Millî Mücadele'de Âkif-6

ANKARA'YA VARIŞ

Âkif, Ankara yolunu tuttuğu zaman, neredeyse “heyecanından ailesini bile” unutmuş, “keseciğinde otuz altı kuruş mevcudu ile” Ankara yoluna çıkmıştır (Çantay, 1966, 23).

10 Nisan'da yanında 12 yaşındaki oğlu Emin'le gizlice çıktığı yolculukta, Ali Şükrü Bey'le buluşarak Adapazarı'na kadar atla giderler. Geyve'ye, oradan Meclisin açılışından bir gün sonra 24 Nisan 1920'da Ankara'ya tren yolu ile ulaşırlar. Trenden iner inmez Meclis'e giderler. Meclis'in önünde Mustafa Kemal ile karşılaşırlar. Paşa, Âkif'e; “Sizi bekliyordum efendim. Tam zamanında geldiniz. Şimdi görüşmek kabil olmayacak, ben size gelirim..” der (Kocakaplan, 2002, 119).

Âkif'in Ankara'ya ulaşması, merkezde olduğu gibi Kastamonu'da çıkan Açıksöz gazetesinde de haber olur. Gazete, 9 Mayıs 1336 (1920) tarihli sayısında şöyle bilgi verir: “Sebilürreşad mecmua-i İslâmiyesi başmuharriri büyük İslâm şairi Mehmed Âkif Beyefendi'nin ahiren Ankara'ya vasıl olduğu Ankara gazetelerinde okunmuştur. Zulme, hakarete tahammül edemeyerek ailesini, refahını İstanbul'da terk ile Anadolu'ya firar edebilen bu vicdanlı şairin Anadolu'muzun ahvalini şiirleri ile terennüm etmesini temenni ederiz.” (Eşref Edip, 1960, 141).

Âkif'in Ankara'da ilk işlerinden birisi Hacı Bayram Camii'nde 30 Nisan 1920 tarihinde Cuma vaazı vermesidir. Vaazında halkı, Millî Mücadele'ye katılmaya çağırmıştır.

M. Kemâl'in teklifi ile Burdur Milletvekili seçilmesi, 5 Haziran 1920'dedir. Yalnız milletvekili seçilebilmesi için hazırlıklar geldiği günler başlatılmıştır. Öncelikle Âkif'in milletvekili olabilmesi için Mustafa Kemâl, yeni seçilen Burdur milletvekilinin istifasını sağlamıştır. Askerlik Şubesi Başkanı olan Albay İsmail'in yerine adaylığı konarak seçilmesi sağlanmıştır. O dönem Konya Vilayetine bağlı bir liva (sancak) olan Burdur'a ait seçim işlemleri için Mustafa Kemal'in emir ve talimatlarını verdiği yer Konya'dır. Konya'nın Vali vekili, aynı zamanda Kolordu Komutanı olan Fahrettin (Altay) Bey'e 29 Nisan 1920 tarihli emir şöyledir: “İstifasında musır (ısrarcı) bulunan Burdur Livası Büyük Millet Meclisi azası ve Ahz-ı Asker Reisi Miralay İsmail Beyefendi'nin yerine, liva-yı mezkûr B.M.M. Azalığına Ankara'da bulunan Şair Mehmed Âkif Beyefendi'nin intihabının temin ve neticenin işar buyrulmasını rica ederim. B.M.M. Reisi Mustafa Kemâl” (Düzdağ, 2002, 98).

Âkif, ayrıca haberi olmadan en yüksek oyu alarak Biga'dan da milletvekili seçilmiştir. Özü sözü bir, tanınmış, güvenilir, şair Âkif, halk gözünde müthiş bir güçtür. İkna kabiliyeti, samimiyeti ile kitleleri coşturabilmekte, vatan müdafaasına sevk edebilmektedir. Milletvekili, vatan şairi olarak Millî Mücadele'ye destek sağlamak için Eskişehir, Burdur, Sandıklı, Dinar, Afyon, Antalya, Konya, Kastamonu şehirlerinde halka hitabedecektir.

Âkif'in Millî Mücadele'ye katılışını Nihal Atsız şöyle değerlendirir: “Âkif'in Türk inkılâbına hizmeti vardır. Kurtuluş Savaşı'nda onun Anadolu'ya geçmesi, kendisi gibi düşünen binlerce vatandaşı bu savaşa taraftarlığa sürüklemiş, şiirleri de millî savaşın manevî gıdasını teşkil etmiştir. Bütün memlekette boru öttürmeye kalkan bazı şairimsi kimseler, Kurtuluş Savaşı yıllarında İstanbul'da aşk ve fuhuş manzumeleri yazarken Âkif'in Anadolu'ya geçmiş olması, başlı başına bir hizmet ve kıymet teşkil eder” (Çantay, 1966, 387).

ÂKİF KONYA'DA

Âkif'in Ankara'ya ulaştıktan sonra gittiği yerlerden birisi Konya'dır. Konya'ya ilk gelişi 25 Mayıs 1920 tarihindedir. Çıkması muhtemel görülen bir kargaşa üzerine 4/5 Mayıs 1920'de bazı tutuklamalar yapılıp tedbirler alınmıştır. İşte o tedbirlerden birisi de Konya'ya TBMM adına bir nasihat heyetinin gönderilmesi talebidir. Halkın sükûnetini temin etmek üzere Âkif'in de içinde bulunduğu bir Meclis heyeti düşünülür (Okay, 1998, 12, 25). Heyet, Konya Milletvekili Arif Bey'in meclise verdiği teklif üzerine, halkı aydınlatmak için “Millî ve İslâm şairi” Mehmet Âkif, Antalya Mebusu Hamdullah Suphi, Trabzon Mebusu Ali Şükrü ve Konya Mebusu Refik Bey'lerden oluşturulur. Millet Meclisi heyeti, 25 Mayıs'ta Konya'ya hareket eder. Çeşitli toplantılar yapılır. Gündem bellidir. Memleketin içinde bulunduğu durum anlatılır, Meclisin yaptığı çalışmalar hakkında halka bilgi verilir. Bu çalışmalardan halk memnun kalmıştır. Konyalılar, heyetin 3 Haziran'a kadar kalmasını rica eder (Avanas, 1998, 117). 3 Haziran 1920 tarihli Öğüt'ün başsayfasında, “Kardeşçesine” başlığı altında Milletvekillerinin Konya'daki faaliyetleri hakkında bilgi verilir. Konya Belediyesi, 2 Haziran günü aralarında Mehmet Âkif ve Ali Şükrü'nün de bulunduğu milletvekillerine iftar ziyafeti çeker. İftardan sonra da onlar Konya'dan ayrılır. Şu duruma göre bu gelişte Mehmet Âkif, bir hafta kadar kalmıştır. Ayrılırken Ali Şükrü ile birlikte bir teşekkür ve veda yazısı da yayınlarlar. Gazete, haberle birlikte bu veda yazısını da yayınlamıştır:

“Konyalılarla bir hasbihâl icrası maksadıyla şehirlerimizi teşrîf buyuran heyet-i muhtereme dün akşam belediyemiz tarafından şereflerine verilen iftar ziyafetini müteakib hareket etmişlerdir:

Muhterem mebuslarımızın birkaç günden beri cevâmi-i şerîfe ve mehâfil-i muhtelifede irâd buyurdukları mevızalar esasen fevkalâde dindar ve hamiyetperver olan muhterem halkımız üzerinde pek güzel tesirler bırakmıştır.