3. SULTAN MURAT 2
Osmanlı-İran Savaşı (1577-1590) İlk Osmanlı-İran anlaşması AMASYA ANTLAŞMASI 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman zamanında imzalanmıştı. İran ile yapılan Amasya Antlaşması, 1577'ye kadar devam etti.
İran'da Şah Tahmasb'ın oğlu Şah İsmail, Osmanlı Devleti ve İran arasındaki barış antlaşmalarına riayet etmemiş ve Osmanlıya bağlı bazı emirleri kendi tarafına çekmeyi başarmıştı. Osmanlı hükümeti Van Beylerbeyine talimat vererek orada huzurun sağlanmasını istemişti. İran'ın Luristan valisinin Osmanlı devletine sığınması gergin olan ilişkileri iyice bozdu.
Bu arada Şah İsmail ölmüş, İran'da taht kavgaları başlamıştı. Bu durumdan yararlanılmasını isteyen Van Beylerbeyi, İran'a saldırılması gerektiğini bildirdi. Osmanlı Devleti’nin Kafkasya taraflarına ulaşmak ,Kırım ve doğu Türk dünyasıyla bağlantı kurmak ve İran'ı kuzeyden baskı altına alma düşüncesi
Sokullu Mehmed Paşa savaş taraftarı değildi ama yönetimde etkin olan Sinan Paşa ve Lala Mustafa Paşa İran seferine başkomutan olmak istiyorlardı. Sokulu, Kanuni döneminde çekilen güçlükleri ve İran'ı elde tutmanın zorluğunu belirttiyse de padişah üzerindeki etkisi azaldığından, savaş açılmasına engel olamadı. 3. Murat, İran'a savaş açılmasına karar verdi (1578). İran üzerine gönderilecek ordunun komutanlığına Lala Mustafa Paşa getirildi. Sokulluya rağmen başlatılan İran savaşının ilk evresi 1577-1589 yılları arasında on iki yıl sürdü. Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Türk birlikleri İran kuvvetlerini Çıldır'da yendi. Osmanlı orduları, savaşın ilk yıllarında başarı kazandılar ve Hazar Denizi'ne kadar ilerlediler. MEŞALE SAVAŞI'nda Osmanlılar kazandı. Ardından yapılan bir seferde Osmanlı ordusu Azerbeycan ve İran'a girdi. Bu savaştan sonra tüm Gürcistan fethedildi. Tiflis Osmanlı vilayeti durumuna getirildi (1578). Aynı yıl Şirvan da Osmanlı topraklarına katıldı. Şah 2.İsmail'in yerine geçen Şah Abbas barış istedi. İki ülke arasında Ferhat Paşa (1. İstanbul) Antlaşması yapıldı (1590) Tebriz, Karabağ, Gence, Gürcistan ve Luristan Osmanlılara bırakıldı. ( Kars, Tebriz, Tiflis, Gence, Şehrizur, (Azerbaycan, Gürcistan, Dağıstan ve Kuzey Kafkasya) Osmanlı Devletinde kalacaktı.
Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti, doğuda en geniş sınırlarına ulaşmış oldu. Osmanlı Devleti sınırlarını doğuda Hazar Denizi'ne kadar genişletti. Sokullu Mehmet Paşa’nın Ölümü (1579) Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa, 3. Murat döneminde eski gücünü yitirdi. 1579 yılında ikindi divanından çıkarken uğradığı saldırı sonucu öldürüldü. Sokollu'nun ölümüyle Osmanlı Yükselme Devri'nin sona erdiği ve Duraklama Devri'nin başladığı kabul edilmiştir. İngiltere'ye Kapitülasyon Verilmesi (1580 ) Avrupa devletleri arasında çekişmeyi artırmak Katolik dünyasına ve Papa ambargosuna karşı ittifak sağlamak için Protestan olan İngiltere'ye (1572 Bartalameos katliamı ile birlikte Katoliklerden yüz çevirmeye başlayan Osmanlı hükümeti, Papa'nın koyduğu (barut, kalay, top güllesi gibi) stratejik harp malzemesi ambargosunu kırabilmek için önce, Protestan olan İngiltere'ye yakınlaştı.) Akdeniz ticaretini canlandırmak Fransa’yı rekabet içine sokmak amacıyla,
O zamana kadar Ceneviz, Venedik, Dubrovnik tüccarı yanısıra 1569 yılında verilen Kapitülasyonla Fransız tüccarı da Osmanlı limanlarında ticaret yapma hakkına sahipti. Kraliçe Elizabeth tarafından gönderilen İngiliz elçisi de Osmanlı limanlarında ticaret yapmak için gerekli olan kapitülasyonu alabilmek için İstanbul'a gelmişti. Venedik ve Ceneviz haricindeki Kapitülasyonu olmayan devletlerin tüccarı Fransız bayrağıyla Osmanlı limanlarına geliyordu. 1568 yılında Avusturya’ya bazı ayrıcalıklar, İngiltere'ye Osmanlı topraklarında serbest ticaret yapma hakkını verdi (1580). Böylece İngilizler Kıbrıs'ın alınmasıyla Doğu Akdeniz'den uzaklaştırılan Venediklilerin yerini almaya başladılar. Fransa’nın ayrıcalıkları genişletildi. Böylece Akdeniz'de İngiliz-Fransız rekabeti başlamış oldu. Bu rekabetten Osmanlı Devleti de birçok siyasi menfaat başlamış oldu.
0smanlı Avusturya Savaşı (1593- Kanuni döneminden beri süregelen Avusturya savaşlarına, 2. Selim döneminde yapılan bir antlaşmayla son verilmişti (1568). Avusturya ile yapılan bu antlaşma, 1593 yılına kadar devam etti. 1593 yılında, Bosna ve Macaristan sınırlarında çetelerin sınır bölgelerinde halka saldırmaları, Bosna Valisi Telli Hasan Paşanın pusuya düşürülerek öldürülmesi üzerine 3. Murat, Avusturya'ya savaş ilan etti (1593). 1593 yılında Telli Hasan Paşa'nın başıbozukların oluşturduğu Uskukların üzerine yürümesini savaş sebebi sayan Avusturya barışı bozdu. Avusturya İmparatoru II. Rudolf ödemekte olduğu vergiyi vermediği gibi Eflak, Erdel ve Boğdan beylerini de isyana teşvik etmişti.
Avusturya üzerine yürüyen Sadrazam Koca Sinan Paşa, ilk yıllarda başarılar kazandı ve Yanıkkale ele geçirildi. Osmanlı-Avusturya savaşının devam ettiği sırada III. Murat öldü (1595). Yapılan savaşlar sonunda Avusturyalılar Tuna'yı geçerek Rusçuk'a saldırdılar, Müslüman halka büyük zulümler yapıldı. Sultan Üçüncü Murad vefat ettiğinde Avusturya'yla savaş devam ediyordu.
