EBU’t-TUFEYL(R.A.)
Ebü’t-Tufeyl Amir b. Vâsile b. Abdullah el-Leysi (ö. 100/718-19) En son vefat eden sahabedir.
Uhud Gazvesi’nin cereyan ettiği yıl doğdu (3/625). Bazı kaynaklarda adının Amr olduğu zikredilmekteyse de doğrusu Amir’dir. Beni Kinane’ye mensup olduğu için Kinani nisbesiyle de anılır. Hz. Peygamber’den başka dört halifeden, ayrıca Muaz b. Cebel, Huzeyfe b. Yeman, Abdullah b. Mes‘ûd ve İbn Abbas gibi sahabelerden rivayette bulunmuştur. Kendisinden de Katade b. Diame, Zühri, Amr b. Dinar gibi tabiiler hadis rivayet etmişlerdir. Hayatının sekiz yılını Hz. Peygamber devrinde geçirdiğini söylemiş, Resul-i Ekrem’i veda haccında Kâbe’yi tavaf ederken gördüğünü bizzat belirtmiştir. Hz. Ali’ye yakınlığı ile bilinen Ebü’t-Tufeyl yaptığı savaşlarda onun yanında yer almış, Hz. Ali’nin vefatından sonra Mekke’ye giderek hayatının sonuna kadar orada kalmıştır. Anlaşıldığına göre Muaviye döneminde bir görevle onun yanına gitmiş, huzurda bulunan bazı kimselerin Hz. Ali ile yaptıkları savaşlarda Ebü’t-Tufeyl ’in kendilerine kılıcı ve diliyle çok zarar verdiğini hatırlatmaları üzerine her birine hak ettiği cevabı vermiştir. Muaviye kendisine Hz. Ali’ye duyduğu özlemin derecesini sormuş, o da, “Hz. Musa’nın annesi Musa’yı Nil’e bıraktıktan sonra onu nasıl özlediyse ben de o haldeyim, belki ondan da çok hasret çekiyorum” demiştir. Hz. Hüseyin’in kanını yerde bırakmamak için Emeviler’e karşı açılan savaşlarda Muhtar es-Sekafi ile ön planda yer almıştır. Onun öldürülmesinin (67/687) ardından tarih sahnesinde görülmediği, ancak daha sonra İbnü’l-Eş‘as’la birlikte yine Emeviler’e karşı harekete geçtiği söylenmektedir.
Ömer b. Abdülaziz devrine kadar yaşayan Ebü’t-Tufeyl 100 (718-19) yılında Mekke’de vefat etti; böylece bütün ashap arasında en son vefat eden sahabe olarak tanındı. Bu tarih 102, 104, 107, 108, 110 olarak da zikredilmiştir. Ebü’t-Tufeyl’in Kütüb-i Sitte’nin her birinde rivayetleri bulunmakta, on beş rivayeti de Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer almaktadır. Hz. Peygamber’in sekiz (veya yirmi beş) kadar hadisini ve söylendiğine göre Hz. Ali’nin çeşitli söz ve haberlerini rivayet etmiştir. Şairlik yanı da bulunan Ebü’t-Tufeyl’in şiirlerinden elli beyit el-Egani’de, İbnü’l-Eş‘as’la beraber öldürülen oğlu Tufeyl için söylediği bir mersiye de muhtelif kitaplarda bulunmaktadır. Hz. Ali’ye yakınlığı sebebiyle “Şii” diye de anılan Ebü’t-Tufeyl, Hz. Ali’yi daha çok sevmekle beraber Hz. Ebu Bekir ve Ömer’in faziletini de kabul etmiş, Hz. Osman’ın şehadetinden duyduğu üzüntüyü dile getirmiş ve Hz. Ali taraftarlığı sebebiyle Hariciler’in düşmanlığını kazanmıştır.
KAYNAK: TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ

“DOĞRULARIN YEMİN ETMEYE İHTİYACI YOKTUR.”

HZ.MEVLANA