Kimdir Celaleddin Kişmir?
Ömrünü Konya kütüphaneciliğinin gelişmesine vakfetmiş ender kütüphanecilerimizdendir. Konya kültürüne, edebiyatına, folklarına ve sporuna önemli katkılarda bulunmuş bir kalem erbabıdır. Yazılarını, Ekokon, Selçuk, Babalık, Yeni Konya ve yeni Meram gibi gazetelerde yayınlayan Kişmir aynı zamanda bir toplum mühendisidir. Toplumun yaralarına neşter vurmuş ve tedavi için reçeteler ileri sunmuş münevver bir yazardır.
Hayatı
Celaleddin Kişmir, 17. 09. 1919'da Antalya'nın İbradi bucağında doğdu. Babası çeşitli illerde hâkimlik yaptıktan sonra Konya'ya yerleşmiş ve avukatlık yapmış olan İzzet Cemal Bey'dir. Annesi ise Sadık Kemal Efendi'nin kızı Emetullah Hanımdır.
Konya Gazi Mustafa Kemal İlkokulunu ve Karma Ortaokulunu bitirdikten sonra Konya Lisesi'nde başladığı lise öğrenimini Adana'da tamamladı. 1944 yılında girdiği Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde 2 yıl okuduktan sonra öğrenimini yarıda bırakarak askerlik görevini yerine getirdi.
Askerlik dönüşü Konya'da Ekokon Gazetesinde çalışmaya başladı. Bu sırada PTT Memurlarından İhsan Kurşun'un kızı Naciye Hanım'la evlendi. 1972'd eşini kaybettikten sonra İstanbul'a taşındı. 1974'de Konya Kütüphanesi memurlarından Mehpare Ediz Hanım'la hayatını birleştirdi.
1948 yılında memuriyet hayatına başlayan Celaldeddin Kişmir, 1954 yılına kadar Sosyal Sigortalar Kurumu'nda görev yaptı. 1954'te Konya Belediye Başkanı Rüştü Özal'ın teklifi üzerine Konya Belediyesi'nde Turizm Müdürü olarak vazifesini sürdürdü. Konya İl Halk Kütüphanesi Müdürü Mesut Koman'ın emekliye ayrılmasının ardından 1956 yılında kütüphanenin müdürlüğünü üstlendi.
1962-63 yılları arasında kütüphanecilik hakkındaki bilgilerini pekiştirmek için Londra'ya gönderildi. Orada Devon Eyaletinde Halk Kütüphanelerinde incelemelerde bulundu. 22 gezici kütüphanede staj gördü.
Konya'da Kütüphanecilik görevini sürdürdüğü esnada -Bu dönemde Postahane'nin arkasındaki Hacı Hasan Camii kütüphane olarak kullanılıyordu.- Kişmir'in gayretleriyle sadece şehir içinde 16 kütüphane açıldı. Hemen hemen her halk kütüphanesinin içinde birer de çocuk kütüphanesi kuruldu. Görevli bulunduğu dönemde motorlu vasıtalarla Konya'nın 900 köyünden en az 400 kadarına kitap götürüldü.
1967 yılında Konya Yıllığını hazırlayanlar arsında bulundu. Bu yıllığın eğitim, öğretim, sanat ve folklor bölümleriyle redaksiyonunu bir arkadaşı ile birlikte hazırladı. Ayrıca Mehmet Önder'le beraber Konya'nın tarihi eserlerini tanıtıcı bir eserin hazırlanmasında görev aldı.
1973 yılında eşi vefat edince İstanbul'a göçtü. Emekliliğini istedi ise de Kütüphaneler Genel Müdürlüğü emeklilik talebini uygun görmedi ve onu İstanbul İl Halk Kütüphanesi Müdürlüğüne tayin etti. 1978'de Süleymaniye Kütüphanesi Müdür yardımcılığı görevini yapan Kişmir'in zamanında Bakırköy ve Edirnekapı İl Halk Kütüphaneleri hizmete girdi.
1983 yılında emekliye ayrılan Celaleddin Kişmir, aynı yıl Galatasaray Lisesi Kütüphanesi Müdürlüğüne getirildi. Bu kütüphaneyi yeniden düzenledi. Güncelliğini kaybeden kitaplar yanında kütüphaneye binlerce yeni kitaplar da kazandırdı. Okuma salonlarını genişletti. Önce kurduğu 60 kişilik okuma yerini 90 kişiye çıkardı. .(1)
Türk Dil Kurumu üyesi olan Celaleddin Kişmir, Türk Kütüphaneciler Derneği ile Konya Gazeteciler Cemiyetini kurucu üyeleri arasında yer aldı. Arsası Konya Turizm Derneği'ne ait olan Mevlana Meydanındaki kütüphanenin kurulmasında da büyük emeği geçti. Konya İdman Yurdunun Gençlik Kolları başkanlığında da bulunmuş olan Cellaleddin Kişmir, Yeşil Beyazlı camiaya hem yönetici olarak hem de fikirleriyle önemli hizmetlerde bulunmuştur.
Celaleddin Kişmir geçirdiği bir beyin kanaması sonucunda 4 Mayıs 2008'de İstanbul Şişli Etfal Hastanesi'nde vefat etti. Vasiyeti üzerine Konya'da Musalla Mezarlığı'na defnedildi. İkinci evliliğinden Nevzat Suat ve Oya Pınar adlı iki kızı bulunmaktadır. (2)
Edebi kişiliği
Kalemini Türk Milletinin menfaatine hadim etmiş bir münevver olan Celaleddin Kişmir, gazete ve dergilerde yazdığı makalelerde şehrin sorunlarını, tarihi eserlerin bakımsızlığını ve bunlara sahip çıkılması gerektiği, Türk milletinin yetiştirdiği mümtaz şahsiyetleri, şehrin coğrafi güzelliklerini, Konya'da yetişen meyve ve bitkilerini, giyim kuşam ve atasözlerini, beddualarını, örf ve adetlerini, âşıklarını, nüktedanlarını, çarşılarını, hanlarını, pazar yerlerini, park ve bahçelerini sayfalarına konuk etmiştir. Sanatını toplumun hizmetine vermiştir.
Fikirleri
Türk toplumunun fikren, ilmen ve iktisaden ve kültürel yönden kalkınmasının isteyen Celaleddin Kişmir, kalemini bu konuda oynatmış, toplumun değer verdiği kişilerin erozyona uğratılmaması için mücadele etmiştir. Hz Mevlana ile ilgili tüm imkânsızlıklara rağmen ihtifal yapmış, ihtifale kayıtsız kalanları eleştirmiştir.(3)
Hz. Mevla'nın ismin her tarafa verilmesi uygun bulmamış, bunları yapanı ayıplamıştır, yazılarıyla men etmeye çalışmıştır. Mevlana gibi bir değere sahip çıkılmasını savunmuştur. (4)
Eserleri
Kırk Köse ile Bir Köse: Masal kitabıdır.
Peynir Gemisi; 1955 yılında yayınlanmış, 19 hikâyeden oluşmuştur. Anadolu halkının, gençliğinin içinde bulunduğu açmazları dile getirmiştir.
Yeni Konya'da tefrika edilen "Bu şehirde Bir Adam" ve Türk Folklor Araştırmalarında yayımlanan Masalları kitaplaştırılamamıştır.
Prof. Mustafa Özcan; Celaleddin Kişmir'in, Konya Gazetelerinde yayımlanan yazılarından bir kısmını "Konya Yazıları" adı altında 2006 yılında yayınlamıştır. (5)
Konya kültürüne ait birçok makaleleri bulunmaktadır: "Konya Dergisi", "Aşık Tahir Demiröz", "Murat Tiftik", "Oturak", "İzzet Koyunoğlu ile Birkaç Saat", "Beyşehir'de Düden Efsanesi", "Eşref oğlu Camiini Kaybediyoruz", "Nasreddin Hoca ve Mezarı", "Cambaz Deli Osman", "Konya Evleri", "Konya'nın Ramazan Eğlenceleri", "Konya'nın Hamur İşleri" gibi makaleleri Yeni Konya Gazetesinde yayınlanan yazılarından bazılarıdır. (6)
Dipnot:
1)Uz, Mehmet Ali, Konya Kültürüne Hizmet Edenler, C:1, s.195 v.d,Konya Büyükşehir Belediyesi Yay.,2003/KONYA
2) Konevi, M. İhsan, "Konya Kültür Hayatında Büyük Emeği Geçen Gazeteci Yazar Celaleddin Kişmir", Memleket Gazetesi,06.07.2008,
3) Kişmir, Celaleddin, "Yazıklar Olsun" Yeni Konya, 11 Aralık 1951, Aktaran Mustafa Özcan, Celaleddin Kişmir'in Mevlana üzerine yazıları s.40,Anadolu Manşet Yay. Altunarı Ofset Lİm. Ş.2006/KONYA).
4) Kişmir,Celaleddin, "Mevlana İsmini İstismar Etmeyelim" Yeni Konya, 22 Şubat 1955; Aktaran, Mustafa Özcan, Celaleddin Kişmir'in Mevlana üzerine Yazıları s.22)
5) Sakaoğlu, Saim Prof. Dr, Celaleddin Kişmir", Konya Ansiklopedisi, C:5,s.2003, Büyükşehir Belediyesi Yay.,Eylül-2013/KONYA
6) Uz, a.g.e,s.196
ANUŞ GÖKCE
