel ile temizlemeleri gerekir.

HÜSEYİN MENEKŞE

Editör: TE Bilişim