Geçen hafta açıklanan büyüme rakamlarına göre ülkemiz, ikinci çeyrekte yüzde 9,9 oranında küçülmüş. Alt kırılmalara baktığımızda, Mal ve hizmet ithalatı, 2020 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 6,3 oranında küçülürken, mal ve hizmet ihracatı ise yüzde 35,3 oranında azalmış. Burada ikinci çeyrek dediğimizde (nisan mayıs ve haziran) dönemlerini kapsadığını hatırlamakta fayda var. Ayrıca Ağustos ayı ihracat değerlerini ise her zaman olduğu gibi salt mal ihracatı bağlamında değerlendireceğimi de belirtmek isterim.

KARŞILAŞTIRMA METODOLOJİSİ

Daha önceki yazılarımda özellikle altını çizdiğim bir konu vardı.

  • İhracat değerleri bir önceki ay ile karşılaştırılmaz. Örneğin Ağustos 2020, Temmuz 2020 ile karşılaştırılmaz
  • İhracat değerleri bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırılır. Örneğin Ağustos 2020, Ağustos 2019 ile karşılaştırılır.

Fakat gerek TİM gerekse Ticaret Bakanlığı son aylarda ihracat değerlerinin açıklama vurgularında hep bir önceki aya göre referans vermekteydiler. Bunun hatalı olduğunun özellikle de belirtmiştim. Küresel salgın ile birlikte mayıs ayından Ağustos ayına kadar olan süreçte, bir önceki ay rakamları ile karşılaştırma ihracat artış oranını daha iyi göstermekteydi. Ağustos ayında bu uygulamadan vazgeçildi. Sebebini düşündüğümde ise kısa bir hesaplamayla Ağustos 2020 ile Temmuz 2020’yi karşılaştırdığınızda (Ağustos ayını bir önceki ay ile karşılaştırdığınızda) Ağustos ayı ihracatımızda yüzde 17 oranında bir düşüş çıkıyor ki. Tabi açıklamalara yansımadı. Çok şükür ki Ticaret Bakanlığı ve TİM ihracat rakamlarının açıklanmasındaki bir önceki ay karşılaştırmasını, sonucun dramatik olduğundan geçte olsa doğru olanı, kötü bir sonuç neticesinde yaptı. Tekrar doğru metodolojiye gelinmesi sevindirici bir durum. Sürekli ve doğru olan; ilgili ayı bir yıl önceki aynı ay ile karşılaştırmasını yapmaktır

ÖNCEKİ AÇIKLAMALAR

  • Türkiye'nin temmuz ayı ihracatının hazirana göre yüzde 11,5 artışla 15 milyar 12 milyon dolar olduğunu açıklandı (YANLIŞTI)
  • Haziran ayında, bir önceki aya göre yüzde 35,13 artarken, geçen yılın aynı ayına kıyasla da % 15,77 oranında artarak 13 milyar 469 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (bir önceki ay karşılaştırması YANLIŞTI)
  • ihracatımız Mayıs ayında, bir önceki aya göre yüzde 10,84 artarken, geçen yılın aynı ayına kıyasla % 40,88 oranında gerileyerek 9 milyar 964 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (bir önceki ay karşılaştırması YANLIŞTI)
  • Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla % 41,38 oranında azalan ihracat 8 milyar 993 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (DOĞRU)
  • Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına kıyasla % 17,81 oranında azalan ihracat 13 milyar 426 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (DOĞRUYDU) ve tabi ki de şaşmaz bir şekilde önceki açıklamaların hepsi doğru.

Geriye dönük tarama yaptığımızda küresel salgın etkisiyle birlikte ihracat rakamlarını açıklama metodolojisindeki değişikliğin Mayıs ayı ile başladığını görüyoruz. Bu açıklamalar ile birlikte karşılaştırma sistematiğinin yanlış olduğunu yazılarımda hep vurgulamıştım. İsteyenler geriye yönelik tarama yapabilirler. Nihayetinde Ağustos 2020 itibariyle önceki aylarla yapılan karşılaştırmada ihracat düşüşü çok daha yüksek olduğundan DOĞRU OLAN METODOLOJİYE DÖNÜLMÜŞ oldu. Tekrardan hayırlı olsun.

AĞUSTOS AYI İHRACATI

2020 yılı Ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre İhracatımız, yüzde 5,74 azalarak, 12 milyar 463 milyon dolar olarak gerçekleşmiş. (kesinlikle doğru karşılaştırma)

AMA

Son 3 ayda olduğu gibi karşılaştırma yapılsaydı (2020 yılı ağustos ayında ihracatımız bir önceki ay olan temmuz ayına göre yaklaşık olarak yüzde 17 oranında azalmış denecekti. (ama yanlış bir açıklama olurdu. Tıpkı son 3 ayda olduğu gibi)

HESAPLAMADAKİ ESAS PROBLEM İSE

Resmi olarak; Özel Ticaret Sistemine (ÖTS) göre yapılan ihracat hesaplamadaki metodun, Genel Ticaret Sistemine (GTS) geçişi ile oldu.

NEDEN Mİ ?

Mevzuat açısından 81 vilayetimizden, ülkemizdeki 18 adet Serbest Bölgeye yapılan satışları, ihracat olarak, Serbest Bölgelerden Türkiye Gümrük Bölgesine (ülkemize diyelim) yapılan satışları ithalat olarak kabul ederken, Genel Ticaret Sistemine göre bu ihracat ve ithalatları kabul etmeyip, istatistiklerde serbest bölge ihracat ve ithalatı, ülke içi satış olarak gösterirsen. Mevzuat ve istatistik sistemin, birbirinden uyumsuz bir yapı olarak İRRASYONEL bir tablo çıkarır.

BU ARADA

Resmi olarak hangi istatistik değerleri kayıtlara geçiyor. Bunu tam olarak bilemiyorum. Buda ayrı bir problem olsa gerek. (Benim problemim elbette ki) Ama geçtiğimiz hafta Kolay ihracat platformunun başarısını haklı bir şekilde öven ITC’nin kendine ait www.trademap.org sitesinde Türkiye’nin ihracatını 2019 yılı ÖTS sistemine göre 171 milyar olarak gösterirken, Dünya Ticaret Örgütünün 2020 yılı raporunda ise 2019 yılı ülkemizin ihracat değerlerini GTS sistemine göre 181 milyar olarak göstermekte. Demek bu bilgisizlik problemi bir tek benim problemim değilmiş. Ama DTÖ, GTS değerlerine bir rapor yayımlıyorsa, Türkiye resmi olarak GTS bağlamında ihracat değerlerini bildirmiş olduğunu düşünüyorum.

ŞUNU SÖYLEMEK İSTERİM Kİ

Ticaret Bakanlığı belki de en şeffaf, sahaya dokunan ve mevcut durumlara göre proaktif hareket eden bir bakanlık. Özellikle küresel salgın döneminde ihracatçılarımıza verdiği destek, dijital faaliyetlerin desteklenmesi yönündeki teşvik sistematiğini çok hızlı bir şekilde hayata geçirmesi, yine salgın dönemindeki bazı ihracat kısıtlamaları ve ithalattaki ek vergilerin getirilmesi ve son olarak ihracatçıya sunduğu kolay ihracat platformu ile doğru bilgiye hızlı ulaşabilme imkanını sağlamasıyla doğru politikaları ihracatçı lehine sergilemekte.

İHRACAT DÜŞSEDE BİLİYORUZ Kİ

İhracat dediğimiz olgu; ülke ve ihracatçı olarak sizin performansınızdan ziyade, dış talebe bağlı bir olgudur. Özellikle küresel salgın döneminde dış dünyadaki talep azalması veya taleplerin durması, bizim performansımızdan öte, özellikle salgın döneminde dış taleple alakalı bir sonuçtur. Biz vatandaş olarak biliyoruz ki, ihracattaki düşüşün sebebi özellikle de bu dönemde, bakanlığın iyi çalışmaması, yanlış politikalar uygulanması veya ihracatçının eksikliğinden değil, Küresel salgının etkisidir.

SONUÇ: Dış ticaret istatistiklerinin hesaplanmasındaki GTS sisteminden, hızlı bir şekilde ÖTS sistemine geçiş ile ihracat istatistikleri resmi olarak daha gerçekçi sonuçlar verecektir. Bence GTS resmi olarak değil ama Serbest Bölge performansının görülmesi için devam edebilir. Resmi rakamların ÖTS olması kaydıyla.