Atalarımız “Ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını” diye çok güzel söylemişler. Üretici işin reklamını değil, ekeceği ürünü çiftçi tarlasında görerek gözü ile görmekte ve söylenilenlere inanarak ekeceği çeşidi belirlemektedir. Günümüzde video ve diğer tanıtım vasıtaları ile kamu ve özel firmalar ürünlerini tanıtmakta iseler de çiftçi bunları iyi yerlerin çekilerek verildiğini düşünmektedir. Hâlbuki tarla günlerinde veya arazide yapılan uygulamalarda çiftçi araziyi kendisi gezerek gözleriyle görmekte iyi veya kötü yönlerini kendi ölçülerine göre değerlendirmektedir. Bu önemli gelişmeyi Temmuz ayında Konya’da bizzat katıldığım iki firmanın “Tarla Gününde” yaşadım. Bu firmaların tarla gününden edindiğim bilgilerle örneklemek istedim. Tabii ki bu iki firmanın dışında Bahri Dağdaş Uluslararası Araştırma Enstitüsü gibi kamu kuruluşları ve diğer bazı özel sektör kuruluşları da benzer faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Temmuz ayı başında Ekiz Tohumculuğun İçeri Çumra’da çiftçi arazisinde iki ayrı günde yapmış olduğu tarla günü ve Temmuz ayı ortasında Alp Tarımın Karapınar ilçesinde çiftçi Ali Çalışkan’ın tarlasında yapmış olduğu “Halis Buğdayı” tanıtım günüydü.
Araştırıcı kuruluş belgesine sahip 30’dan fazla kuruluşta tohumluk üretimleri yanında özel kuruluşlar olarak ıslah çalışmalarını sürdürmekte olup Ekiz Tohumculuk ve Alp Tarım’da bunlardan biridir. Ekiz tohumculuğun ve Alp Tarımın tarla günleri profesyonelce hazırlanan çiftçi tarlalarında gerçekleştirilen tam bir görsel şölen olarak değerlendirilmelidir. Çeşitlerin farklılığını bir arada görme imkânı bulan çiftçilerimiz ve tohum üreticisi kuruluşlar çeşitleri mukayese etme fırsatı bulmuşlardır. Çiftçilerimiz tarlada bir metrekaredeki başak sayısı, başakta tane sayısından hareket ederek tahmini verimleri kendileri hesaplamakta, olgunlaşmış daneyi ağzında çiğneyerek kalite özellikleri hakkında fikir edinmişlerdir. Çeşitlerin özellikleri hakkında firma sahiplerince verilen laboratuvar analiz sonuçlarını çiftçi gördükleri ve deneyimleri ile karşılaştırmakta fırsatını bulmaktadır.
Ekiz Tohumculuğun İçeri Çumra’da çiftçi arazisinde iki ayrı günde yapmış olduğu tarla günü ve Konya ve Karaman Tarım ve Orman İl Müdürleri yanı sıra çiftçiler, tohumluk üreticileri, Konya dışından farklı illerden gelen konu ile ilgili kuruluş temsilcileri ve Ziraat Oda Başkanları katılmışlardır. Doç. Dr. Hasan Ekiz Tarım Bakanlığının araştırma enstitülerinde ıslahçı ve idareci ve bakanlıkta bürokrat olarak çalıştığından deneyimlerini ıslah çalışmalarında kullanarak 10 ‘dan fazla buğday çeşidi tescil ettirmiştir. Tarla gününde üretici ve idareciler tescil edilen ve tescile aday çok sayıda çeşidin tarladaki gelişmelerini yerinde görmüş ve kendileri için önemli değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Ekiz tohumculuğun tescil ettirdiği ekmeklik buğday çeşitlerine verilen isimler; Kırkayak, Çıfçıklı, Zümrüt, Yörük, Tekeli, Hayta, Pelit (Nartane), Alp 1, Hisar, Paşa, Hacıveli, Havabacı, Çeşmeli Ve Güdük gibi yöresel ve anlamlı isimlerdir.
Ekiz tohumculuğun tescil edilen çeşitleri kendi şirketi ve diğer anlaşmalı bazı şirketler tarafından üretilerek çiftçilere tohumluk olarak verilmekte, verim ve kaliteleri ile Türk çiftçisi tarafından yetiştirilmektedir.
Alp tarım (Ekiz Ekmeklik Buğdayı)
Araştırıcı kuruluş belgesine sahip kuruluşlardan biri olan Alp Tarım tohumluk üretimleri yanında özel kuruluş olarak ıslah çalışmalarını sürdürmektedir. Doç. Dr. Hasan Ekiz’in Bahri Dağdaş Uluslararası Araştırma Enstitüsünde(BDUAE) iken ıslah ettiği ve soyadını verdiği Ekiz ekmeklik buğdayının 10 yılı aşkın süredir üretimini yapması yanında ıslah çalışmaları ile yeni çeşit arayışlarını sürdürmektedir. Alp Tarım, Akbulut fasulye çeşidi, Konevi arpa ve Mikham tritikale(BDUARE çeşitleri) Soylu makarnalık buğday ve Alp1 ekmeklik buğday çeşidine ilaveten Halis buğday çeşidini de üretimine katmıştır.
Alp tarımın Karapınar ilçesinde Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü tarafından yağışlı bölgeler ve sulanan araziler için geliştirmiş olduğu “Halis Ekmeklik Buğday” çeşidi bölge için ümit verici görülmüştür. Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürü Yavuz Aği ve ıslahçısı Lütfü Demir beyin işin yoğun olduğu bu günlerde Karapınar’a gelmeleri Halis isimli buğday çeşitlerine sahip çıktıklarının bir işareti olarak değerlendirilmektedir. Konya Tarım Orman İl Müdür Yardımcısı, Konya eski Milletvekili Uğur Kaleli, Konya Ticaret Borsası, Ziraat Odaları Başkanları, üreticiler ve Konya ve il dışından gelen ilgililer bu tanıtım gününe katılmışlardır. Farklı illerden gelen çeşitli kuruluşların başkanlarından biri, çiftçimiz ve bir kuruluş temsilcisi incelediği buğdayı ağzında çiğneyerek oluşturduğu glüteni (sakızı) hayretle göstererek mükemmel olduğunu söylemekten kendini alamamıştır. Üreticilerin önünde ölçülen ve biçilen tarladan ortalama bir dekardan 1043 Kg verim alındığı ve kalitenin de oldukça iyi olduğu gösterilmiştir. Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü Müdürü Yavuz Aği ve ıslahçısı Lütfü Demir beyin ıslah ettikleri buğdayın yüksek verimini ve kalite özelliklerini yerinde görmeleri haklı olarak fevkalade mutlu olmalarına sebep olmuştur. Ayrıca bu tip gösterilere farklı illerden çeşitli kuruluşların başkanlarının katılımı da üreticilerin daha iyisini aramaları olarak değerlendirmekteyim. Üretici daha iyisini ararken istenilen verim ve kaliteyi yakalamak için de hem kamu hem de özel sektör araştırıcıları ıslah çalışmalarını sürdürmektedirler. Bu konuyla çalışanları takdir ediyor çalışmalarında başarılar dilerim. Ülkemiz, çiftçimiz en verimli, en kaliteli bölge ekolojisine uygun çeşitlere layıktır. Genetik kaynak zengini olan ülkemizde ıslah çalışmaları desteklenmeli ve sektörün problemleri halledilmelidir. T.C. Tarım Ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil Ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğünce 2020 yılında 06.05.2020 tarihine kadar yapılan tescil toplantılarında 233 adet tarla bitkisi çeşit ve hattı tescil edilmiş olup bunun 40 kadarı Konya firmalarına ait olup bu övünülecek bir gelişmedir.
“Türkiye’nin tahıl ambarı” olarak nitelendirilen Konya Türkiye tohum üretiminin (yaklaşık 1/3’üne yakın) 320 bin tonluk kısmını üretmiştir. Tohumluk üretiminde Konya bir merkez haline gelmiş ve tohumluk piyasasında söz sahibi olmuştur. Hedef büyütülmeli Ar-Ge çalışmaları daha da hızlandırılmalıdır. Özellikle birçok bitkinin tohumluk üretimi için uygun olan Orta Anadolu Bölgesi bu avantajını iyi kullanabilecek seviyeye getirilmelidir. Ümit ederim ki kamu yanında özel sektörün ıslah çalışmaları ile istenilen noktaya kısa sürede ulaşarak dışarıdan tohum alan değil dış ülkelere daha çok tohumluk satan il, bölge ve ülke haline geliriz. Üreticilerimizin geleceği ve üretimin önemli bir girdisi olan tohumluk konusunda çalışanlara başarı ve kolaylıklar dilerim. Sağlıklı ve hayırlı günler dileklerimle hoşça kalınız.
