Fobi kişinin belirli durum,canlı-cansız varlık veya mekana yönelik olarak hissettiği ileri düzeydeki korku hali olarak tanımlanmaktadır. 

Fobisi olan kişiler belirli tehlikeleri gerçekte duyulması gerekenden daha fazla tehdit edici olarak algılayarak,tehlikeli kabul edilen bu durumlardan önemli düzeyde kaçınırlar. 

Bu kişiler fobinin nesnesi olan koşullarla karşı karşıya kaldıklarında ise çok büyük bir sıkıntı yaşarlar ki bu durum kendisini tam bir panik hali ve dehşet hissi şeklinde gösterebilmektedir.

Fobiler Nasıl Gelişir ?

Çocukluk çağında başlayan basit fobilerde rahatsız edici ve beklenmedik bir deneyim fobiye neden olabilir.Kimi zaman fobiler öğrenilen davranışlar olarak ortaya çıkmaktadır,köpek tarafından ısırılan ya da saldırılan bir kişi, köpek fobisi geliştirebilir.Benzer şekilde, bir kişinin köpek saldırısına tanıklık etmesi de, fobinin nedeni olabilir.Bununla birlikte kan fobisinin ve tıbbi işlemlere yönelik fobinin kalıtımsal özellikleri bulunmaktadır.

Erken erişkinlikte görülen karmaşık fobilerin gelişiminde ise kalıtımsal özellikler ve yaşam olaylarının etkisi daha belirgindir.Fobisi olan kişilerde fobi gelişimi esnasında beynin korkuyla ilgili merkezlerinde kimyasal bazı değişiklikler meydana gelmektedir.

Eğer fobi fobik kişinin çok nadiren temas ettiği yılan gibi bir şeyse,günlük yaşamları etkilenmeyecektir.Bununla birlikte,bazı fobileri,agorafobi veya sosyal fobi gibi,önlemek mümkün değildir.Fobileri 3 ana kategoriye ayırabiliriz.

Özgül Fobiler

Belirli durumlar,canlılar,yerler,faaliyetler veya şeyler hakkında orantısız bir korku duymaktır.

Diş hekimleri (dentofobi),Yarasalar (chiroptophobia),Köpekler (cynophobia),Uçan canlılar (aviophobia), Yılanlar (ofifidiophobia) özgül fobilere örnek olabilir.

Sosyal Fobi

Sosyal fobisi olan bir kişi,sosyal durumları zor ve bazen katlanılmaz bulur.Partilere, düğünlere,etkinliklere ya da sergilere gitmek,kişinin kaygısına neden olur;temelinde utanma veya aşağılanmış olma korkusu olabilir.

Sosyal fobiden etkilenen insanlar, kalabalığın içinde incelenip seçileceklerini hissediyor;toplumsal buluşmalardan tamamen kaçınmayı tercih ediyor olabilirler. 

Agorafobi

Agorafobisi olan bir kişi, kendisini kaçışın olmadığı durumlarda bulmaktan korkuyor. Umutsuz bir durumda hiçbir yardım alamayacaklarından ve oldukları yerde sıkışacaklarından korkarlar. 

Agorafobi, otobüs ya da trenlere binme korkusu ya da büyük mağazalara ya da alışveriş merkezlerine girme korkusu olabilir.Belirtiler şiddetli olduğunda,hasta kendi evinden başka her mekanı dayanılmaz bir yer olarak bulabilir.

Peki Sizin Fobi Rahatsızlığınız olabilir mi?       

Aşağıdaki durumlardan en az biri hakkında ciddi düzeyde endişe duyuyorsanız, bir tür fobiniz olması muhtemeldir:

• Evden dışarı çıkma

• Kuyrukta, sırada bekleme

• Metroyu kullanma, köprü veya altgeçitlerden geçme

• Evde tek başınıza bulunma

• Kalabalık alanlarda bulunma

• Sinema, dolmuş, asansör vs. gibi kapalı alanlarda bulunma

• Belirli bir nesneyle karşılaşma

Fobilerin Tedavisi

Tedavisi için sorunun farkına varmak ve sorunu kabul etmek birinci adımdır.Kişisel özellikler,fobinin türü ve şiddeti tedavinin yöntemini belirleyecektir. 

Fobiler için uygulanan tedavi, aşağıdaki yöntemlerin birini ya da birkaçını içerebilir;

Bilişsel davranışçı terapi: Fobilerin tedavisi için, bilişsel davranışçı terapinin duyarsızlaştırma ya da maruz bırakma tekniklerinden yardım alınabilir.

İlaç tedavisi: Fobileri olan kişiye, reçeteli antidepresanlar ya da sakinleştiriciler verilebilir.

Rahatlatma teknikleri: Nefes teknikleri ya da meditasyon, fobinin semptomlarının giderilmesine yardımcı olabilir.

  

Psikolog Merve KAYHAN