Kış mevsimi yaklaşırken araç sahiplerini de araçlarını en iyi şekilde kışa hazırlama telaşı sardı. Mümkün olan en az maliyetle ve en iyi şekilde araçlarını kışa hazırlamak isteyenler sanayinin yolunu tuttu. Kışlık bakımın en önemli parçalarından birini de araçların rot ve balans ayarları ile genel ön düzenleri oluşturuyor. Yılların verdiği tecrübeyle Eski Sanayi’de ve Anadolu Sanayi’nde bulunan iş yerlerinde rot ve balans ayarı, ön düzen bozuklukları üzerine uzman kadrosuyla hizmet veren Şen Rot’un sahibi Mustafa Şen, verdikleri hizmetleri ve araçlarda kış bakımının önemini anlattı.
Mustafa Şen kimdir?
Şen Rot Mustafa usta olarak bilinirim. 1959 Yunak doğumluyum. Akşehir’de ikamet ettim. 1969 yılında Konya’ya geldim. İlkokulu ve ortaokulu okuduktan sonra sanayiye başladım. Sanayide farklı ustaların yanında 12 sene çalıştım. Daha sonra rot ve balans üzerine dükkan açtım 1990 yılında. Yaklaşık 30 yıldır kendi dükkanımda hizmet veriyorum. Eski Sanayi’nin en eskilerinden biriyim diyebilirim. Yaklaşık 12 yıl da dışarıda başka ustaların yanında çalıştığım süreci sayarsak 40 yıldır bu mesleği icra ediyorum.
Mustafa bey, Şen Rot neler yapar?
Rot ayarı, balans ayarı, far ayarı, lastik satışı, jant düzeltme ve şase düzeltme işlerini en iyi hizmet anlayışı ile yapıyoruz. Yetişmiş, kalifiye ustalarımız ve kalfalarımız aracı servise aldıktan sonra en ince ayrıntısına varıncaya kadar, hiçbir detayı atlamamak kaydıyla incelerler ve doğru sonuca ulaşırlar.
Rot ayarının çok önemli olduğundan bahsedilir. Rot ayarının etkilerini bize anlatabilir misiniz?
Rot ayarı, araç direksiyonu herhangi bir yöne çevrildiğinde tekerleklerin de aynı yöne bakıyor olmasını sağlayan ayardır. Dolayısıyla araç da direksiyonun çevrildiği doğrultuda hareket eder. Balans ise araç tekerleklerinin aralarındaki açı ve doğrultuların birbirine eşit olması durumudur. Aracının ön düzeni ile ilgili bir şikayeti olan, aracının direksiyonunda titreme olan, düz yola çıkıldığında aracı ok gibi gitmeyen, direksiyonunda yamukluk ve benzeri sorunları olanlar bize gelir. Yani aracın ön takımlarında bir boşluk varsa rot ayarı da bozulur. Biz de bu ve benzeri sorunların giderilmesi için yani rot ayarının düzgün olması için aracın rotuna, rotiline, direksiyonuna bakarız. Boşlukları gideririz. Sonrasında rot ayarı yapılmış olur. Tabi biz bunları bu şekilde anlatıyoruz ama bunlar, ince işlerdir. İyi bir rot ayarı için titizlikle bakılıp milim milim ayarlamalar yapılması gerekir.
Rot veya balans ayarının bozuk olması araçta ne gibi sorunları beraberinde getirir?
Rot ayarı düzgün olmayan bir araç lastiklerini yemeye, adeta bir fare gibi kemirmeye başlar. Çünkü lastik asfalta düz basmıyordur. Ön iki lastiğin bakış açısı aynı değildir. Bu da sürekli sürtünme oluşturur. Yolda gidişi düzgün olmaz, sürekli olarak ya sağa, ya da sola çeker. Yani yolculuğun huzurunu bozar. Dolayısıyla yol güvenliğini de tehlikeye atar.
Balansı bozuk olan aracın ise direksiyonunda anormal bir titreşim oluşur. Balansı bozuk olan araç rot, rotil, bilyeler, amortisör gibi ön takımları çok çabuk bozar. Bu nedenle rot ve balans ayarlarının düzenli olarak kontrol ettirilmesi gerekmektedir. Aracın kullanıldığı kilometreye ve kullanım koşullarına göre değişmekle birlikte her 5 bin kilometrede veya 6 ayda bir araçların ön düzenlerinin kontrol ettirilmesi gerekmektedir.
Çünkü bu kontroller esnasında olası bir ayar bozukluğu varsa daha büyük zararlara yol açmadan farkına varılmış ve hasarın büyümesi önlenmiş olacaktır. Bu aynı zamanda yolcu güvenliği ve huzuru için de önemlidir. Söylediğimiz periyotlarda rot ve balans ayarlarına baktırılmadığı durumda bir anda daha büyük arızalar meydana gelebilir.
Günlük kaç araca bakım yapabiliyorsunuz?
Eski Sanayi’deki merkezimizde ve Anadolu Sanayi’ndeki şubemizde günlük ortalama olarak söyleyecek olursak 50-60 aracın genel bakımlarını yapabiliyoruz. Tabi bu dönemine göre değişkenlik gösteriyor. Bizim sezonumuz Mayıs ayı itibariyle başlar, Ağustos ayının ortalarında nihayete erer. İşimiz yaz döneminde çok yoğun olur. Bir de Kasım ile Ocak ayları arasında bir ekstra yoğunluk oluşur. Bu da araçların yaz bakımlarının ve kış bakımlarının yapıldığı dönemlere tekabül ediyor.
Kış mevsimi yaklaştı. Yılların birikimini barındıran, Eski Sanayi’nin en eski ustalarından biri olarak sizin araç sahiplerine tavsiyeleriniz nelerdir?
Araç sahipleri bakımlarını gününde yaptırırlarsa araçlarını gönül rahatlığı ile kullanırlar. Yani bakım dönemi geldiğinde aracınızı kendiliğinden getirip bakım yaptırırsanız bir sorun yaşamazsınız. Ancak bakım zamanı geldiğinde herhangi bir sorun görünmedi diye bakıma götürmezseniz, ilerleyen dönemlerde aracınız sizi sanayiye zorla götürecektir. Bu nedenle araç bakımını önemsemek gerekir.
Size göre bir araçta özellikle üzerinde titizlikle durulması gereken aksamlar hangileridir?
İlk üçe hiç tereddüt etmeden lastik, ön düzen ve freni yazarım. Bu üçü gerçekten hayati öneme sahiptir. Lastik sağlam değilse, bayatsa yolda giderken bir anda patlayıp yarılabilir. Özellikle de ön lastiğin patlaması kötü ve üzücü sonuçlara yol açabilir. Yine aynı şekilde fren takımında oluşabilecek bir arıza da önemli kazalara ve hayati sonuçlara neden olabilir. Lastik patladığında araç kontrolden çıkar. Bir diğer madde de dediğim gibi ön düzen parçalarının bakımının olmasıdır ki, ön düzen de aracın yolda ilerleyişini doğrudan etkileyen bir faktördür. Bunların haricinde çarpışma olmadığı sürece hayati önem arz eden bir arıza oluşmaz araçta. Elektrik aksamında bir sıkıntı varsa kontağı kapattığınız zaman zaten elektrik kesilmiş olur. Herhangi bir yerde aracını yaptırıp yoluna devam edebilir. En kötü durumda bir çekici yardımıyla aracını bir servise götürür. Yani bir musibet bin nasihatten daha iyidir denir ama mümkün mertebe başımıza bir musibet gelmeden önlemlerimizi almamız ve aracımızın hayati önem arz eden bu parçalarının bakımlarını aksatmadan yaptırmamız gerekir.
Peki sanayicinin genel olarak dert yandığı konu eleman bulma sıkıntısı. Sizde de benzer problemler yaşanıyor mu?
Bu sorun sanayimizin ortak sorunudur. Eskisi gibi ne yazık ki eleman gelmiyor sanayiye. Sanayide genelde yağlı işlerle uğraşılıyor. Sürekli araçlar ile hemhal oluyorsunuz. Vatandaş da artık çocuğunu sanayiye verip çalıştırmak istemiyor. Çocuklar da basit işleri, kolay para kazanılacak işleri, masa başı işleri tercih ediyor. O yüzden bizde eleman bulmak şimdilerde çok fazla değilse de zaman içerisinde daha büyük sıkıntı olacak. Tabi diğer yandan eğitim sisteminin de sanayide çırak sorununa doğrudan etkisi oldu. Halbuki cazibesi olan bir tarafı da var sanayinin. Küçük yaşta gelip sanayide kendisini geliştiren bir genç, zanaatkar olacağı gibi parasını da gayet güzel bir şekilde kazanabilir. Bir devlet memurundan daha güzel para kazanacaktır. İnsanoğlu yaşadığı sürece, bu araçlar kullanıldığı sürece bu meslekler de varlığını sürdürecektir.
ONUR KALKAN