Geçen hafta Ticaret Bakanlığının desteği ile, TİM (Türkiye İhracatçılar Birliği) tarafından üçüncüsü düzenlenen Türkiye'nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı ödülleri verildi. Detaylara girmeden önce kısa bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.
HİZMET İHRACATI NEDİR?
Ülkemizdeki hizmet ihracatı ile ilgili düzenleme ilginçtir, kısmen doğru kısmen de eksik olarak değerlendirirsek 3065 sayılı KDV kanunun kapsamında düzenlenmiştir. Bu kapsamda ilgili Kanunun (12/2) maddesine göre; “bir işlemin hizmet ihracı olarak değerlendirilebilmesi için; 1) Hizmetlerin yurtdışındaki bir müşteri için yapılması, 2) Hizmetten yurtdışında faydalanılması gerekmektedir”. Buraya kadar bazı soru işaretleri kafamızda oturdu derken, en azından ben birden yine kafa karışıklığı yaşıyorum. Neden mi? Hizmet İhracatçılar Birliği’nin web sayfasında; Hizmet ihracatının tanımında ise; “Türkiye’de yerleşik bir firmanın yurt dışındaki bir firmaya, KDV’den istisna tutularak ve döviz cinsinden verdiği hizmettir”. Dolayısıyla hizmet ihracatının olabilmesi için, döviz cinsinden yapılma şartı algısı oluşuyor. Aynı zamanda Hizmet ihracatı kapsamında verilen devlet teşviklerinin Ticaret Bakanlığı içerisinde geçen genel başlığı; “Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticareti Desteği” şeklinde ifade edilmekte. Dolayısı ile buradan çıkan sonuç hizmet ihracatının olabilmesi için döviz cinsinden yapılma zorunluluğu algılanıyor. (hizmet ihracatı ile mevzuat içerisinde farklı bir tanım bulamadığım ve aksi yönde bir şey bulamadığım için bu kadarını paylaşabiliyorum. Detay bulamamam benim eksikliğim de olabilir.) Ama şu konuyu net olarak biliyorum ki; en azından mal ihracatında ülkemizde gerçekleşen ihracatın döviz cinsinden olması gerekmiyor. Yani pekâlâ Türk Lirası ile ihracat yapabilirsiniz. Hatta 2017 yılında TL cinsinde mal ihracatımız; 13 947 350 TL olarak gerçekleşti. Eğer Hizmet ihracatında, döviz ile gerçekleştirme zorunluluğu varsa bu büyük bir hatadır ve hızlı bir düzeltilmesi gerekir. Hele ülkelerin kendi yerel paraları ile ticaret yapma gerekliğinin altının çizildiği bu dönemde.
HİZMET İHRACATINDA RAKAMLAR NE DİYOR
Öncelikle şunu gururla burada yazabilirim, Türkiye hizmet ticaretinde fazla vermekte. Maalesef yıllardır mal ticaretinde açık vermemize rağmen ülkemiz uzun yıllardır hizmet ihracatı, hizmet ithalatından daha fazla gerçekleşerek, fazla vermekte. 2002 yılında 14 milyar hizmet ihracatı yapan ülkemiz 2017 yılında ise; 43,7 milyar dolar ile dünyada en fazla hizmet ihracatı yapan 29. ülke sıralamasında yer almakta. 2017 yılında hizmet ticaretinde verdiğimiz fazla ise, 20 milyar dolar civarlarında.
HİZMET İHRACATININ İÇERİSİNDE HANGİ SEKTÖRLER VAR?
Aslında hizmet sektörü içerisine giren hemen hemen her sektör bu kapsamda değerlendirilebilir. Örneğin yolcu taşımacılığı, yük taşımacılığı/lojistik, sigorta, bankacılık, sağlık, danışmanlık, eğitim, TV film/diziler vb.
HİZMET İHRACATINDA TEŞVİK VAR MI?
Sürece ihracat bağlamında baktığımızda bu kapsamdaki devlet desteklerinin belirleyicisi Ticaret Bakanlığı’dır. Bu kapsamda hizmet ihracatına verilen teşvikler ise oldukça fazla. İlgilenenler; “2015-8 sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretin Desteklenmesi Hakkında Karara” bakabilirler.
HİZMET İHRACATINDA LİDERLER KİM?
Türkiye'nin 500 Büyük Hizmet İhracatçısı Araştırması'na göre Türkiye genelinde en çok ihracat yapan ilk 10 firma ile 17 sektördeki ilk 3 firmaya ödülleri daha önceden bahsettiğimiz üzere geçen hafta verildi. 2017 rakamlarına göre yapılan sıralamada bir dünya markası haline gelen Türk Hava Yolları (THY) Türkiye genelinde birinci oldu. Sayfa alanımın kısıtlı olmasından tüm firmaları yazamasam da uzun yıllardır içerisinde olduğum üniversite camiasına pozitif ayrımcılık yapmaya karar veridim. İlk 10 içerisine giremeseler de Eğitim sektöründe Devlet Üniversitelerinde ilk üç sırasıyla; İstanbul Teknik Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, 19 Mayıs Üniversitesi iken; Vakıf Üniversitelerinde ise; Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Altınbaş Üniversitesi yer almakta.
SONUÇ: Fazlasıyla açığıyla malda bizim, hizmette bizim
