Maria Montessori 20. yy'ın başında İtalya Roma'da zorunlu eğitim sonrası ilk kez çocuğa hak ettiği değeri geri vererek, -itaatkâr askerler, işçiler, memurlar, düşünmeyen insanlar yetiştirmek için yapılandırılan- zorunlu eğitim sistemine alternatif getirerek kendi zamanında çığır açmıştır. Doktor Montessori'nin çocuk gözlemlerinin sonuçları ve o dönemin çocukları için geliştirdiği eğitim sistemi çok değerlidir. Montessori, Reggio Emilia da dâhil diğer alternatif yaklaşımlara da ilham olmuş ve eğitim felsefesinin çağ değiştikçe daha da gelişmesine çok önemli bir katkı sağlamıştır.Geçen hafta ki yazımda . Montessori eğitim anlayışını ele almıştım. Ve Bu hafta ise Reggio Emilia eğitim anlayışına bir göz atalım.
Reggio Emilia 1950'lerde faşist rejim sonrası İtalya'da Montessori'nin çocuğa verdiği değeri biraz daha geliştirmiş, öğrenmenin sınırlarını ve kalıplarını kaldırmış, didaktik sistemden vazgeçerek çocuk yapılandırmacı ve çocuk odaklı bir felsefe benimseyen bir yaklaşımdır. Felsefe olduğu için kendini sürekli geliştirebilir, her çağa ve teknolojiye ayak uydurabilir
Erken çocukluk eğitim metotlarını sırasıyla inceleyen Model Erken Çocukluk Eğitim Merkezi'nin (Model Early Learning Centre) sıra Reggio'ya gelince Reggio'nun üzerine başka bir programın olmadığını, çocuk için en iyi öğrenme yolu olduğunu söyleyerek yollarına başka arayışlarda bulunmadan Reggio ile devam ettiklerini biliyoruz.
*Reggio Emilia'yı bir anda anlamak zordur. Çünkü her kültüre, her çocuğa, her öğretmene, her ebeveyne göre yapılan her şey değişkenlik gösterir, kaçınılmaz olarak. Reggio Emilia yaşandıkça anlaşılır. Öğretmenler uygulama yaptıkça Reggio Emilia felsefesinin içine daha fazla girebilirler. İstekli herkes Reggio Emilia öğretmeni olabilir, öğretmenlik mezunu olmak da şart değildir. Mühim olan felsefeyi özümsemek ve uygulayabilmektir. Sertifika programı yoktur. Öğretmenin kendini geliştirmesi kaçınılmazdır.
* Reggio Emilia bir yaklaşım, bir felsefedir. Bu nedenle de her kültür bu felsefeyi alıp kendine uyarlayabilir. Reggio Emilia, Reggio Emilia kasabasındaki ebeveynler tarafından, onlara öğretmenlerin, pedagogların eşliğiyle kurulmuştur.
* Reggio Emilia kültüründen çıkan Reggio Emilia okulları yalnızca Reggio Emilia kasabasında olur. Çünkü Reggio Emilia altkültürü yalnızca o kasabaya aittir. İtalya'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın herhangi bir yerinde açılan okullar Reggio Emilia "ilhamlı" okullardır. Her okul birbirinden oldukça farklı imkan ve bakış açısıyla donatılabilir.
* Reggio Emilia felsefesi kültüre çok önem verir. Reggio Emilia yaklaşımı kurucu pedagog Loris Malaguzzi çocuğun yaşadığı kültür içine doğduğunu, ona göre öğrendiğini ve şekillendiğini, okula kendi kültüründen arka planla geldiğini, eğitimin de ona göre olduğunu ve çocuğun bilgiyi bu doğrultuda yapılandırdığını kabul eder.
* Reggio Emilia ebeveynin eğitimin her daim bir parçası olması gerektiğini savunur, günlük müfredata her zaman katılımını bekler, ister, talep eder.
* Reggio Emilia daha kollektif bir yapıya sahiptir. İyi bir yurttaş olma, ilişkiler (sosyal & maddesel) ve birbirine bağlılık üzerinde çok durulur. Çocuk ilişkiler aracılığıyla toplum içinde öğrenme sürecini yaşar. Grup çalışması çok sık görülür.
* Reggio Emilia yaklaşımında "iletişim" ve "ilişkiler" çok önemli bir yer tutar, hayatî derecede yaşam ihtiyaçlarındandır. Çocuk toplum içinde bir varlık olarak görülür, yaşadığı toplumla sürekli iletişime geçerek öğrenme sürecini yaşar. Toplumun çocuğun öğrenme sürecinde çok etkili olduğu düşünülür. Projeler bu iletişim ve ilişkiler boyutu ile sürer.
* Reggio Emilia'da (sosyal & fiziksel) "Çevre" kişiliğin oluşmasında birincil öneme sahiptir.
* Reggio Emilia çocuğa hazır bilgi vermez! Çocuğun kapasitesine ve yaratıcı gücüne güvenerek onun kendi başına üretmesi ve bilgiyi kendi yapılandırması için çocuğu teşvik eder, bunu yaparken de çocuğu "sorular"la provoke eder. Çocuk-öğretmen-ebeveynler hipotezler kurarlar ve çocuklar isterlerse öğretmenle işbirliği yaparak hipotezleri uygularlar. Ebeveyn her zaman dahil olabilir.
* Reggio Emilia'da öğretmen bir arkadaş, bir yardımcı, çocukla beraber öğrenen, araştıran konumundadır. Çocuk ise başkahramandır.
* Reggio Emilia'da çocuğa göre gelişen bir program/müfredat vardır ("Emergent Curriculum") Çocukların ilgi alanına göre müfredat sürekli değişir, gelişir.
* Reggio'da çocukların ilerlemesi gereken belli bir standartta gelişim doğrultusu yoktur, her çocuğun kendine göre bir gelişimi vardır ve öğrenme dönemleri arasında (birini tamamlamadan dahi) geçiş yapabilir. Bu çocuğun ileri ya da geri gittiğini göstermez. Örneğin çocuk çizgi çalışması yapmadan okuma-yazma öğrenebilir, ya da el yazısı ile yazmak istemezse yazısını resimlerle yazabilir.
* Reggio'da Süreç sonuçtan çok çok daha önemlidir. Sonucun başarısız olması sürecin de başarısız olduğu anlamına gelmez. Başarısız sonuçtan da pek çok şey öğrenildiği savunulur. Buna bağlı olarak da tek doğru yoktur, tek yol yoktur. Çocuk sayısı adedince gidiş yolu olabilir. Mühim olan her çocuk için o yolu, çocuğun ilgisi, hayalleri ve yetenekleri doğrultusunda yürüyebilmektir.
* Reggio'da çocukların öğrenme süreci onların "merak"ları ile başlayıp kendi yapılandırdıkları projeler (Reggio projeleri) ile devam eder. Öğretmen çocukların meraklarını ortaya çıkarıp fikirlerin projelenmesi aşamasında çocuklara yardımcıdır.
* Reggio'da "Çevre" 3. öğretmendir. Öğretmenler fiziksel ve sosyal çevreyi uygun hale getirip kullanarak çocukların meraklarını kışkırtırlar, onları provoke ederek öğrenme sürecinin başlamasına ve/veya devam etmesine katkı sağlarlar. Okuldan okula, ihtiyaçlar, imkânlar ve şartlar doğrultusunda çevre değişebildiği gibi projeden projeye de değişebilir.
* Reggio'da sınıflar piazza adı verilen (Reggio kasabasında meydan olarak da şehirde karşımıza çıkan) bir meydanın etrafında bulunur. Sınıflar camlı duvarları sayesinde geçişkendir, dışarıdan içeriyi görmek ve sınıfa gün ışığı girmesi mümkündür. Sınıfın duvarları çocukların ürünleri ve dokümantasyon kâğıtlarıyla kaplıdır. Sınıfın bazı yerleri loş ışıklıdır, bu sayede çocuklar ışık oyunlarıyla, gölgelerle vs oynayabilir. Sınıfların yanında duvarları cam olan atölyeler bulunur. Piazza, mutfak ve atölyeler yaş grubu çocuğunun karşılaşıp sohbetler edip, oyun oynayarak beraber projeler sürdürebileceği yerlerdir. Mutfak da piazzaya bakar ve yemek kokuları bir uyaran olarak okulun her yerine ulaşabilir. Çocuklar merakla sınıfta, piazzada, atölyede, mutfakta bir şeyler keşfederken ve hatta heyecandan çığlıklar atarken görülebilir.
* Reggio'da çocuğun kendini ifade edip iletişime geçtiği ve öğrenmede kullandığı yalnızca bir dili yoktur, "Çocuğun 100 Dili" vardır (The 100 Languages of Children) bunlar; resim, çizim, kil, drama, hareket, dans, müzik, yemek, ekim-dikim, gölge ve çocuğun seçtiği diğer dillerdir.
* Reggio'da oyun malzemeleri daha çok yapılandırılmamış oyuncaklar; örneğin boyasız ahşaplar, doğadan materyaller, temiz geri dönüşüm malzemeleridir.
* Reggio'da çocuğun yaptığı, ürettiği her şey, projeleri vs. gözlem ve sürekli dinleme (ses kayıt, fotoğraf, video vb.) yoluyla dokümante edilir ve yorumlanır. Dokümantasyon yoluyla her çocuğa ait elle tutulur veriler ortaya çıkarılır.
